Memo Financiële Planning -Het (nieuw) huwelijksvermogensrecht

Inleiding V

1 Relatievormen 1
1.1 Inleiding 1
1.2 Verwachte en onverwachte levensgebeurtenissen 1
1.3 Statistieken trouwen, geregistreerd partnerschap, samenwonen en scheiden 2
1.4 Keuze relatievorm aan verandering onderhevig 3
1.5 Fiscale partners en partnerbegrip 3
1.5.1 Fiscaal partnerbegrip en toerekening tussen partners 4
1.5.2 Ongehuwden, partnerschap en Successiewet 5
1.5.3 Einde partnerschap 6
1.5.4 Sanctie op niet inschrijven in BRP 7
1.5.5 Bloed- of aanverwanten ouder of jonger dan 27 jaar 7
1.5.6 Buitenland woonachtige partner 7
1.5.7 Partner opgenomen in verpleeg- of verzorgingshuis 7
1.5.8 Verdeling tussen partners 8
1.6 Het huwelijk 10
1.6.1 Twee personen van gelijk en verschillend geslacht 10
1.6.2 Minimumleeftijd aangaan huwelijk 11
1.6.3 Gestoorde geestvermogens 11
1.6.4 Nietigverklaring van een huwelijk 12
1.6.5 Gronden nietigverklaring 12
1.6.6 Monogamie 13
1.6.7 Onder curatele gestelde 14
1.6.8 Aanverwantschap en bloedverwantschap 14
1.6.9 Verwantschap als huwelijksbeletsel 15
1.6.10 Partnerschap als huwelijksbeletsel 16
1.6.11 Stuiting huwelijk en het opheffen ervan 16
1.7 Het geregistreerd partnerschap 17
1.7.1 Verschillen tussen geregistreerd partnerschap en huwelijk 19
1.7.2 Overeenkomsten geregistreerd partnerschap enhuwelijk 19
1.7.3 Omzetten geregistreerd partnerschap in huwelijk 20
1.7.4 Voorzieningen i.v.m. uitkeringen en pensioen 21
1.8 Rechten en verplichtingen huwelijk en geregistreerde partnerschap 21
1.8.1 Wederkerige plichten van echtgenoten 22
1.8.2 Verzorging en opvoeding kinderen 23
1.8.3 Kosten van de huishouding 23
1.8.4 Aansprakelijkheid voor huishoudelijke schulden 30
1.8.5 Opheffing aansprakelijkheid voor huishoudelijke schulden 30
1.8.6 Vergoedingsrechten (beleggingsleer) 31
1.8.7 Toestemming andere echtgenoot voor rechtshandeling 34
1.8.8 Vernietiging door echtgenoot van onbevoegd verrichte rechtshandelingen 36
1.8.9 Bestuursbevoegdheid en bestuur van de gemeenschap 36
1.8.10 Rechterlijke bestuursopdracht 37
1.8.11 Derdenbescherming 38
1.8.12 Titel 6 niet van toepassing in geval scheiding tafel en bed 38
1.9 Wel of geen huwelijkse- of partnerschapsvoorwaarden 38
1.9.1 Oude en nieuwe wettelijke gemeenschap van goederen 39
1.9.2 De ‘oude’ wettelijke gemeenschap van goederen tot 1 januari 2018 39
1.9.3 De ‘nieuwe’ wettelijke gemeenschap van goederen vanaf 1 januari 2018 45
1.9.4 Afwijken van de wettelijke gemeenschap van goederen 57
1.10 Huwelijkse- of partnerschapsvoorwaarden 58
1.10.1 Huwelijkse- en partnerschapsvoorwaarden in het algemeen 58
1.10.2 Koude uitsluiting 59
1.10.3 Verrekenbedingen 60
1.10.4 Wederkerige verplichting 66
1.10.5 Finale verrekenbedingen 66
1.10.6 Waarom en wanneer huwelijkse- of partnerschapsvoorwaarden opstellen? 68
1.10.7 Onderhouden van huwelijkse- en partnerschapsvoorwaarden 68
1.10.8 Van huwelijkse- en partnerschapsvoorwaarden naar gemeenschap van goederen 69
1.11 Samenwoners 71
1.11.1 In principe geen (beperkte) gemeenschap van goederen 72
1.11.2 Inhoud samenlevingscontract 73
1.11.3 Gevolgen geen samenlevingscontract en/of testament 74
1.12 Huwelijken in internationaal perspectief 78
1.12.1 Is een in het buitenland voltrokken huwelijk in Nederland rechtsgeldig? 78
1.12.2 Vier bronnen voor het internationale huwelijksvermogensrecht in Nederland 79
1.12.3 Rechten en verplichtingen van echtelieden 82
1.12.4 Geregistreerde partners 83
1.13 Spijtoptanten/ reparatiehuwelijken 83

2 De invloed van relatievormen op inkomsten, uitgaven, bezittingen en schulden 85
2.1 Inleiding 85
2.2 Invloed relatie op inkomsten 86
2.2.1 Netto besteedbaar inkomen en consumptief besteedbaar inkomen 86
2.3 Invloed partner op uitgaven 87
2.3.1 Soorten uitgaven 87
2.3.2 De kosten verdelen 88
2.3.3 Schriftelijke afspraken 89
2.4 Invloed relatie op bezittingen 91
2.4.1 Box 1 92
2.5 Lijfrenteverzekeringen en rekeningen 98
2.5.1 Verschillende fiscale lijfrenteregimes 98
2.5.2 Lijfrente bij verzekeraar 99
2.5.3 Lijfrente bij bank of beleggingsonderneming 99
2.5.4 Lijfrente en huwelijksgoederenregime 100
2.5.5 Gevolgen lijfrente bij echtscheiding 100
2.6 (Persoonlijke) vennootschappen binnen box 1 of 2 101
2.7 De Bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) en het huwelijksvermogensrecht 102
2.7.1 BOR en finaal verrekenbeding 104
2.8 Box 3-bezittingen en schulden 105
2.9 Totaalbalans 106
2.9.1 Asset allocatie binnen de totaalbalans 113
2.9.2 Casus 114
2.9.3 Menselijk kapitaal: een belangrijke, maar vergeten asset klasse 118
2.9.4 Belastinglatenties binnen totaalbalans 120
2.9.5 Totaalbalans bij scheiding of overlijden 120

3 De invloed van relatievormen op levensverzekeringen en pensioenen 121
3.1 Inleiding 121
3.2 Type levensverzekeringen 121
3.3 Verzekeringsuitkering bij overlijden of polis in de nalatenschap? 122
3.4 Uitkering op grond van een derdenbeding 125
3.5 Huwelijksvermogensregime 125
3.6 De omvang van de fictief erfrechtelijke verkrijging in het geval van de huwelijksgemeenschap 127
3.7 Levensverzekering en hypothecaire schuld 127
3.8 Premiesplitsing 129
3.9 Vrijstelling en imputatieregel 130
3.10 Levensverzekering en echtscheiding 132

4 De invloed van relatievormen op bankrekeningen 135
4.1 Inleiding 135
4.2 Bankspaarproducten 136
4.3 Overlijden rekeninghouder tijdens opbouwfase 137

5 De invloed van relatievormen op sociale zekerheid 139
5.1 Inleiding 139
5.2 Sociale verzekeringen 139
5.2.1 Werknemersverzekeringen 139
5.2.2 Volksverzekeringen 140
5.3 Sociale voorzieningen 140
5.3.1 De belangrijkste socialezekerheidswetten 140
5.4 Kostendelersnorm 141
5.4.1 Hoe werkt de kostendelersnorm? 142
5.5 Algemene Ouderdomswet (AOW) 143
5.5.1 Kortingsregeling 144
5.5.2 Tijdelijke overbruggingsregeling 144
5.5.3 Hoogte AOW-uitkering hangt samen met relatievorm 144
5.5.4 Toeslag AOW-uitkering 145
5.5.5 Einde AOW-uitkering 145
5.6 Algemene Nabestaandenwet (ANW) 145
5.6.1 Recht op ANW 146
5.6.2 Relatievorm van invloed op ANW 146
5.6.3 Hoogte en duur ANW-uitkering 147
5.6.4 Einde ANW-uitkering 148
5.6.5 (Half)wezenuitkering 148
5.6.6 Hoogte wezenuitkering 149
5.7 Participatiewet 149
5.7.1 Algemene bijstand 149
5.7.2 Bijzondere bijstand 150
5.7.3 Onvoldoende middelen 150
5.8 IOAW-, IOW-, IOAZ-uitkering 152
5.8.1 IOAW 152
5.8.2 IOW 153
5.8.3 IOAZ 154

6 De invloed van relatievormen op de onderneming 155
6.1 Inleiding 155
6.2 Opgepotte winst in bv 156
6.3 Winst uit onderneming 157
6.4 Aanmerkelijk belang 157
6.5 Rekening-courant met eigen bv 158

7 De invloed van relatievormen op scheiding 159
7.1 Inleiding 159
7.2 Wederzijdse zorgplicht na scheiding 159
7.3 Fiscale gevolgen 159
7.4 Welke relatievorm van toepassing? 160
7.4.1 Beëindigen van het ongehuwd samenwonen 160
7.4.2 Beëindigen huwelijk 161
7.4.3 Scheiding van tafel en bed 161
7.4.4 Echtscheidingsconvenant 162
7.4.5 Ouderschapsplan 162
7.5 De invloed van de (echt)scheiding op de eigen woning 168
7.5.1 Overdrachtsbelasting 169
7.5.2 Inkomstenbelasting 170
7.5.3 Het jaar 2017 en 2018 171
7.6 Kapitaalverzekering eigen woning 172
7.7 Gebruiksvergoeding voor een gemeenschappelijke woning 173
7.8 Economische eigendom 174
7.9 De invloed van de (echt)scheiding op het ouderdoms- en nabestaandenpensioen 175
7.9.1 Verevening 176
7.9.2 Conversie 177
7.9.3 Verrekening 177
7.9.4 Samenwoners en pensioen 178
7.10 Faillissement 178
7.11 Gevolgen lijfrente bij echtscheiding 179
7.11.1 Voorbeeld verdeling van lijfrenten bij echtscheiding 179
7.11.2 Verrekening lijfrenten bij echtscheiding 180
7.12 Wijzigen of maken testament in zicht van scheiding 180
7.12.1 Schenken en natuurlijke verbintenis 182

8 De invloed van relatievormen op overlijden 183
8.1 Inleiding 183
8.2 Wettelijke erfrecht 183
8.2.1 Legitieme portie 184
8.2.2 De wettelijke verdeling 185
8.2.3 Afwijkende rente 186
8.3 Testament 188
8.3.1 Legaat 189
8.3.2 Last 189
8.3.3 Ouderlijke boedelverdeling 189
8.3.4 Quasi-wettelijke verdeling 190
8.3.5 Making onder voorwaarden 190
8.3.6 Tweetrapsmaking 191
8.3.7 Rampenclausule 194
8.3.8 Vruchtgebruiktestament 195
8.3.9 Uitsluitingsclausule en insluitingsclausule 197
8.4 Welke relatievorm is van toepassing? 198
8.4.1 Samenwoners 199
8.5 Wel of geen testament? 201
8.5.1 Executeur 203
8.5.2 Bewindvoerder 203
8.6 Vermogensoverdracht via overeenkomsten 203
8.6.1 Verblijvingsbeding 204
8.7 Finaal verrekenbeding 206
8.8 Overlijden rekeninghouder bancaire lijfrente tijdens opbouwfase 206

Over de auteurs 209
Trefwoordenregister 211