Een huis aan de Kneuterdijk was leeg nadat zijn belangrijkste bewoner, raadsgriffier Cornelis Musch zich daar op 15 december verhangen had. Dit nadat zijn belangrijkste beschermheer, de Prins van Oranje Willem II onverwachts begin november was overleden aan de ‘pokjes’. Op 24-jarige leeftijd. Geen zeldzame dood in die tijd, wel lastig voor iedereen die hun carrière op hem gewed hadden.
Bovenstaande kan werkelijkheid geweest zijn. Kan, maar zeker weten we dat niet. Van de politieke verwikkelingen in het jaar 1650 is relatief weinig bekend. In Musch, het eerste deel van de Johan de Witt trilogie, vinden we een verhalend verslag van de belangrijkste gebeurtenissen uit dat bijzondere jaar. De kern bestaat uit een afscheidsdocument van Cornelis Musch. En daaromheen de belangrijkste gebeurtenissen: de machtsgreep van Willem II, het beleg van Amsterdam, de opsluiting van een zestal notabelen van de belangrijkste steden in Loevestein én uiteindelijk de onverwachtse dood van Willem II wat de macht weer deed kantelen.
Een gedramatiseerde versie van deze gebeurtenissen van de hand van Jean-Marc van Tol. Bekend als tekenaar van Fokke en Sukke, is Van Tol van origine en opleiding een historicus, met speciale aandacht voor deze periode in de Nederlandse geschiedenis.
Het afscheidsdocument is verdwenen. Musch is volgens de officiële berichten aan een hartaanval overleden en met een staatsbegrafenis ter aarde besteld. Na de dood van Willem II zijn de archieven van hem waarschijnlijk vernietigd. En van fervent dagboekschrijver Willem Frederik ontbreekt het jaar 1650. Dus moest Van Tol improviseren en goed bronnenonderzoek doen.
Cornelis Musch nam in de periode 1634 – 1650 als griffier een bijzondere en machtige rol in, in het machtscentrum rondom de Oranjes in Den Haag. Naast machtig was hij corrupt. We zien de opkomst van de gebroeders De Witt, Cornelis en Johan, die hun stad, het machtige Dordrecht in het Haagse vertegenwoordigen.
In dit eerste deel twijfelt de jonge jurist tussen een carrière in de politiek of in de wetenschap. Johan is ook een begenadigd wiskundige die het werk van Descartes kent en met Christiaan Huijgens contact heeft. Het jaar 1650 zal hem uiteindelijk de functie van pensionaris brengen, en in 1651 dat van raadspensionaris. Zijn ster en invloed zal rijzen. Maar dat zal onderwerp zijn van deel twee van deze nu al boeiende trilogie.
De machtscontouren, politiek, militair en religieus, die uiteindelijk zullen leiden naar de gewelddadige dood van de broers de Witt in het Rampjaar 1672 en diverse oorlogen zijn al aanwezig in Musch.
Over Bertrand Weegenaar
Bertrand Weegenaar is als hogeschooldocent HBO-ICT werkzaam op Windesheim. Zijn voorliefde ligt bij de onderwerpen strategie, marketing, geschiedenis; biografieën en internet; e-business.
