Hoe bevorderen we pragmatisch denken en handelen in onze besluitvorming?

"We moeten pragmatischer worden!" - een kreet die in elke vergaderzaal klinkt. Maar wat betekent dat eigenlijk, pragmatisch zijn? En waarom lijkt het zo moeilijk om van mooie theorieën en plannen naar concrete, werkende oplossingen te komen? Je hebt vast wel eens die frustratie gevoeld: je team praat urenlang over strategieën, maar niemand weet wat ze morgen anders moeten doen. Pragmatisch denken betekent dat je vertrekt vanuit wat praktisch werkt en je keuzes baseert op ervaringen en wat echt resultaat oplevert.

De kloof tussen weten en doen - tussen plannen en uitvoeren - is de grootste uitdaging voor moderne managers. Elke organisatie beschikt over pragmatische vermogens: het vermogen om lokaal tot werkende oplossingen te komen, en dat zorgt ervoor dat opgaven worden vertaald naar organisatiegedrag dat werkt. Het probleem is dat we deze natuurlijke vermogens vaak niet bewust benutten.

In deze gids ontdek je hoe je pragmatisch denken en handelen systematisch kunt bevorderen. Van concrete managementmodellen tot psychologische inzichten over gedragsverandering - alles wat je nodig hebt om van goede bedoelingen tot daadwerkelijke resultaten te komen.

Van theorie naar praktijk: de tool-gedreven aanpak

De meeste managers verzuipen in theorieën, modellen en frameworks. Maar echte pragmatici weten: niet elk model werkt in elke situatie. Meyer's Management Models biedt een verfrissende benadering. In plaats van nog meer theorie te stapelen, leer je hoe je bestaande modellen praktisch inzet als gereedschap.

Het geheim zit in 'tool-gedreven redeneren': je begint niet met een theorie, maar met een concrete situatie. Vervolgens kies je bewust het juiste model als instrument om die situatie aan te pakken. Dit is pragmatisch denken in de praktijk - resultaatgericht, situationeel en direct toepasbaar.

Stel je voor: je team worstelt met een communicatieprobleem. In plaats van een lange theoretische uitleg over communicatiemodellen, pak je het juiste instrument uit je gereedschapskist en los je het probleem op. Zo bouw je stap voor stap een repertoire aan werkende oplossingen.

De psychologie achter pragmatisch gedrag

Waarom vallen mensen terug in oude patronen, ook al weten ze wat beter zou werken? Het antwoord ligt in de psychologie van gedragsverandering. Managers blokkeren vaak onbewust de verandering die zij beogen door te veel uit te gaan van hun eigen overtuigingen, terwijl de zienswijze en argumenten van de ander doorslaggevend zijn.

Dit inzicht is cruciaal voor pragmatisch leiderschap. Je kunt niet pragmatisch zijn in een vacuüm - je moet rekening houden met hoe mensen werkelijk functioneren. Effectieve verandering ontstaat niet door de beste argumenten, maar door de juiste psychologische aanpak.

Alle stemmen tellen: pragmatische besluitvorming in teams

Pragmatisch betekent niet dat je alleen beslist. Integendeel, de beste beslissingen ontstaan wanneer alle meningen gehoord worden en tot hun recht komen. Maar hoe voorkom je dat teamoverleg uitmondt in eindeloze discussies zonder resultaat?

Het antwoord ligt in systematische werkvormen die zowel de inhoud (bovenstroom) als de emotie (onderstroom) van teamprocessen adresseren. Pragmatisch denken zorgt ervoor dat je weinig bezig bent met bijzaken en doortastend bent, waardoor je veel voor elkaar krijgt in korte tijd.

Paradoxaal denken: en-en in plaats van of-of

Veel managers denken in zwart-wit: óf efficiënt óf zorgvuldig, óf snel óf kwalitatief. Maar pragmatisch leiderschap vereist een andere benadering. Het ideaal is dat je beide denkwijzen in samenhang kunt hanteren en analytisch-pragmatisch wordt: een pragmatische oplossing op de korte termijn én een definitieve doorwrochte oplossing op de lange termijn.

Deze paradoxale benadering helpt je uit de valkuil van òf-òf-denken. In plaats van kiezen tussen tegenstellingen, leer je schakelen tussen verschillende benaderingen afhankelijk van de situatie. Dit is echte pragmatische flexibiliteit.

Van weten naar doen: de implementatiekloof dichten

Kennis hebben is één ding, ermee handelen is iets heel anders. Verandering ontstaat in de rommelige praktijk van alle dag, waar het pragmatisch vermogen verankerd is. Door dat vermogen te benutten ontstaan veranderingen die werken.

De kloof tussen kennis en actie wordt veroorzaakt door drie factoren: informatie-overdosis, negatief denken en gebrek aan follow-up. Pragmatische managers pakken deze obstakels systematisch aan met concrete systemen en structuren.

Effectuation: beginnen met wat je hebt

Veel managers wachten op de perfecte omstandigheden, de juiste strategie of volledige informatie. Pragmatische leiders denken anders. Zij beginnen met wat zij hebben - hun huidige middelen, netwerk en kennis - en ontwikkelen daarvanuit nieuwe mogelijkheden.

Deze 'effectuation'-benadering draait het traditionele plannen om. In plaats van een doel te stellen en dan middelen te zoeken, begin je met beschikbare middelen en ontdek je welke doelen realistisch zijn. Dit is pragmatisch ondernemerschap in de praktijk.

Systemen denken voor pragmatische managers

Pragmatisch zijn betekent niet kortzichtig zijn. Echte pragmatici begrijpen dat je systemisch moet denken om duurzame oplossingen te creëren. Een pragmatische benadering is prima voor een praktisch probleem in het hier en nu, maar verstandig beleid bedenken is complexer en vereist analytisch denken en omgaan met complexiteit.

Systemisch denken helpt je patronen te herkennen die problemen steeds opnieuw laten terugkeren. Door deze patronen te doorbreken, creëer je oplossingen die écht werken - niet alleen vandaag, maar ook morgen.

Doorbreek vicieuze cirkels in besluitvorming

Veel managers blijven rondjes rennen in dezelfde problemen. Ze proberen oplossingen die niet werken, krijgen weerstand, proberen harder van hetzelfde en maken het probleem erger. Organisatiepatronen en routines zijn ontstaan door trial and error en zijn in de loop der tijd bij elkaar geknutseld, wat organisaties tot ingewikkelde, pragmatisch gebouwde bouwwerken maakt.

Het doorbreken van deze cirkels vereist een andere benadering. Je moet eerst herkennen hoe jij zelf bijdraagt aan het probleem dat je probeert op te lossen. Pas dan kun je werkelijk pragmatische oplossingen creëren.

Concrete managementactiviteiten voor pragmatische uitvoering

Pragmatisch management is geen abstracte filosofie, maar een verzameling concrete activiteiten. Effectieve managers weten wanneer ze moeten handelen (actieoriëntatie), wanneer ze kennis moeten toepassen (inhoudelijke oriëntatie), wanneer ze moeten samenwerken (interactieoriëntatie) en wanneer ze moeten beïnvloeden (machtoriëntatie).

De kunst is situationeel de juiste activiteit te kiezen. Niet elke situatie vraagt om hetzelfde antwoord. Pragmatische managers ontwikkelen een repertoire aan activiteiten en leren bewust te kiezen welke het meest effectief is.

Waarom doen ze het niet gewoon? Ondernemend gedrag stimuleren

Een van de grootste frustraties van managers: medewerkers die inhoudelijk uitstekend zijn, maar weinig ondernemend gedrag vertonen. Ze weten wat ze moeten doen, maar doen het niet. Pragmatische professionals prioriteren van nature, weten welke acties de meeste impact hebben en kunnen prima nee zeggen tegen niet belangrijk werk.

Het stimuleren van ondernemend gedrag vereist een andere managementstijl dan bij inhoudelijk werk. Je moet begrijpen wat professionals tegenhoudt: durven ze het niet (drempel), weten ze niet wat te doen (kennis) of maken ze er geen tijd voor (discipline)?

Uitvoering: waar strategieën leven of sterven

De mooiste strategieën zijn waardeloos zonder goede uitvoering. Echt veranderen gebeurt pas als medewerkers aan de slag moeten met ambities en vergezichten die tijdens het veranderproces besproken worden. Pragmatische managers richten zich daarom op drie essentiële lessen: het draait om menselijk gedrag, focus op wat écht telt, en vertaal langetermijnambities naar dagelijks werk.

Effectieve uitvoering vereist dat je strategieën kunt vertalen naar concrete acties, bottlenecks kunt identificeren en veranderingen succesvol kunt implementeren. Dit is geen theoretische oefening, maar praktische vaardigheid.

Conclusie: Van goede bedoelingen naar werkende oplossingen

Pragmatisch denken en handelen bevorderen is geen kwestie van één simpele oplossing. Het is een samenhangend systeem van gereedschappen, inzichten en vaardigheden. Als je pragmatisch verandert, is de lokale werkpraktijk je uitgangspunt. De veranderambitie moet daarin verankerd raken en zo vervormd worden dat het lokaal werkend wordt.

De reis van goede bedoelingen naar werkende oplossingen begint met jezelf. Ontwikkel een repertoire aan praktische modellen, leer de psychologie van gedragsverandering begrijpen, en creëer systemen die van weten naar doen leiden. Zorg dat je zowel de bovenstroom (inhoud) als de onderstroom (emotie) van besluitvorming kunt benaderen.

Wat ga je morgen anders doen? Begin klein, experimenteer met de tools die het meest aansluiten bij jouw situatie, en bouw stap voor stap een meer pragmatische aanpak op. Remember: Een pragmatische aanpak is doelgericht, zakelijk, effectief, praktijkgericht en uitvoerbaar - en levert een bruikbaar resultaat op.

De wereld heeft behoefte aan managers die niet alleen weten wat ze willen bereiken, maar ook hoe ze het werkend krijgen. Jouw pragmatische leiderschap maakt het verschil tussen plannen die in een la verdwijnen en veranderingen die werkelijk impact hebben.