vraag & antwoord
Bestuurskundige principes toepassen in je organisatie
Organisaties functioneren effectiever wanneer ze worden geleid volgens doordachte bestuurskundige principes. Deze principes bieden een kader voor besluitvorming, verantwoordelijkheidsverdeling en organisatieontwikkeling. Maar hoe vertaal je deze principes naar de dagelijkse praktijk van jouw organisatie? In dit artikel verkennen we verschillende bestuurskundige principes en hoe je deze kunt implementeren om je organisatie toekomstbestendiger, effectiever en mensgerichter te maken.
Waarom bestuurskundige principes belangrijk zijn
Bestuurskundige principes vormen het fundament voor hoe organisaties worden geleid en aangestuurd. Ze helpen bij het creëren van een structuur waarin beslissingen op de juiste manier en op het juiste niveau worden genomen. Zoals Bart Stofberg opmerkt: 'Het mooie van principes is dat ze je heel veel ruimte geven, maar toch iets inkaderen. Ze zorgen daarmee voor samenhang. Met procedures, processen en spelregels kun je moeilijk reageren op ontwikkelingen in een voortdurend veranderende wereld. Vakmensen die zich laten leiden door principes zijn daar wél toe in staat.'
Watze Hepkema
Van wie is de gebarsten wc-tegel?
In 'Van wie is de gebarsten wc-tegel?' presenteert Watze Hepkema een besturingsvisie voor organisaties die worstelen met bureaucratie en hiërarchie. Hij pleit voor een aanpak gebaseerd op eigenaarschap, met aandacht voor open communicatie, spreiding van besluitvorming en leiderschap, en beperkte regelgeving.
Boek bekijken
Gratis verzonden | Op voorraad | Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
De verschuiving van regels naar principes
Veel organisaties zijn vastgelopen in een wirwar van regels, procedures en protocollen. Dit leidt vaak tot bureaucratie en inefficiëntie. Een benadering gebaseerd op principes in plaats van regels kan uitkomst bieden. Principes geven richting en kaders, maar laten ruimte voor professionals om binnen die kaders zelf beslissingen te nemen die passen bij de specifieke situatie.
Anders Vasthouden - 'Handvatten bij Verdraaide organisaties'
Henk den Uijl
Zoals Wouter Hart in 'Anders Vasthouden' benadrukt, zijn principes geen wetten maar richtingwijzers. Ze drukken je op het hart dat je je niet moet laten verleiden om je gezonde verstand uit te schakelen. Principes kunnen je helpen, maar je blijft aangewezen op jezelf en de specifieke situatie met een specifieke andere mens.
Belangrijke bestuurskundige principes voor organisaties
Hieronder bespreken we enkele kernprincipes die je kunt toepassen in je organisatie:
Arjen Banach
Organisatievibe
Arjen Banach beschrijft in 'Organisatievibe' zes krachtige principes: betekenisvol werk, autonomie, transparantie, dienend leiderschap, rituelen en psychologische veiligheid. Deze principes helpen bij het creëren van een organisatie waar mensen met energie en betrokkenheid werken.
Boek bekijken
Gratis verzonden | Op voorraad | Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
1. Begin bij de bedoeling
Een fundamenteel principe is dat je bij alles wat je doet de bedoeling van je organisatie centraal stelt. Wat wil je bereiken voor je klanten of stakeholders? Door de bedoeling als uitgangspunt te nemen, voorkom je dat regels en procedures een doel op zich worden.
Wendy Nieuwland-Hill
Maaike Nooitgedagt
Change 3.0
In 'Veranderen 3.0' wordt het principe van uitkomstgericht werken benadrukt, waarbij de focus ligt op gewenste uitkomsten in plaats van problemen. Daarnaast is eigenaarschap cruciaal - mensen nemen zelf verantwoordelijkheid voor veranderingen in de organisatie.
Boek bekijken
Vandaag voor 17:00 besteld, morgen in huis
2. Organiseer eigenaarschap
Eigenaarschap is een belangrijk principe in moderne organisaties. Door verantwoordelijkheden te beleggen bij degenen die het werk uitvoeren, creëer je betrokkenheid en worden beslissingen genomen door mensen die dicht bij de praktijk staan.
Superkrachten - 'Van harte aanbevolen'
Henny Portman
Door de juiste gerichte doelen te geven ontstaat focus. Laat medewerkers eerst denken voordat ze een probleem oppakken. Hierdoor gaan ze vervolgens met veel energie intrinsiek gemotiveerd aan de slag. Als je daarnaast je overlegstructuur omdraait, voorkom je dat je als management top-down gaat sturen.
3. Stimuleer transparantie en open communicatie
Transparantie is essentieel voor effectief bestuur. Door informatie openbaar en toegankelijk te maken, kunnen medewerkers beter meedenken en meebeslissen. Open communicatie bevordert vertrouwen en maakt dat iedereen zich gehoord voelt.
Organisatiekunst - ‘Breder te gebruiken’
Hans de Witte-van Mierlé
Organisaties, en met name publieke organisaties, hebben vaak een basis van vastgelegde procedures. Dat gaat meestal goed, maar soms loop je als leidinggevende vast. Het is belangrijk om te begrijpen welke onderliggende principes hierbij een rol spelen om effectief te kunnen handelen.
Philippe Bailleur
Architect van je organisatie
Philippe Bailleur beschrijft in 'Architect van je organisatie' vijf principes voor organisatieontwikkeling, waaronder het kijken voorbij oppervlakkige problemen, rekening houden met alle spelers, en mensen behandelen als bronnen in plaats van middelen.
Boek bekijken
Gratis verzonden | Vandaag voor 17:00 besteld, morgen in huis
4. Faciliteer op maat
Een belangrijk principe is dat leiderschap op maat wordt ingevuld, afhankelijk van wat medewerkers en teams nodig hebben. Sommige teams hebben meer sturing nodig, andere meer autonomie. Door je leiderschapsstijl aan te passen aan de situatie, kun je optimale resultaten bereiken.
Pieter van der Haak
Faciliterend Leidinggeven
In 'Faciliterend Leidinggeven' wordt het belang benadrukt van het geven van kaders waarbinnen mensen vrij kunnen opereren. De leidinggevende laat los maar blijft betrokken, en faciliteert op maat door zich af te vragen wat ieder teamlid nodig heeft om te kunnen presteren.
Boek bekijken
Laatste exemplaar! Voor 21:00 uur besteld, woensdag in huis
5. Werk vanuit collectieve waarden
Besluiten nemen op basis van collectieve waarden zorgt ervoor dat de waarden 'de baas zijn' in plaats van hiërarchie. Door gedeelde waarden als kompas te gebruiken, creëer je consistentie in besluitvorming en handelen.
SPOTLIGHT: Stefanie Jansen
Stefanie Jansen is een vooraanstaand expert op het gebied van co-creatie en waardegedreven organiseren. In haar werk benadrukt ze principes als samenwerken, transparantie en het betrekken van eindgebruikers bij besluitvorming. Haar inzichten helpen organisaties om meer gedragen, waardegedreven beslissingen te nemen.
Meer over Stefanie Jansen
Praktische implementatie van bestuurskundige principes
Principes klinken vaak mooi, maar de echte uitdaging ligt in de praktische toepassing ervan. Hier zijn enkele concrete stappen om bestuurskundige principes in je organisatie te implementeren:
Michiel van der Molen
Projectmanagement voor opdrachtgevers - Van klassiek tot agile
Michiel van der Molen biedt in 'Projectmanagement voor opdrachtgevers' vier krachtige principes: deel het waarom, organiseer eigenaarschap, richt je op resultaten, en geef verantwoordelijkheid. Deze principes helpen bij het effectief aansturen van projecten en teams.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Stap 1: Definieer je principes
Begin met het expliciet maken van de principes die je wilt hanteren. Betrek je team of organisatie hierbij, zodat de principes breed gedragen worden. Zorg dat de principes aansluiten bij de missie en visie van je organisatie.
Weer Floreren - Tien natuurlijke keuzes voor toekomstbestendig organiseren
Bowine Wijffels
'Weer Floreren' bevat tien verhalen waarin steeds één principe uit de natuur wordt vertaald naar organiseren. De eerste vier principes gaan over de organisatie zelf, de volgende drie over relaties met de directe omgeving, en de laatste drie over algemene werkprincipes voor het totale ecosysteem.
Stap 2: Vertaal principes naar gedrag
Principes zijn pas waardevol als ze vertaald worden naar concreet gedrag. Bespreek met je team wat de principes betekenen voor de dagelijkse werkzaamheden en besluitvorming. Maak duidelijk wat wel en niet past binnen de principes.
Met blote handen - Over gelijkwaardigheid, broederschap en vorming
Erik Wegewijs
Enkele praktische principes voor organisaties zijn: zo plat mogelijk en zo hiërarchisch als noodzakelijk werken, vertrouwen hebben in elkaars skills en woord, de missie centraal stellen in plaats van onszelf, en voorbeeldig zijn in het naleven van waarden en normen.
Stap 3: Pas je structuren en processen aan
Zorg dat je organisatiestructuur en processen de gekozen principes ondersteunen. Dit kan betekenen dat je besluitvormingsprocessen aanpast, verantwoordelijkheden herverdeelt of nieuwe overlegstructuren introduceert.
Jenny Blaauwbroek
Matthijs Steeneveld
Teamkracht met Prosocial
In 'Teamkracht met Prosocial' worden acht principes beschreven voor effectieve samenwerking, waaronder gemeenschappelijke identiteit, rechtvaardige verdeling van inzet en opbrengsten, eerlijke besluitvorming, transparantie, en ruimte voor zelfbestuur en autonomie.
Boek bekijken
Gratis verzonden | Op voorraad | Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
Stap 4: Experimenteer en leer
De implementatie van nieuwe principes gaat niet vanzelf. Het is belangrijk om te experimenteren, te leren van wat werkt en niet werkt, en bij te sturen waar nodig. Creëer ruimte voor feedback en reflectie.
De Verklaring - Why you only can 4c the future
Jo van Engelen
Bestuurders die rekening houden met natuurlijke principes zullen merken dat het besturen hen makkelijker af gaat. De natuur is heel kieskeurig van karakter en je kunt haar niet dwingen. Vraagstukken moeten in vitro én in vivo worden opgelost - we denken te veel 'outside the box' terwijl we juist 'inside die box' moeten denken.
Uitdagingen bij het toepassen van bestuurskundige principes
Bij het implementeren van bestuurskundige principes kun je verschillende uitdagingen tegenkomen:
Hanke Lange
Uit het goede hout gesneden - De enerverende stap van manager naar bestuurder
In 'Uit het goede hout gesneden' biedt Hanke Lange inzichten voor bestuurders, zoals het belang van een passende rolopvatting, een productief topteam, een sterk tweede echelon, en het bewaken van bestuurlijke geloofwaardigheid - essentieel bij het toepassen van bestuurskundige principes.
Boek bekijken
Gratis verzonden | Op voorraad | Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
Weerstand tegen verandering
Nieuwe principes kunnen weerstand oproepen, vooral als mensen gewend zijn aan bestaande regels en procedures. Besteed aandacht aan het 'waarom' achter de principes en betrek mensen bij de implementatie.
Einde van strategie!? - ‘Zes principes voor een wendbare strategie’
Rudy Kor
Het gebruik van principes is niet voor alle organisaties gelijk. Het is afhankelijk van de omgeving, de interne organisatie en de ruimte die de organisatie heeft om een eigen koers te varen. Maatwerk is dus essentieel bij de implementatie van principes.
Balanceren tussen principes en regels
Principes vervangen niet alle regels - sommige regels blijven nodig. De kunst is om een goede balans te vinden tussen principes die richting geven en regels die kaders stellen.
Ivo Brughmans
Paradoxical Leadership
In 'Paradoxaal leiderschap' worden bestuurskundige principes toegepast op concrete managementvraagstukken zoals strategische koers bepalen en organisatieverandering begeleiden. Het boek biedt handvatten om te schakelen tussen tegenpolen als centralisatie-decentralisatie en controle-vertrouwen.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 9 werkdagen
Inconsistent leiderschap
Als leiders zelf de principes niet naleven, ondermijnen ze de implementatie. Voorbeeldgedrag is cruciaal - leiders moeten 'walk the talk'.
Artikelen over bestuurskundige principes
Verdiep je verder in dit onderwerp met deze artikelen:
Einde van Strategie!? - ‘Schat aan informatie’
Wardy Poelstra
In 'Einde van Strategie!?' worden zes principes voor een wendbare strategie beschreven: bied houvast en schets perspectief, zorg voor dynamische governance, werk met het einddoel in gedachten, denk groot maar begin klein, betrek je mensen, en zoek samenwerking en leer van anderen.
De 5 principes van High Performance Leiderschap - Iedere pagina van belang
Henk Jan Kamsteeg
Een belangrijk principe voor high performance leiderschap is het informeren, communiceren en in dialoog gaan, gecombineerd met snel beslissingen nemen en actie ondernemen. Medewerkers worden meegenomen in veranderingsprocessen terwijl het leiderschapsteam blijft beslissen om vooruit te gaan.
Management Summaries - Reinventing organizations
Jeroen Ansink
Voor het succesvol implementeren van organisatieprincipes is het essentieel dat zowel de eigenaars als het topbestuur zich erachter scharen. De CEO moet de voorwaarden scheppen en als rolmodel fungeren, maar is verder een collega als alle anderen.
Conclusie: Van principes naar praktijk
Bestuurskundige principes bieden een krachtig fundament voor effectieve organisaties. Door te beginnen bij de bedoeling, eigenaarschap te organiseren, transparantie te bevorderen, op maat te faciliteren en te werken vanuit collectieve waarden, creëer je een organisatie die zowel wendbaar als stabiel is. De implementatie vraagt om een zorgvuldig proces van definiëren, vertalen naar gedrag, aanpassen van structuren en processen, en continu leren. Hoewel er uitdagingen zijn, lonen de inspanningen: een organisatie die beter in staat is om haar doelen te bereiken en waarin mensen met plezier en betrokkenheid werken.
Het belangrijkste is om principes niet als dogma's te zien, maar als levende richtingwijzers die je helpen om in verschillende situaties de juiste beslissingen te nemen. Zoals Bart Stofberg het mooi verwoordt: 'Principes brengen samenhang in een veranderende wereld.'
De bestsellers
-
€ 37,90
-
€ 27,50
-
€ 34,90
-
€ 22,99
-
€ 34,99
