Conversie en aandelen

Voorwoord V
Dankwoord XVII

Hoofdstuk 1. Inleiding 1
1.1 Aanleiding voor het onderzoek 1
1.2 Onderzoeksonderwerp en -vragen 2
1.3 Doel en relevantie van het onderzoek 2
1.4 Onderzoeksmethode 3
1.5 Plan van behandeling 3
1.6 Tot slot 4

Deel I: Conversie van aandelen 5

Hoofdstuk 2. Begripsbepaling 7
2.1 Aandelen 7
2.2 Conversie 13
2.2.1 Schrijvers over conversie 14
2.2.2 Essentiële aspecten van conversie 16
2.2.3 Eigen opvatting omtrent wat conversie behelst 16
2.3 Eng conversiebegrip 18
2.4 Ruimer conversiebegrip 19
2.5 Door mij aangehangen ruime opvatting van conversie 21

Hoofdstuk 3. Statutaire grondslag 27
3.1 Inleiding 27
3.2 Differentiatie van aan aandelen verbonden rechten en verplichtingen 27
3.3 Statutaire grondslag voor conversie 29
3.4 Conversie zonder statutaire grondslag 34
3.5 Mijn visie op het vereiste van een statutaire grondslag voor conversie 36
3.6 Overgangsbepaling vs. slotverklaring 39

Hoofdstuk 4. Minderheidsbescherming 41
4.1 Conversie en minderheidsbescherming 41
4.2 Minderheidsbescherming bij de NV 42
4.2.1 Inleidende opmerkingen 42
4.2.2 Gelijkheidsbeginsel (2:92 BW) 43
4.2.3 Geen oplegging enige verplichting anders dan tot storting nominale bedrag (2:81 BW) 44
4.2.4 Goedkeurend besluit houders van aandelen aan wier rechten uitgifte afbreuk doet (2:96 lid 2 BW) 49
4.2.5 Kapitaalvermindering, evenredigheid en afbreuk aan rechten (2:99 BW) 51
4.2.6 Beperkingen aan statutaire regelingen omtrent het stemrecht (2:118 BW) 52
4.2.7 Statutaire beperking van statutenwijziging (2:121 BW) 53
4.2.8 Verlaging en verhoging nominale waarde (2:121a BW) 53
4.2.9 Uitsluiting voorkeursrecht (2:96a lid 7 BW) 54
4.2.10 Wijziging statuten en rechten van derden (2:122 BW) 55
4.2.11 Fusie en splitsing (2:330 BW en 2:334ee BW) 55
4.3 Minderheidsbescherming bij de BV 56
4.3.1 Veelvormigheid minderheidsbescherming bij de BV 56
4.3.2 Het gelijkheidsbeginsel 57
4.3.3 Categorieën minderheidsbescherming bij de BV 58
4.3.3.1 Indeling minderheidsbescherming bij de BV in categorieën 58
4.3.3.2 Vereiste instemming van aandeelhouders aan wier rechten een wijziging afbreuk doet 58
4.3.3.3 De unanimiteitseis 60
4.3.3.4 Het vereiste van het goedkeurend besluit 61
4.3.3.5 Niet gebondenheid van de aandeelhouder die niet met het besluit tot wijziging heeft ingestemd 63
4.3.4 Wijziging statuten en rechten van derden 64
4.4 Wanneer is er bij statutenwijziging sprake van toe- of afname van rechten? 64
4.5 Statutaire conversieregeling en minderheidsbescherming 65
4.5.1 Conversie op grond van een conversieregeling en minderheidsbescherming 65
4.5.2 Statutenwijziging waarbij het conversiemechanisme wordt opgenomen 67
4.6 Euroconversie 68
4.6.1 Euroconversie algemeen 68
4.6.2 Euroconversie bij de NV 68
4.6.3 Toepasselijkheid 2:67b BW in andere gevallen dan euroredenominatie 72
4.6.4 Euroconversie bij de BV 74
4.6.5 Toepasselijkheid 2:178b BW in andere gevallen dan valutaredenominatie 75

Hoofdstuk 5. Omzetting en conversie 77
5.1 Omzetting als wijze van conversie 77
5.2 Algemene regeling omzetting van een NV in een BV en van een BV in een NV 78
5.3 Specifieke regeling omzetting van een NV in een BV 79
5.4 Specifieke regeling omzetting van een BV in een NV 80
5.5 Grensoverschrijdende omzetting 84
5.5.1 Algemene beginselen Nederlands internationaal privaatrecht 84
5.5.2 De mogelijkheid van grensoverschrijdende zetelverplaatsing 86
5.5.3 Achtergrond 87
5.5.4 Incorporatieleer en de werkelijke zetelleer 88
5.5.5 Het Cartesio-arrest 90
5.5.6 Het VALE-arrest 91
5.5.7 De Nederlandse context 93
5.5.8 Voorontwerp 94
5.5.9 Grensoverschrijdende omzetting en analoge toepassing bestaande regelingen 97
5.5.9.1 Redelijkheid en billijkheid 97
5.5.9.2 Grensoverschrijdende fusie 98
5.5.9.3 Zetelverplaatsing SE 99
5.5.10 Outbound grensoverschrijdende omzetting 102
5.5.11 Inbound grensoverschrijdende omzetting 103

Hoofdstuk 6. Het conversiemechanisme 105
6.1 Soorten conversiemechanismen 105
6.1.1 Onderscheid in hoofdvormen 105
6.1.2 Automatische conversie 105
6.1.3 Conversie op verzoek 108
6.1.4 Conversie bij besluit van een orgaan 110
6.2 Aandachtspunten bij het vormgeven van een conversiemechanisme 111
6.2.1 Algemene uitgangspunten 111
6.2.2 Conversie van preferente aandelen 111
6.2.3 Maatschappelijk kapitaal 113
6.2.4 Vervulling van de voorwaarde 114
6.2.5 Conversie en kapitaalvermindering 116
6.2.6 Inkoop als wijze van conversie? 121
6.2.7 Conversie en verhoging van de nominale waarde 121
6.3 Loyaliteitsaandelen 123

Hoofdstuk 7. Goederenrechtelijke aspecten 127
7.1 Enkelvoudige conversie, splitsing, samenvoeging 127
7.2 Fracties en uitstoting 128
7.3 Gemeenschap 133
7.4 Pandrecht en vruchtgebruik 135
7.5 Onderaandelen 138

Hoofdstuk 8. Effectenrechtelijke aspecten 141
8.1 Inleidende opmerkingen 141
8.2 Aard van aandelen in het girale systeem en recht van de belegger 141
8.3 Giralisering van aandelen 143
8.3.1 Giralisering algemeen 143
8.3.2 Giralisering aandelen aan toonder 144
8.3.3 Giralisering aandelen op naam 145
8.4 Conversie en het girale systeem 146
8.4.1 Girale aspecten van conversie 146
8.4.2 Girale aspecten van samenvoeging 147
8.4.2.1 Aantal uitstaande aandelen 147
8.4.2.2 Afronding op basis van de 50%-regel 147
8.4.2.3 Afronding naar beneden 148
8.4.2.4 Girale aspecten van samenvoeging op niveau van het centraal instituut (girodepot) 148
8.5 Giralisering als vorm van conversie? 149
8.6 Beursnotering als vorm van conversie? 149
8.7 Notering aan een andere beurs als vorm van conversie? 150

Deel II: Conversie van winst en reserves in aandelen 153

Hoofdstuk 9. Begripsbepaling conversie van winst en reserves 155
9.1 Inleiding 155
9.2 Conversie en emissie 156
9.3 Redenen voor conversie 157

Hoofdstuk 10. Het principe van conversie van winst en reserves in aandelen 159
10.1 Het principe 159
10.2 Verschillende opvattingen becommentarieerd 160
10.3 Conclusie omtrent de kwalificatie van uitgifte van aandelen zonder storting 174
10.4 Stockdividend en bonusaandelen in het licht van conversie 177
10.4.1 Veelvoorkomende wijzen van conversie 177
10.4.2 Stockdividend 177
10.4.3 Bonusaandelen 183

Hoofdstuk 11. Conversie van reserves 185
11.1 Inleiding 185
11.2 Conversie van agio- en winstreserves bij de NV 185
11.3 Conversie van agio- en winstreserves bij de BV 192
11.4 Conversie van statutaire reserves 194
11.5 Wettelijk voorgeschreven statutaire reserve ingevolge artikel 2:18 lid 6 BW 196
11.5.1 Omzetting van een stichting in een NV of BV 196
11.5.2 Strikte leer vs. flexibele leer 197
11.5.3 Het OPTAS-arrest en reacties daarop 197
11.5.4 Mijn visie op de aard van de reserve ingevolge artikel 2:18 lid 6 BW 198
11.6 Conversie van wettelijke reserves 200
11.6.1 Wat zijn wettelijke reserves? 200
11.6.2 Reserve deelnemingen 201
11.6.3 Herwaarderingsreserve 201
11.6.4 Reserve omrekeningsverschillen 201
11.6.5 Reserve geactiveerde kosten 202
11.6.6 Reserve koersverschillen wegens waardering vaste activa in vreemde valuta 202
11.6.7 Niet-uitkeerbare reserve wegens euro redenominatie 203
11.6.8 Reserve wegens inbreng waarbij geen beschrijving of accountantsverklaring is vereist 203
11.6.9 Reserve wegens ter leen verstrekken van gelden met het oog op het nemen of verkrijgen van aandelen in het kapitaal van de vennootschap 204
11.6.10 Kapitaalvermindering bij de NV na conversie van een wettelijke reserve 205
11.6.11 Conversie van wettelijke reserves bij de BV 207
11.7 Overige reserves 210
11.8 Niet verdeelde winsten 210
11.9 Conversie van aandelen in reserves 211
11.9.1 Kapitaalvermindering 211
11.9.2 Omvang van de vordering wegens kapitaalvermindering 213
11.9.3 Directe toevoeging verminderde bedrag aan uitkeerbare reserves 214

Hoofdstuk 12. Besluitvorming 215
12.1 Besluitvorming ten aanzien van uitgifte 215
12.2 Voorkeursrecht 217
12.3 Uitgifte met beperking of uitsluiting van het voorkeursrecht en aan derden 219
12.3.1 Gerechtvaardigde afwijking van het gelijkheidsbeginsel in het algemeen 219
12.3.2 De wet of de statuten staan ongelijke behandeling toe 219
12.3.3 Aandeelhouders bevinden zich niet in gelijke omstandigheden 220
12.3.4 Voor ongelijke behandeling bestaat een redelijke en objectieve rechtvaardiging 220
12.3.5 Uitgifte ten laste van een reserve met uitsluiting van het voorkeursrecht en aan derden 220

Hoofdstuk 13. Goederenrechtelijke aspecten 227
13.1 Vruchtgebruik en stockdividenden/bonusaandelen 227
13.2 Pandrecht en stockdividend/bonusaandelen 229

Deel III: Conversie van schuld in aandelen 233

Hoofdstuk 14. Het principe van conversie van schuld in aandelen 235
14.1 Inleidende opmerkingen 235
14.2 Het principe van omzetting van een vordering in kapitaal 238
14.2.1 Kwalificatie van storting 238
14.2.2 Omzetting van schuld in aandelen als wijze van storting in geld 238
14.2.3 Omzetting van schuld in aandelen als storting anders dan in geld 242
14.2.4 Tussenstandpunten 246
14.2.5 Omzetting van schuld in aandelen als vorm van afstand? 247
14.2.6 Inbreng vs. verrekening nader beschouwd 248
14.2.7 Standpuntbepaling ten aanzien van omzetting van schuld in aandelen 250
14.3 Verrekening nader beschouwd 253
14.3.1 Wettelijke regeling 253
14.3.2 Artikelsgewijze behandeling 253
14.3.3 Regelend recht 258
14.4 De overeenkomst tot verrekening met de stortingsplicht 260
14.5 Inbetalinggeving 267
14.6 Verrekening ten aanzien van na oprichting uitgegeven aandelen 267
14.7 Verrekening ten aanzien van bij oprichting geplaatste aandelen 268
14.8 Verrekening en nachgründung 276
14.9 Omvang of waarde van de vordering? 278
14.10 Verrekening met een vordering in andere valuta 279
14.10.1 Storting in andere geldeenheid 279
14.10.2 De dag van storting 280
14.10.3 Verrekening en koers 281
14.11 Conversie van aandelen in schuld 282
14.11.1 De vordering van aandeelhouders wegens kapitaalvermindering 282
14.11.2 De omzetting van kapitaal in een aandeelhouderslening 283
14.11.3 Indicatoren voor onrechtmatigheid 285

Hoofdstuk 15. Verrekening en benadeling 289
15.1 Verrekening en benadeling van aandeelhouders 289
15.2 Conversie en rechterlijk ingrijpen 294
15.3 Verrekening en benadeling van schuldeisers 299
15.4 Verrekening en benadeling van derden 300
15.5 Voldoening stortingsplicht door derden en structurering van vorderingen 302
15.6 Surseance, faillissement en verrekening 304
15.6.1 Inleidende opmerkingen 304
15.6.2 Surseance 305
15.6.3 Faillissement 305
15.6.4 Verrekening bij surseance en faillissement 306
15.7 Cashless exercise, net settled options en andere wijzen van volstorting 307
15.7.1 Werknemersparticipatieplannen 307
15.7.2 Cashless exercise 308
15.7.3 Net settlement 308
15.7.4 Uitgifte ten laste van een reserve 310

Hoofdstuk 16. Goederenrechtelijke aspecten 313
16.1 Verrekening met een vordering belast met vruchtgebruik 313
16.1.1 Algemene beginselen vruchtgebruik 313
16.1.2 Vestiging vruchtgebruik 314
16.1.3 Het eisen van nakoming en inningsbevoegdheid 314
16.1.4 Zaaksvervanging 314
16.1.5 Vruchtgebruik op aandelen 315
16.1.6 Bevoegdheid verrekening vorderingen belast met vruchtgebruik 316
16.1.7 Wettelijke zaaksvervanging na inning door verrekening met de stortingsplicht? 316
16.2 Verrekening met verpande vordering 318
16.2.1 Pandrecht algemeen 318
16.2.2 Vestiging pandrecht 318
16.2.3 Inningsbevoegdheid 319
16.2.4 Zaaksvervanging 319
16.2.5 Pandrecht op aandelen 320
16.2.6 Bevoegdheid tot verrekening verpande vorderingen 321
16.2.7 Wettelijke zaaksvervanging na inning door verrekening met de stortingsplicht? 321

Hoofdstuk 17. Verrekening met garantievermogen en winstrechten 323
17.1 Garantievermogen 323
17.1.1 Wat dient te worden verstaan onder garantievermogen? 323
17.1.2 Conversiemogelijkheid in algemene zin 324
17.1.3 Achtergestelde leningen 325
17.1.4 Converteerbare leningen 326
17.1.5 De aard van obligaties 327
17.1.6 Conversie van obligaties 329
17.1.7 Uitgestelde winst 330
17.1.8 Latente belastingverplichtingen 331
17.1.9 Voorzieningen 331
17.2 Winstrechten en winstbewijzen 333
17.2.1 De aard en grondslag van winstrechten en winstbewijzen 333
17.2.2 Conversie van winstrechten in aandelen 336

Hoofdstuk 18. De rol van de notaris bij conversie 339
18.1 Inleidende opmerkingen 339
18.2 Relevante wettelijke bepalingen en regelingen 340
18.2.1 Onpartijdigheid 340
18.2.2 Ambtsplicht en dienstweigering 342
18.2.2.1 Algemene uitgangspunten van ambtsplicht en dienstweigering 342
18.2.2.2 Dienstweigering als de rechtszekerheid in het geding is 343
18.2.2.3 Dienstweigering op grond van de zorgplicht jegens derden 344
18.3 Notarieel tuchtrecht en aansprakelijkheid van de notaris 356
18.4 Interdisciplinaire samenwerking 357
18.4.1 IDS regels 357
18.4.2 Enige observaties ten aanzien van interdisciplinaire samenwerking 358

Hoofdstuk 19. Samenvatting en conclusie 361
19.1 Conversie van aandelen 361
19.2 Conversie van winst en reserves in aandelen 366
19.3 Conversie van schuld in aandelen 373

Hoofdstuk 20. Summary and conclusion 381
20.1 Conversion of shares 381
20.2 Conversion of profits and reserves into shares 386
20.3 Conversion of debt into shares 393

Lijst van aangehaalde en geraadpleegde literatuur 399
Lijst van geraadpleegde en aangehaalde parlementaire en overige stukken 423

Rechtspraak 431
Trefwoordenregister 437
Curriculum vitae 445