Weten, doen en leren

Ten geleide / 11

1 Gebiedsgerichte opsporing: een proeftuinonderzoek / 13
1.1 Inleiding / 13
1.1.1 Horen, zien en zwijgen / 14
1.1.2 Aanbeveling afgerond onderzoek: gebiedsgerichte opsporing / 15
1.1.3 Conceptueel kader voor proeftuinonderzoek / 16
1.2 Gebiedsgerichte opsporing nader bekeken / 17
1.2.1 Opsporing: definitie, recente ontwikkelingen en politiepolitiek / 18
1.2.2 Opsporing met een gebiedsgericht karakter / 24
1.2.3 Vier uitdagingen, twee voorwaarden / 26
1.2.4 Leentjebuur bij de krijgswetenschappen: effectdenken / 28
1.3 Onderzoeksvragen en toetsingskader / 29
1.3.1 Onderzoeksvragen / 30
1.3.2 Analysekader als basis voor actieplan / 31
1.4 Wat volgt / 32

2 Onderzoeksopzet en verantwoording / 35
2.1 Typering onderzoek: praktijkonderzoek / 35
2.2.1 Onderzoeksstrategie en selectie proeftuinen / 36
2.2.2 Actieplannen: centrale rol / 36
2.2 Metingen, methoden en verantwoording / 38
2.2.1 Voormeting (december 2018 tot en met maart 2019) / 39
2.2.2 Eerste tussenmeting (juli en augustus 2019) / 41
2.2.3 Tweede tussenmeting (januari en februari 2020) / 42
2.2.4 Derde tussenmeting (juni en juli 2020) / 43
2.2.5 Eindmeting (september-oktober 2020) / 43
2.2.6 Vinger aan de pols: bijeenkomsten en advisering / 44
2.3 De rol van de onderzoekers: onderzoekend, meedenkend, adviserend / 45
2.4 Risico op zelfevaluatie / 46
2.5 Tot slot / 46

3 Vier proeftuinen: introductie en vergelijking / 47
3.1 Inleiding: drie hechte en een minder hechte leefgemeenschap / 47
3.2 Deventer: Keizerslanden / 47
3.2.1 De gemeenschap: kwetsbare bewoners / 47
3.2.2 Opvallende kenmerken: grote sociale controle en geslotenheid / 48
3.2.3 Veiligheidsbeeld: onzichtbare drugsproblematiek / 49
3.2.4 De plaatselijke politie: een basisteam in ontwikkeling / 49
3.2.5 Startsituatie en lokaal opsporingsvraagstuk / 50
3.2.6 Actieplan: meer en beter info rond drugsmarkt / 52
3.3 Rhenen: Achterberg / 54
3.3.1 De gemeenschap: bevindelijk-gereformeerden / 54
3.3.2 Opvallende kenmerken: parallelle samenlevingen / 55
3.3.3 Veiligheidsbeeld: evenementen en openbare ordeproblematiek / 57
3.3.4 De plaatselijke politie: gebiedsgebonden groepen / 57
3.3.5 Startsituatie en lokaal opsporingsvraagstuk / 58
3.3.6 Actieplan: betere informatiepositie ondermijning en jeugd / 59
3.4 Oudheusden / 60
3.4.1 De gemeenschap: ‘arbeiderswijk’ met voor criminaliteit kwetsbare bewoners / 60
3.4.2 Opvallend: gesloten afgescheiden groepen en lage meldingsbereidheid / 61
3.2.3 Veiligheidsbeeld tijdens de voormeting / 62
3.4.4 De plaatselijke politie / 62
3.4.5 Opsporingsvraagstuk: inzicht drugscriminaliteit, verbeteren veiligheidsgevoel / 63
3.4.6 Actieplan: ontsluiten van een gesloten gebied / 65
3.5 Gouda: Korte Akkeren / 67
3.5.1 De gemeenschap: een diverse stadswijk / 67
3.5.2 Opvallende kenmerken: geen hechte gemeenschap (meer) / 67
3.5.3 Veiligheidsbeeld: veel woninginbraken / 69
3.5.4 De plaatselijke politie: oudgedienden naast ‘nieuwe wind’ / 70
3.5.5 Startpositie en lokaal opsporingsvraagstuk: ‘oude’ criminele netwerken / 71
3.5.6 Actieplan: betere informatiepositie rond woninginbraken en drugs / 73
3.6 Tot slot: vergelijking op de zes thema’s / 75

4 Feitelijke ontschotting en criminaliteitsbeheersing / 77
4.1 Inleiding: de werkvloer op / 77
4.2 Blauw in opsporing / 77
4.2.1 De uitvoering van de actielijnen: vijf varianten / 77
4.2.2 Wijkagenten verzamelen opsporingsinformatie / 78
4.2.3 Wijkagenten delen opsporingsinformatie met de recherche / 80
4.2.4 Zelf speuren: blauw verricht zelf opsporingstaken / 83
4.2.5 Blauw loopt periodiek mee met de recherche / 86
4.2.6 Blauw maakt afspraken met Team Criminele Inlichtingen (TCI) / 87
4.2.7 Wat het oplevert / 89
4.3 Samenwerken recherche en blauw / 90
4.3.1 De uitvoering van de actielijnen: vier varianten / 90
4.3.2 De recherche informeert het blauw / 91
4.3.3 De recherche adviseert het blauw / 95
4.3.4 De recherche betrekt wijkagenten bij de opsporing: zaken meedraaien / 96
4.3.5 Fysiek bij elkaar zetten / 98
4.3.6 Wat het oplevert / 100
4.4 Criminaliteitsbeheersing: externe partijen bij de opsporing / 101
4.4.1 De uitvoering van de actielijnen: vijf varianten / 101
4.4.2 Relaties uitbouwen / 102
4.4.3 Meer informatiedeling / 104
4.4.4 Acties ondernemen / 105
4.4.5 Aan de slag met restinformatie / 106
4.4.6 Publiek-private samenwerking / 107
4.4.7 Wat het oplevert / 108
4.5 Wat verder opvalt rondom opsporing in basisteams / 110
4.6 Tot slot / 111

5 Nabijheid en kennis over de plaatselijke bevolking / 113
5.1 Inleiding / 113
5.2 Toegankelijkheid en nabijheid plaatselijke bevolking / 113
5.2.1 De uitvoering van de actieplannen: vijf varianten / 113
5.2.2 Wijkagent meer aanwezig in de wijk / 114
5.2.3 Digitaal contacten opbouwen en onderhouden met de wijk / 119
5.2.4 Vergroten benaderbaarheid voor bewoners / 122
5.2.5 Communiceren met burgers over (successen) opsporingszaken / 123
5.2.6 Nahoren / 124
5.2.7 Wat het oplevert / 125
5.3 Kennis over de plaatselijke bevolking / 127
5.3.1 De uitvoering van de actielijnen: vier varianten / 127
5.3.2 Meer kennis over de (bevolking in de) wijk verzamelen / 128
5.3.3 Delen van de kennis uit en over de wijk / 130
5.3.4 Wijkgebonden ploegen / 131
5.3.5 Wat het oplevert / 133
5.4 Wat verder opvalt / 134
5.5 Tot slot / 134

6 Effectbereiking met actieplannen / 137
6.1 Inleiding: invulling gebiedsgerichte opsporing / 137
6.1.1 Oorspronkelijk model GGO / 137
6.1.2 Feitelijke invulling GGO / 138
6.1.3 Leeswijzer / 140
6.2 Hoofdeffect: meer en betere opsporingsindicaties / 141
6.3 Duiding bereiking hoofdeffect / 142
6.3.1 Informatieaanlevering vanuit externe partners (deeleffect) / 143
6.3.2 De informatiepositie van de wijkagent (deeleffect) / 145
6.3.3 Resumé / 147
6.4 Ontschotting: informatie van blauw naar grijs (deeleffect) / 147
6.5 Niet direct aan actieplan gerelateerde ontwikkelingen / 149
6.6 Meer opsporingsindicaties bij de recherche – en dan? / 150
6.6.1 Deventer / 151
6.6.2 Gouda / 152
6.6.3 Resumé / 154
6.7 Tot slot: kernbevinding en overzicht / 154

7 Conclusies, discussie en menukaart / 157
7.1 Inleiding / 157
7.2 Conclusie bestanddelen proeftuinen / 157
7.3 Conclusie realisatie proeftuinen / 159
7.3.1 Ontschotting uniformdienst en recherche / 159
7.3.2 Criminaliteitsbeheersing: externe ontschotting / 161
7.3.3 Lokale oriëntatie / 162
7.4 Conclusie koerswijzigingen proeftuinen / 164
7.5 Conclusie effectbereiking / 165
7.6 Kernconclusie: ontschotten noodzakelijk, niet voldoende / 167
7.7 Reflectie: het onderzoek, rol en bijdrage van de onderzoekers / 168
7.7.1 Overdenking van het onderzoek / 168
7.7.2 Rol van de onderzoekers / 169
7.7.3 Uiteindelijke bijdrage / 170
7.8 Discussie: nieuwe nabijheid / 172
7.9 Menukaart en Stappenplan Gebiedsgerichte Opsporing / 175
7.10 Niet het einde: borging / 176

Literatuur / 179

Bijlage 1: Eerste (werk)sessie met het basisteam / 185
Bijlage 2: Interview en observatieprotocol wijkagenten voormeting / 189
Bijlage 3: Interviewprotocol kernteamleden voormeting / 193
Bijlage 4: Topiclijst interviews externe partners voormeting / 197
Bijlage 5: Topiclijst interviews kernteamleden eerste tussenmeting / 199
Bijlage 6: De vinger aan de pols / 201
Bijlage 7: Topiclijst interviews kernteamleden tweede tussenmeting / 203
Bijlage 8: Leden begeleidingscommissie / 207
Bijlage 9: De bevindingen per proeftuin samengevat / 209

Leden Redactieraad Programma Politie & Wetenschap / 211
Uitgaven in de reeks Politiekunde / 213