John Adams

De geschiedenis laat zien dat de weg naar het presidentschap van de VS op verschillende manieren is bewandeld. Franklin Roosevelt had eigenschappen van een geboren leider, John F. Kennedy had veel aan zijn afkomst en charisma te danken en Lyndon Johnson en Richard Nixon waren politieke strebers die zich rücksichtslos een weg naar de top hebben gebaand. In het geval van John Adams waren het de specifieke oorlogsomstandigheden en een sterk ontwikkeld verantwoordelijkheidsbesef die ervoor zorgden dat hij uiteindelijk het hoogste politieke ambt bekleedde. We moeten terug naar 1735 wanneer John Adams als eerste kind van vrij eenvoudige ouders het levenslicht ziet.

Het Amerika van die tijd is in koloniale handen van de Engelsen en Fransen. Als jong advocaat vestigt hij de aandacht op zichzelf door in een geruchtmakende rechtszaak zijn onafhankelijkheid en integriteit te tonen en de onschuld te bewijzen van een groep Britse soldaten die op een menigte Amerikaanse burgers heeft ingeschoten. De politicus Adams is er al snel van overtuigd dat Amerika het juk van de Engelse bezetters van zich moet afschudden. Als parlementslid is hij een van de meest uitgesproken en fervente voorstanders van onafhankelijkheid. Het is vooral door toedoen van de scherpzinnige Adams en de erudiete Thomas Jefferson dat het Amerikaanse congres op 4 juli 1776 de Onafhankelijkheidverklaring ondertekent. Twee jaar later steekt Adams de Atlantische Oceaan over om namens zijn land met de Fransen te onderhandelen over een bondgenootschap tegen de Engelsen. Zijn nuchtere en kritische houding tegenover de Franse regering worden hem door zijn delegatiegenoten niet in dank afgenomen. Ze betitelen hem als arrogant en weinig diplomatiek en vinden dat hij afbreuk doet aan de missie.

Maar het is wel door zijn vastberadenheid dat Adams ondertussen bij Nederlandse bankiers leningen weet los te peuteren voor de financiering van de oorlog tegen de Engelsen en de opbouw van een onafhankelijke staat. Het verblijf in Europa is niet de meest gelukkige periode in zijn leven tot dan toe. Het is uit-eindelijk zes jaar later als hij weer voet aan Amerikaanse bodem zet en wordt herenigd met zijn gezin. Toch aarzelt hij niet lang als hij kort daarna weer het verzoek ontvangt om voor zijn land naar Europa af te reizen. Nadat hij vice-president onder George Washington is geweest wordt Adams in 1797 de tweede president van de Verenigde Staten. Ook dan heeft hij te maken met mensen in zijn directe omgeving die hem onderuit willen halen. Ondanks alle tegenstand houdt hij voet bij stuk en laat hij zich niet verleiden tot een oorlog met de Franse revolutionairen.

Toen een tweede presidentstermijn hem niet bleek gegund besteedde hij de rest van zijn leven aan het beheer van zijn boerderij, zijn liefde voor de klassieke en moderne literatuur en de zorg voor zijn familie. Door een moderne bril herkennen we in John Adams de kenmerken van de hoogste vorm van leiderschap die door Jim Collins zijn gedefinieerd (Good to great): bescheidenheid, wils-kracht, nederigheid en onverschrokkenheid. Bij hem valt geen enkele hunkering naar roem en macht te bespeuren. Ondanks alle tegenwerking en beschimpingen die hem ten deel vielen nam hij altijd weer de leiding. Omdat hij vond dat hij het aan zijn land verplicht was. Het is de verdienste van David McCullough dat hij in deze met veel empathie en respect geschreven biografie, zijn hoofdpersoon John Adams uit de schaduw haalt van beroemde founding fathers als George Washington, Benjamin Franklin en Thomas Jefferson. En niet alleen om recht te doen aan de geschiedenis. Veel moderne staatshoofden, topmanagers en al degenen die een vooraanstaande positie ambiëren, kunnen een voorbeeld nemen aan John Adams als het gaat om integer en moreel leiderschap.