En in de huidige diensten- en kennisintensieve economie, zien zij zich niet als hiërarchisch aangestuurde werknemers uit het Tayloriaanse tijdperk, maar zelfsturende professionals. Voor het merendeel dienstverlenende kenniswerkers ontwikkelen we ons als producent in 'interactie met de klant', terwijl we in goede discussie eigen werkmethoden willen uitvinden (zogenaamde 'generative practitioners' zijn) die zichzelf blijvend ontwikkelen. Een hoge mate van maatwerk in de fit klant-vraagstuk is daarbij vanzelfsprekend.
In 'Professionals en professionele ontwikkeling' zetten schrijvers/redacteurs Frank Kwakman en Boudewijn Overduin en anderen systematisch uiteen, van abstract naar concreet, hoe de professional in ieder van ons zich eigenlijk zou kunnen ontwikkelen. Via bijdragen van auteurs zoals Weggeman, Overduin en Wanrooy over de typentheorieën van professionals (dominant Innoverend en dominant Routinematig), carrièrelijnen, leerstijlen en omgevingsinvloeden en randvoorwaarden, stelt het boek de belangrijke vragen voor iedereen die zichzelf professional wil noemen. Hoe is de balans tussen mijn zelfsturend vermogen en de omgeving op mijn eigen werkzaamheden? Moet ik de superspecialist worden (professionele lijn) of toch leidinggeven of coachen (managerial/commerciële lijn)? Hoe ontstaat mijn eigen unieke stijl waarmee ik mijzelf en mijn dienstverlening keer op keer 'verkoop', zowel aan klanten, collega's en managers ('branding' van kerncompetenties? En tenslotte niet onbelangrijk, hoe kan ik andere, gelijkwaardige en soms even eigengereide/-wijze professionals coachen op resultaten, zonder daarbij de intercollegiale verhoudingen op het spel te zetten, kortom, zonder de 'baas' te worden? Bij de antwoorden op deze praktische vragen wordt een beroep op introspectie gedaan en passeren ook verschillende verschijningsvormen van de professional de revue, zoals de accountant, de technicus en de kunstenaar met hun specifieke persoonskenmerken. Coachingsvormen en de invloed van moderne leervormen zoals e-Learning en Action Learning op de ontwikkeling van professionals, worden ook met concrete voorbeelden behandeld. Daarbij worden ook concrete resultaten na enkele jaren gepresenteerd. Zoals bij software bedrijf Origin waar een jarenlang programma voor Action Learning heeft geleid tot substantiële vergroting van Fortune 100 klanten en dat van de ruim 50 consultants die het programma doorliepen zo'n 25% nu zelfstandig ondernemer is geworden. Met andere woorden, maximaal zelfsturend is geworden. Het boek is een welkome en vooral ook originele Nederlandse aanvulling op en verdieping van het eerdere boek 'Professionals & leidinggeven' van Mc Kenna en 'professional der professionals' David Maister, dat in dezelfde serie van Academic Service verscheen. Een gemis in dit boek zou de aansluiting van de professional op de grotere organisatie en haar doelstellingen kunnen zijn. Welke organisatiebrede koppelingen tussen kennis- en loopbaanontwikkelingen van professionals enerzijds en organisatiedoelen anderzijds zijn mogelijk? Ook aan de belangrijke relatiedriehoek opdrachtgever/klant, professional en coach/manager kan meer vanuit de rollen klant en manager aandacht geschonken worden. Bijvoorbeeld door wederkerige afhankelijkheden en verschillende verwachtingspatronen in deze rollen (het management 'omzet en efficiency'-jargon tegenover de 'gaan voor kwaliteit'-taal van de professional) in samenhang te beschrijven. Er is een meer fundamentele kritiek denkbaar. Tegen de achtergrond van de huidige verharding in het zakelijk verkeer (terug naar vroeger à la Judith Mairs 'Het is mooi geweest!'?) en daarmee de toename van plat 'hands on management', ligt vanuit managementoogpunt de nadruk in 'Professionals & professionele ontwikkeling' het boek misschien wel erg sterk op het ideaal van het harmoniseren van zelfsturing en organisatiedoelen. Kortom, het is nu weer tijd voor ouderwets hard werken en leiding geven. Deze kritiek is volgens mij niet terecht. Juist in tijden van economische tegenwind, blijken alleen die organisaties goed te functioneren die de opgebouwde zelfsturing door professionals op strakke én haalbare wijze koppelen aan de bezuinigingronden en prestatiedoelstellingen. In tijden van crisis toont de zelfsturende professional juist zijn/haar ware kracht, namelijk in het creatief lerend en innoverend vermogen om oplossingen te vinden in de ontstane situatie. Professional zijn is een ander woord voor een leven lang leren.
Over Sebastiaan Aghina
Sebastiaan Aghina (filosoof) is programmamanager bij het BlomBerg Instituut. Deze organisatie initieert en organiseert innovatieve conferenties en debatcycli voor én tussen de publieke en private sector.
