Frits Spangenberg en Martijn Lampert zijn werkzaam bij Motivaction International, een bureau dat al ruim een kwart eeuw opinie-, beleids- en marktonderzoek verricht. Motivaction is vooral op zoek naar de beweegredenen van mensen, omdat die de mentaliteit van hun generatie zouden weerspiegelen.
'De Grenzeloze generatie' is bedoeld als bijdrage aan het publieke debat over de toekomst. 'Dit is geen somber boek en ook geen jubelboek. Veel gaat goed, maar een aantal zaken geeft aanleiding tot bezorgdheid. Wij proberen aan de hand van ons onderzoek te benoemen wat er met Nederland aan de hand is en welke kant de samenleving op gaat.' Ze zien een trendbreuk bij de pragmatische generatie (geboren tussen 1971 en 1985) maar vooral bij de grenzeloze generatie (geboren na 1985). Het verzuilde Nederland van de jaren vijftig was misschien saai, maar wel helder en duidelijk. Het sociale leven speelde zich af in de veilige kring van de gelijkgestemden en geloofsgenoten. Hard werken was meer dan een deugd een plicht. Ouderen verdienden respect en hadden het per definitie bij het rechte eind. Een minister was excellentie. School was van ongekend belang. Wat er op je bord kwam, at je op. Je had zes Matchbox-autootjes en je was er blij mee. Kom daar nu eens om, zei de docent. Je zal ook maar opgroeien in deze tijd. De sociale druk is enorm: het aantal vrienden op Facebook moet zo groot mogelijk zijn, op de status van al die vrienden moet gereageerd worden. Daarnaast moet er getwitterd. En gepingd. En gefoursquared. En gewhatsapped. En ge-sms't. En gewerkt, want al deze communicatie is niet gratis. 't Moet op een state-of-the-art Blackberry of vet coole (althans: dat was vorige week nog de netste versterkende bepaling) iPhone. Een iPhone 4, dat spreekt voor zich en die moet dan opgeborgen in een tas van... Je houdt als jongere ook geen tijd over voor zoiets saais als school of vervolgopleiding, waar je alleen maar dingen leert die je toch wel kunt opzoeken. (En dat kunnen ze ook nog: stel in een les maar eens een algemene kennisvraag. In een mum van tijd zwaait er een met zijn state-of-the-art Blackberry of vet coole iPhone 4: 'Meneer, ...') Zijn die kicks en hypes alleen maar uiterlijk? Nee, zeggen de auteurs. 'Jongeren zijn op zoek naar identiteit en willen graag de waarde van dingen doorgronden en begrijpen, ieder op zijn eigen niveau. Dat lukt slecht zonder een inspirerende superieur die ook streng kan zijn.' En: 'Alle oppervlakkige kicks, hypes en uiterlijke stijlwisselingen bieden een verleidelijke droomwereld, maar je kunt er ook flink in verdwalen. (...) Het besef dat matiging en geduld zinvolle deugden zijn ontbreekt.' En hoe zouden jongeren dat ook moeten leren en vooral van wie? Hun ouders zien hen als prinsje of prinsesje. Als project dat moet slagen. Waar je geen nee tegen zegt. Maar ook als projectie van eigen niet-vervulde dromen, wensen en verlangens. En om dat projectprinsje of -prinsesje te kunnen laten opgroeien in een enigszins ruime woning in een rustige buitenwijk van een middelgrote stad, werken beide ouders en groeit het hedendaagse kroost vooral buiten het gezichtsveld van de ouders op. Wat leidt tot quality time. Wat leidt tot heel veel materiële compensatie... een state-of-the-art Blackberry of een vet coole iPhone, bijvoorbeeld. Maar hoe moet het nu verder met Nederland? Is er nog een toekomst? Volgens de auteurs wel - mits we hun aanbevelingen serieus nemen. Ik noem er een paar. Herneem regie, autoriteit en gezag. Maak minder, maar overzichtelijker regels. Maak een einde aan de vrijblijvendheid en spreek mensen aan op hun verantwoordelijkheid. De waarheid en het nut van deze aanbevelingen merk ik dagelijks in de klas. En daar zie ik ook dagelijks dat het wel goed komt. Opvoeders van Nederland, kom uit de coulissen en lees dit boek!
Over Bert Thiel
Bert Thiel (1961) studeerde Nederlandse taal- en letterkunde in Leiden. Hij gaf ruim dertig jaar les in het voortgezet onderwijs. Nu leest, dicht en schrijft hij.
