Rechtspersonen spelen een belangrijke rol in onze maatschappij. Veel sociale en economische activiteiten worden door deze rechtspersonen uitgevoerd. In beginsel zijn ze verantwoordelijk voor de consequenties van hun acties. Zij kunnen bijvoorbeeld aansprakelijk zijn bij wanprestatie, garanties, onrechtmatige daad en productaansprakelijkheid. Maar deze acties zijn altijd terug te voeren naar individuen. Zo kun je als leidinggevende een rol hebben bij een bedrijfsongeval of beroepsziekte. In de huidige maatschappij is de vraag of en in welke omstandigheden leidinggevenden aansprakelijk zijn dus erg actueel. Immers, een rechtspersoon handelt door middel van gedragingen van natuurlijke personen. Voorbeelden van situaties in de afgelopen jaren zijn er meer dan genoeg; de vuurwerkramp in Enschede, de cafébrand in Volendam tot de boekhoudfraude bij Ahold. De centrale vraag die De Valk in dit boek beantwoordt is; 'In welke omstandigheden is een leidinggevende, naast de rechtspersoon zelf, aansprakelijk voor gedragingen jegens derden wegens overtreding van een privaatrechtelijke, strafrechtelijke of bestuursrechtelijke norm?'. Hieruit valt op te maken dat het aansprakelijkheidsrecht, hoewel voornamelijk burgerlijk recht, ook raakvlakken heeft met het straf- en bestuursrecht. De auteur legt de verschillen en overeenkomsten binnen deze drie rechtsgebieden goed uit. Bovendien gaat ze in op de praktische gevolgen ervan. De belangrijkste conclusie is daarbij dat er verschillend wordt omgegaan met de bijzondere positie van publiekrechtelijke rechtspersonen en dat het verschil maakt of er een privaatrechtelijke, strafrechtelijke of bestuursrechtelijke norm wordt geschonden. De persoonlijke aansprakelijkheid wordt over het algemeen slechts aangenomen in geval van ernstig onzorgvuldig handelen of nalaten. Het boek is opgebouwd uit vijf delen. Er is een voorbeschouwing, een deel over de aansprakelijkheid van leidinggevenden en rechtspersonen in het kader van de onrechtmatige daad, de strafrechtelijke aansprakelijkheid, en een voor de aansprakelijkheid in het bestuursrecht. Ook de interne rechtsvergelijking komt aan de orde en er is een apart deel voor de conclusies. De analyse omtrent wetgeving, jurisprudentie en literatuur maakt het boek tot een belangrijk overzichtswerk op dit onderwerp. Net als eigenlijk alle andere juridische boeken is het boek op academisch niveau geschreven. Toch is het de auteur gelukt om een verhalende stijl te hanteren. Hierdoor is 'Aansprakelijkheid van leidinggevenden' goed leesbaar. Echter, enige juridische achtergrond is wel wenselijk vanwege de juridische termen en formuleringen. Aan de andere kant maakt de leesbaarheid het boek geschikt voor zowel de jurist die binnen het privaatrecht acteert, als de leidinggevende die wil weten waar de grenzen van zijn acteren liggen. Voor de leidinggevende zal het minder makkelijk leesbaar zijn. Een overzichtswerk dat voor zowel juristen als voor leidinggevenden interessant is. In de huidige maatschappij is kennis over aansprakelijkheid bovendien noodzakelijk, zeker voor leidinggevenden.
Over Marius van Rijswijk
Marius van Rijswijk is directeur-eigenaar van consultancybureau Doen Consultancy. Hij is alumnus van Business School Nederland, de Action Learning MBA.
