Deel A. Inleiding financiële planning / 31
1 Afbakening financiële planning, financiële planner en de markt van vraag en aanbod / 33
1.1 Financiële planning / 33
1.1.1 Deelgebieden binnen de financiële planning / 36
1.1.2 Het consumptief besteedbaar inkomen / 37
1.2 De financiële planner / 39
1.2.1 De competenties van de financiële planner / 39
1.2.2 Organisaties op het gebied van financiële planning / 41
1.2.2.1 Verbond financiële beroepsorganisaties (VFBO) / 41
1.2.2.2 Overige organisaties / 42
1.2.3 Beroepsaansprakelijkheid / 42
1.2.4 Wet op het financieel toezicht (Wft) / 44
1.2.4.1 Inleiding / 44
1.2.4.2 Reikwijdte van de Wft / 44
1.2.4.3 Kwaliteitskenmerken voor de financiële dienstverlener / 45
1.2.5 Autoriteit Financiële Markten (AFM) / 48
1.3 Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) / 49
Deel B. Levensverzekeringen en pensioenen / 51
1 Levensverzekeringen in de inkomstenbelasting / 53
1.1 Levensverzekeringen en spaarproducten in box 1 / 53
1.1.1 Kapitaalverzekering eigen woning / 54
1.1.1.1 Voorwaarden kapitaalverzekering eigen woning / 54
1.1.1.2 Voordeel uit kapitaalverzekering eigen woning / 55
1.1.1.3 Fictieve uitkeringen / 60
1.1.1.4 Premies voor kapitaalverzekering eigen woning / 61
1.1.2 Banksparen – spaarrekening eigen woning en beleggingsrecht eigen woning / 61
1.1.2.1 Voorwaarden spaarrekening eigen woning/beleggingsrecht eigen woning / 61
1.1.2.2 Voordeel uit spaarrekening eigen woning/het beleggingsrecht eigen woning / 62
1.1.2.3 Fictieve opname / 63
1.2 Lijfrenteverzekering, lijfrenterekening en lijfrentebeleggingsrecht, die dienen ter compensatie van een pensioentekort / 65
1.2.1 Lijfrente / 65
1.2.1.1 Lijfrenteverzekering / 65
1.2.1.2 Banksparen – periodieke uitkering op grond van een lijfrenterekening/lijfrentebeleggingsrecht / 66
1.2.1.3 Afkoopsom alimentatie storten op lijfrente / 68
1.2.2 Jaarruimte / 68
1.2.3 Inhaal- of reserveringsruimte / 70
1.2.4 Omzetting oudedagsreserve in lijfrente / 70
1.2.5 Omzetting stakingswinst in lijfrente / 71
1.2.6 Overgangsrecht / 72
1.2.7 Saldolijfrenten / 73
1.2.7.1 Hybride saldolijfrenten / 75
1.2.8 Negatieve uitgaven voor inkomensvoorzieningen / 76
1.2.8.1 Overgangsrecht / 80
1.2.9 Emigratie / 80
1.2.10 Vragen en antwoorden Belastingdienst / 81
1.3 De levensverzekering in box 3 / 83
1.3.1 De uitvaartverzekering / 83
1.3.2 De kapitaalverzekering onder het overgangsrecht / 83
1.3.2.1 Overgangsperiode / 83
1.3.2.2 Polissen waarop het overgangsrecht betrekking heeft / 84
1.3.3 Bepalingen Wet IB 1964 / 84
1.3.3.1 Uitkering hoger dan vrijstelling / 85
1.3.3.2 Vrijstellingen eenmalig, overdraagbaarheid en volgorde / 85
1.3.3.3 Saldomethode / 86
1.3.3.4 Wat verstaat de wet onder kapitaaluitkering? / 87
1.3.3.5 Premies en uitkeringen niet in geld / 87
1.3.3.6 Kapitaalverzekering bij eigen bv / 87
1.3.3.7 Handelingen met kapitaalverzekeringen / 88
1.3.3.8 Pré Brede Herwaarderingspolissen / 89
1.3.3.8.1 Hoofdregel / 89
1.3.3.8.2 Saldomethode / 90
1.3.3.8.3 Uitzonderingen / 90
1.3.3.8.4 Bij wie belast? / 91
1.3.3.8.5 Diverse handelingen met betrekking tot een polis van levensverzekering / 91
1.3.3.8.6 Toescheiding kapitaalverzekering met lijfrenteclausule bij verdeling gemeenschap of afkoop alimentatie / 92
1.3.4 De kapitaalverzekering onder het overgangsrecht (vervolg) / 93
1.3.4.1 Kapitaalverzekeringen die zijn afgesloten voor 14-9-1999 / 93
1.3.4.2 Kapitaalverzekeringen die zijn afgesloten na 1-1-1992 / 95
1.3.4.3 Kapitaalverzekeringen die zijn afgesloten tussen 14-9-1999 en 31-12-2000 / 96
1.3.4.4 Kapitaalverzekeringen die niet onder het overgangsrecht vallen / 96
1.4 Diverse onderwerpen lijfrenten en kapitaalverzekeringen / 96
1.4.1 Opgave professionele instelling / 96
1.4.1.1 Doorlopende opgaveplicht / 97
1.5 Voorzieningen bij ziekte of ongeval / 97
1.5.1 Keuze belaste of onbelaste uitkering / 98
1.5.2 Koopsom voor arbeidsongeschiktheidsverzekering / 98
1.5.3 Verpanding arbeidsongeschiktheidsverzekering / 98
1.6 Nettolijfrenteverzekering en nettopensioenregeling / 99
2 Levensverzekeringen in overige wetten / 100
2.1 Successiewet / 100
2.1.1 Kapitaaluitkeringen ten gevolge van overlijden / 100
2.1.1.1 Premiesplitsingsbesluit / 101
2.1.1.2 Hoogte belaste verkrijging / 110
2.1.2 Lijfrente-uitkeringen ten gevolge van overlijden / 110
2.1.3 Lijfrente-uitkeringen bij leven aan derde / 110
2.1.4 Aftrek wegens belastinglatentie / 110
2.1.5 Opgaveplicht / 111
2.2 Sociale zekerheid / 112
2.2.1 AOW/Anw/AKW/Wlz / 112
2.2.2 WW/ZW/WAO/WIA / 112
2.2.3 TW/IOAW/IOAZ / 112
3 Inleiding pensioenen / 114
3.1 Algemeen / 114
3.2 Pensioen van de zelfstandige ondernemer / 115
3.3 Pensioen van de werknemer / 115
3.4 Pensioenwet (PW) / 116
3.4.1 Doelstelling / 116
3.4.2 Werkingssfeer / 116
3.4.3 Pensioenen in de zin van de PW / 117
3.4.4 Onderbrengingsplicht werkgever / 117
3.4.5 Verschillen tussen B- en C-polissen bij uitvoering door een verzekeraar / 119
3.4.6 Betaling van de pensioenpremie / 120
3.4.7 Deeltijdwerkers / 120
3.4.8 Afkoop / 120
3.4.9 Beëindiging/wijziging dienstverband / 121
3.4.10 Partnerpensioen bij scheiding / 122
3.4.11 Waardeoverdracht / 122
3.4.12 Doorbeleggen na pensioengerechtigde leeftijd / 124
3.5 Wet verevening pensioenrechten bij scheiding / 125
3.5.1 Algemeen / 125
3.5.2 Belangrijkste bepalingen / 125
3.5.2.1 Algemene bepalingen/definities / 125
3.5.2.2 Recht op pensioenverevening, recht op uitbetaling / 126
3.5.2.3 Vaststelling deel uit te betalen pensioen / 127
3.5.2.4 Afwijkingen op standaardvereveningsberekening / 127
4 De zelfstandige ondernemer en zijn pensioen / 129
4.1 Inkomstenbelasting / 129
4.1.1 Vrijstellingen / 129
4.1.2 Lijfrenteaftrek na omzetting stakingswinst in lijfrente en algehele verruiming van lijfrenteaftrek / 129
4.1.3 Omzetting art. 19 IB 2001 in lijfrente nieuwe stijl / 131
4.1.4 Oudedagsreserve / 131
4.1.4.1 Deelnemer aan de oudedagsreserve / 131
4.1.4.2 Toevoegingen oudedagsreserve / 132
4.1.4.3 Hoogte en maatstaf van de oudedagsreserve / 132
4.1.4.4 Afneming oudedagsreserve / 133
4.1.4.5 Meewerkende echtgenoot en deelgenootschap man/vrouw / 133
4.1.4.6 Voorwaarden stamrecht / 134
4.1.4.7 Oudedagsreserve en levensverzekering / 134
4.2 Successiewet / 134
4.2.1 Vrijstellingen / 134
4.2.2 Latente belastingclaim oudedagsreserve / 135
4.2.3 Waardebepaling pensioenrecht / 135
4.2.4 Opgaveplicht / 135
4.3 Sociale zekerheid / 135
4.3.1 Algemeen / 135
4.3.2 AOW / 135
4.3.2.1 Wijziging AOW-ingangsdatum / 136
4.3.3 Anw / 136
4.3.4 AKW / 137
4.3.5 WAZ / 137
4.3.6 Premieheffing volksverzekeringen / 137
4.3.7 WWB/Participatiewet / 137
4.3.8 WW/ZW/WIA / 138
4.3.9 Toeslagenwet / 138
4.3.10 IOAZ / 138
5 De werknemer en zijn pensioen / 139
5.1 Wet fiscale behandeling van pensioenen / 139
5.2 Hoofdvormen van pensioenregelingen / 140
5.2.1 Beschikbarepremieregeling / 140
5.2.2 Middelloonregeling / 141
5.2.3 Eindloonregeling / 142
5.2.4 Streefregeling / 142
5.2.5 Inbouw AOW (franchise) / 144
5.3 De fiscale omschrijving van pensioen / 145
5.4 Analyse van de pensioenregeling als omschreven in art. 18 Wet LB 1964 / 146
5.4.1 Pensioenregeling / 147
5.4.2 Nagenoeg uitsluitend / 147
5.4.3 Werknemers / 148
5.4.4 Arbeidsongeschiktheid / 148
5.4.5 Ouderdom / 148
5.4.6 (Pleeg)kinderen / 150
5.4.7 Pensioen / 150
5.4.8 Salaris-/diensttijdnorm / 150
5.4.9 Pensioengrondslag / 151
5.4.10 Partnerpensioen / 151
5.4.11 Overbruggingspensioen / 151
5.4.12 Deelnemingsjarenpensioen / 152
5.4.13 Inkoop diensttijd / 152
5.4.14 VUT-regelingen / 152
5.4.15 Levensloopregeling / 153
5.4.16 Rechtszekerheid / 155
5.4.17 Deeltijdwerk en demotie / 156
5.4.18 Uitruil van pensioen / 156
5.4.19 Toetsing volgens 100%-grens / 157
5.4.20 Snelslijtende beroepen / 158
5.4.21 Bovenmatigheid / 158
5.4.22 Uitvoerders van pensioenregelingen / 158
5.4.23 Sancties / 159
5.4.24 Uitfasering pensioen in eigen beheer / 160
5.4.24.1 Oudedagsverplichting (ODV) / 163
5.5 Dekking Anw-hiaat in pensioenregelingen / 165
5.6 Pensioenopbouw over een periodieke salarisvervangende uitkering / 166
5.7 Pensioenregeling directeur-grootaandeelhouder / 167
5.7.1 Wet VAP en Wet verlaging maximumopbouw- en premiepercentages pensioen en maximering pensioengevend inkomen / 169
5.8 Aanwijzing buitenlandse pensioenregeling / 169
5.9 Pensioen in de inkomstenbelasting / 170
5.10 Pensioen in de Successiewet / 170
5.11 Pensioen in de winstsfeer (inkomsten- en vennootschapsbelasting) / 172
5.11.1 Pensioentoezegging aan werknemers en de financiering / 172
5.11.2 Fiscale aspecten van de financieringslast van een pensioentoezegging / 172
5.11.3 Fiscale gevolgen van backservice / 173
5.11.4 Verbod op financieringsachterstand / 173
5.12 Pensioenverplichtingen in eigen beheer / 174
5.12.1 Algemeen / 174
5.12.2 Omslagstelsel / 174
5.12.3 Rentedekkingsstelsel / 174
5.12.4 Kapitaaldekkingsstelsel / 174
5.12.5 Stelselwijziging / 175
5.12.6 Dekkingspolis / 175
5.12.7 Eigen beheer en echtscheiding / 175
5.12.8 Pensioenlichamen / 175
5.12.9 Pensioenvoorziening voor niet-toegezegd pensioen / 176
5.12.10 Afwikkeling pensioen in eigen beheer / 176
5.13 De pensioenuitkering en de sociale zekerheid / 177
5.13.1 Pensionering voor 68 jaar / 178
5.13.1.1 AOW/Anw / 178
5.13.1.2 AKW / 178
5.13.1.3 Premieheffing volksverzekeringen / 178
5.13.1.4 Participatiewet / 178
5.13.1.5 ZW/WW/WIA/WAO / 179
5.13.1.6 TW/IOAW/IOAZ / 179
5.13.1.7 ZW, WIA, WAO, WW, Anw, IOAW, IOAZ en TW / 180
5.13.2 Doorwerken na pensioen op de reguliere pensioendatum / 180
5.14 Ontslag / 181
5.14.1 Ontslagvergoeding / 181
5.14.2 Transitievergoeding / 181
5.14.3 Belastingheffing over de ontslaguitkering / 182
5.14.3.1 De ontslaguitkering in de Wet op de loonbelasting 1965 tot 2014 / 183
5.14.3.2 De ontslaguitkering in de Wet op de loonbelasting 1965 vanaf 2014 / 183
5.14.3.3 Overgangsrecht / 183
5.14.4 Excessieve vertrekvergoeding / 184
5.14.5 VUT-vervangende uitkering (RVU) / 184
5.14.6 Aanwendingsmogelijkheden van de ontslaguitkering / 185
5.14.7 De stamrecht-bv / 186
5.15 Het Pensioenakkoord uit 2019 (met uitwerkingen in 2020 e.v.) / 187
Deel C. Sparen en beleggen / 193
1 Inleiding / 195
2 NYSE Euronext Amsterdam / 196
2.1 NYSE Euronext Amsterdam Stock Market / 196
3 Wetgeving / 198
3.1 Toezichthouders / 198
3.1.1 Functioneel toezicht / 198
3.1.2 Strafrechtelijk toezicht / 200
3.1.3 Beroepsmogelijkheden tegen sancties van toezichthouders / 200
3.1.4 Stichting Dutch Securities Institute / 201
3.1.5 Klachteninstituut Financiële Dienstverlening / 202
3.1.6 De Wet op het financieel toezicht (Wft) / 202
3.2 Zorgplicht / 202
3.2.1 Informatieverschaffing / 203
3.2.2 Klantprofiel / 204
3.2.3 Klachtenregeling / 204
3.2.4 Checklist voor goede zorgplicht / 205
3.3 De AFM / 205
3.4 MiFID II / 210
3.5 Depositogarantiestelsel / 214
3.5.1 Voor welke banken geldt de depositogarantieregeling? / 216
3.6 De AP / 216
3.7 Tuchtrecht banken / 216
4 Verzekeraars / 217
4.1 Solvency II / 217
4.2 Kleine natura-uitvaartverzekeraars / 217
4.3 Kleine schadeverzekeraars / 217
4.4 Insurance Distribution Directive / 218
4.4.1 Adviseurs / 219
4.4.1.1 Beleggingsadviseurs / 219
4.4.1.2 Vermogensbeheerders / 220
4.4.1.3 Effectenbemiddelaars / 220
4.4.1.4 Commissionairs / 220
4.4.2 Banken / 220
4.4.2.1 Commerciële banken / 220
4.4.2.2 Spaarbanken / 220
4.4.3 Institutionele beleggers / 221
4.4.3.1 Beleggingsinstellingen / 221
4.4.3.2 Pensioenfondsen / 221
4.4.3.3 Algemeen Pensioenfondsen / 221
4.4.3.4 Premiepensioeninstelling (PPI) / 221
4.4.3.5 Verzekeringsmaatschappijen / 222
5 Rendement en risico / 223
5.1 Rendement / 223
5.2 Risico / 223
5.2.1 Koopkrachtrisico / 223
5.2.2 Renterisico / 223
5.2.3 Valutarisico / 223
5.2.4 Beursrisico / 224
5.2.5 Debiteurenrisico / 224
5.2.6 Liquiditeitsrisico / 224
6 Spaarvormen / 225
6.1 Spaarrekeningen / 225
6.2 Termijndeposito’s / 225
6.3 Kasbiljetten en spaarbrieven / 226
6.4 Valutarekeningen / 226
6.5 Vaste of variabele rente / 226
7 Obligaties / 227
7.1 De prijs van een obligatie / 227
7.1.1 Nettokoers / 227
7.1.2 Opgelopen rente / 228
7.2 De looptijd van een obligatie / 228
7.3 De aflossing van een obligatie / 228
7.3.1 Bulletleningen / 228
7.3.2 Vervroegde aflossing door debiteur (callable) / 228
7.3.3 Vervroegde aflossing door belegger (putable) / 229
7.3.4 Verlengbare obligatie (extendible) / 229
7.4 Het rendement van een obligatie / 229
7.4.1 Het couponrendement / 230
7.4.2 Het effectief rendement / 230
7.5 De yieldcurve / 231
7.5.1 Het verloop van de yieldcurve / 232
7.6 Risico van obligaties / 234
7.6.1 Inleiding / 234
7.7 Duration / 235
7.7.1 Inleiding / 235
7.7.2 Berekening / 236
7.7.3 Verband tussen duration en looptijd / 237
7.7.4 Modified duration / 238
7.8 Het debiteurenrisico / 239
7.8.1 Algemeen / 239
7.8.2 Ratings / 239
7.8.3 Garanties / 240
7.9 Varianten op de gewone obligatie / 241
7.9.1 Optieobligaties / 241
7.9.2 Winstdelende obligaties / 241
7.9.3 Inkomstenobligaties / 241
7.9.4 Achtergestelde obligaties / 242
7.9.5 Deep-discountobligaties / 242
7.9.6 Nulprocentobligaties / 242
7.9.7 Geïndexeerde obligaties (floating rate notes) / 242
7.9.8 Goud- en aandelenindexobligaties / 243
7.9.9 Reset notes / 243
7.9.10 Pandbrieven / 243
7.9.11 Converteerbare obligaties / 243
7.9.12 Perpetuele obligaties / 244
7.7.13 Strips / 244
8 Aandelen / 245
8.1 Zeggenschap bij aandelen / 245
8.2 Rendement op aandelen / 246
8.3 Risico van aandelen / 247
8.4 Varianten op het gewone aandeel / 247
8.4.1 Certificaten van aandelen / 247
8.4.2 Preferente aandelen / 248
8.4.3 Prioriteitsaandelen / 248
9 Beleggingsfondsen / 249
9.1 Beleggingsfondsen in aandelen / 249
9.1.1 Wereldwijde fondsen / 250
9.1.2 Regiofondsen / 250
9.1.3 Landenfondsen / 250
9.1.4 Bedrijfstakfondsen / 250
9.1.5 Themafondsen / 250
9.1.6 Indexfondsen / 250
9.1.7 Exchange traded funds (ETF’s) / 251
9.1.8 Clickfondsen / 252
9.2 Beleggingsfondsen in obligaties / 252
9.3 Groene beleggingen / 253
9.4 Mixfondsen / 253
9.5 Hedgefunds / 253
9.6 Open-end en closed-end beleggingsfondsen / 254
9.6.1 Open-end beleggingsfonds / 254
9.6.2 Closed-end beleggingsfonds / 254
9.6.3 Semi-open-end beleggingsfondsen / 254
9.7 De vrijgestelde beleggingsinstelling / 255
9.8 Beleggingsbeleid / 256
10 Derivaten / 257
10.1 Opties / 257
10.1.1 Calloptie / 257
10.1.2 Putoptie / 259
10.1.3 Prijsvorming van opties / 260
10.1.3.1 Intrinsieke waarde / 260
10.1.3.2 Tijds- en verwachtingswaarde / 260
10.1.4 Optiestrategieën / 262
10.1.4.1 Callopties of putopties / 262
10.1.4.2 Combinaties van callopties of putopties op dezelfde onderliggende waarde / 263
10.1.4.3 Combinaties van callopties en putopties op dezelfde onderliggende waarde / 263
10.1.5 Marginverplichting bij opties / 263
10.2 Financial futures / 264
10.2.1 Prijsvorming van financial futures / 266
10.2.2 Futuresstrategieën / 266
11 Overige beleggingen / 268
11.1 Vastgoed / 268
11.2 Edele metalen / 268
11.3 Kunstvoorwerpen / 268
11.4 Commodities / 269
11.5 Crowdfunding / 269
11.6 Cryptomunten / 270
12 Fundamentele en technische analyse / 272
12.1 De fundamentele analyse / 272
12.1.1 Liquiditeitsratio’s / 272
12.1.2 Solvabiliteitsratio’s / 272
12.1.3 Rentabiliteitsratio’s / 272
12.1.4 Koersratio’s / 273
12.2 De technische analyse / 273
12.2.1 Trendlijnen en trendkanalen / 273
12.2.1.1 Trendlijnen / 274
12.2.1.2 Trendkanalen / 274
12.2.2 Voortschrijdend gemiddelde / 274
12.2.3 Koerspatronen / 275
12.2.3.1 Hoofd- en schouderformaties / 276
12.2.3.2 Driehoeksformaties / 277
13 De portefeuilletheorie / 278
13.1 Rendement / 278
13.2 Risico / 278
13.3 De combinatie van rendement en risico / 278
13.4 De efficiënte grenslijn / 279
13.5 De bèta / 280
14 Vermogensallocatie / 281
14.1 Beleggingshorizon van een belegger / 281
14.1.1 Lange beleggingshorizon / 281
14.1.2 Korte beleggingshorizon / 281
14.2 De inkomstenpositie van de belegger / 282
14.3 De vermogenspositie van de belegger / 282
14.4 Risicoprofiel van de belegger / 282
14.4.1 De toelaatbare risicograad / 282
14.4.2 De risicoperceptie / 283
14.4.3 De risicometer / 283
14.5 De kennis en ervaring van de belegger / 283
14.6 Situatieverandering / 283
14.7 Portefeuillesamenstelling / 284
14.7.1 Top-downbenadering / 284
14.7.1.1 Spreiding over beleggingscategorieën / 284
14.7.1.2 Spreiding over geografische regio’s / 284
14.7.1.3 Spreiding over bedrijfstakken / 284
14.7.1.4 Spreiding over individuele ondernemingen / 285
14.7.2 Bottom-upbenadering / 285
Deel D. Financieringen / 287
1 Hypothecaire kredietverlening / 289
1.1 Hypotheekvormen / 289
1.1.1 Lineaire hypotheek / 289
1.1.2 Annuïteitenhypotheek / 289
1.1.2.1 Gelijkblijvende annuïteiten / 289
1.1.2.2 Groei-annuïteiten / 290
1.1.3 Levenhypotheek (hypotheek met gemengde verzekering) / 290
1.1.4 Spaarhypotheek / 290
1.1.5 Aflossingsvrije hypotheek / 291
1.1.6 Blokhypotheek / 291
1.1.7 Blijverslening / 291
1.1.8 Verzilverlening / 292
2 De Nationale Hypotheek Garantie / 294
3 Starters- en combinatielening / 299
4 Zakelijke kredietverlening / 300
4.1 Financiële kengetallen / 300
4.1.1 Liquiditeitskengetallen / 300
4.1.1.1 Liquiditeit / 300
4.1.1.2 Current ratio / 300
4.1.1.3 Quick ratio / 300
4.1.1.4 Nettowerkkapitaal / 300
4.1.1.5 Netto cashflow (operationele activiteiten) / 300
4.1.2 Solvabiliteitskengetallen / 301
4.1.2.1 Solvabiliteit / 301
4.1.2.2 Vermogensverhoudingen / 301
4.1.2.3 Debt ratio / 302
4.1.2.4 Interest coverage / 302
4.1.2.5 Cashflow/interest / 302
4.1.2.6 Cashflow coverage / 302
4.1.2.7 Omzetsnelheid eigen vermogen / 302
4.1.3 Winstkengetallen / 302
4.1.3.1 Rentabiliteit totale vermogen / 302
4.1.3.2 Rentabiliteit eigen vermogen / 303
4.1.3.3 Brutowinstmarge / 303
4.1.4 Activiteitskengetallen / 303
4.1.4.1 Omlooptijd voorraden / 303
4.1.4.2 Omzetsnelheid voorraden / 303
4.1.4.3 Omlooptijd debiteuren / 303
4.1.4.4 Omzetsnelheid debiteuren / 304
4.1.4.5 Omlooptijd crediteuren / 304
4.1.4.6 Omzetsnelheid crediteuren / 304
4.1.4.7 Omzetsnelheid totaal vermogen / 304
4.1.4.8 Werkkapitaal / 304
4.2 Kredieten midden- en kleinbedrijf / 305
4.2.1 Borgstelling MKB-kredieten / 305
4.2.2 Financieringsinstrumenten van de overheid / 306
4.2.2.1 Reguliere regelingen / 306
4.2.2.2 Corona / 306
4.2.2.2.1 Garantie Klein Krediet Corona (KKC) / 306
4.2.2.2.2 Overige kredietmogelijkheden / 307
4.2.3 Crowdfunding / 307
4.3 Bijstandverlening zelfstandigen / 308
5 Rentetarieven / 309
5.1 Rentetarieven geldmarkt / 309
5.2 Rentetarieven kapitaalmarkt en aandelenbeursindices / 309
6 Vreemde valuta / 311
6.1 Omrekeningskoersen vreemde valuta / 311
6.2 Kruistabel EMU-valuta’s / 312
Deel E. Belastingen / 313
1 Fiscale informatie- en inzageverplichtingen / 315
1.1 Algemeen / 315
1.2 De informatieplicht over de eigen belastingplicht / 315
1.2.1 Het vragen om informatie / 315
1.2.1.1 De potentiële fiscale relevantie / 316
1.2.1.2 De wijze van informatieverstrekking / 316
1.2.1.3 De geheimhoudingsplicht / 316
1.2.1.4 Fiscus mag inlichtingen inwinnen via civiele dwangsom / 317
1.3 De inzageplicht voor de eigen belastingplicht / 317
1.3.1 Het vragen om boeken, bescheiden en andere gegevensdragers / 317
1.3.2 De fiscaal relevante boeken, bescheiden en andere gegevensdragers / 318
1.3.3 De wijze van verstrekking/de geheimhoudingsplicht / 318
1.3.4 De kopieën, leesbare afdrukken of uittreksels / 319
1.3.5 De bewaarplicht en conversie / 319
1.3.6 Rechtsbescherming bij controlehandelingen / 321
1.3.7 Overmacht / 321
1.4 De informatieplicht met het oog op de belastingheffing (bij derden) / 321
1.4.1 De subjecten / 321
1.4.2 Informatieverstrekking aan de Belastingdienst bij eigenwoningschuld / 322
1.4.3 De omvang van de verplichting / 322
1.4.4 Voorschrift informatie fiscus-banken / 323
1.5 De sancties / 325
2 Inkomstenbelasting / 329
2.1 Inleiding / 329
2.2 Algemeen / 329
2.2.1 Opbouw en structuur Wet IB 2001 / 329
2.2.2 Raamwerk / 331
2.2.2.1 Belastingplichtigen / 331
2.2.2.2 Boxenstructuur / 332
2.2.2.3 Heffing inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen / 332
2.2.2.3.1 Gewone aanslag/conserverende aanslag / 339
2.2.2.3.2 Verliesverrekening tussen de boxen / 341
2.2.2.4 Toerekeningsregels / 342
2.2.2.4.1 Rangorderegeling / 342
2.2.2.4.2 Partners / 344
2.2.2.4.3 Afgezonderd particulier vermogen / 347
2.2.2.4.4 Minderjarige kinderen / 348
2.2.3 Verzamelinkomen / 349
2.3 Box 1 – inkomen uit werk en woning / 350
2.3.1 Belastbaar inkomen uit werk en woning (box 1) / 350
2.3.2 Belastbare winst uit onderneming / 351
2.3.2.1 Opbouw en systematiek van de winstsfeer / 351
2.3.2.1.1 Inleiding / 351
2.3.2.2 Ondernemer / 352
2.3.2.2.1 Inleiding / 352
2.3.2.2.2 Feitelijk ondernemerschap / 352
2.3.2.2.3 Rechtstreeks voor ondernemingsverbintenissen verbonden / 353
2.3.2.2.4 Medegerechtigden/winstgerechtigden / 354
2.3.2.3 Begrip urencriterium/verlaagd urencriterium / 357
2.3.2.4 Winst uit onderneming / 359
2.3.2.5 Goed koopmansgebruik / 359
2.3.2.6 Vrijgestelde winst / 360
2.3.2.7 Aftrekbeperkingen kosten van winst / 361
2.3.2.8 Van winst aftrekbare kosten woon-werkverkeer / 365
2.3.2.9 Bijtelling winst voor privégebruik woning / 365
2.3.2.10 Bijtelling winst voor privégebruik auto en privégebruik fiets / 366
2.3.2.10.1 Auto van de zaak / 366
2.3.2.10.2 Fiets van de zaak / 367
2.3.2.11 Tonnageregeling zeescheepvaart / 369
2.3.2.12 Waardering pensioenverplichtingen / 369
2.3.2.13 Afschrijving bedrijfsmiddelen / 370
2.3.2.14 Willekeurige afschrijving / 372
2.3.2.15 Investeringsaftrek / 372
2.3.2.16 Fiscale reserves / 377
2.3.2.16.1 Egalisatiereserve / 377
2.3.2.16.2 Herinvesteringsreserve / 378
2.3.2.16.3 Terugkeerreserve / 379
2.3.2.17 Gereserveerd / 380
2.3.2.18 Oudedagsreserve / 380
2.3.2.19 Aandelenfusie / 380
2.3.2.20 Juridische splitsing en juridische fusie / 381
2.3.2.21 Staking/doorschuiving/overbrenging naar buitenland/eindafrekening/geruisloze omzetting / 381
2.3.2.21.1 Doorschuiving of staking van de onderneming door overlijden van de ondernemer / 382
2.3.2.21.2 Doorschuiving of staking van de onderneming door ontbinding huwelijksgemeenschap / 382
2.3.2.21.3 Doorschuiving naar ondernemers en werknemers / 383
2.3.2.21.4 Overbrenging vermogensbestanddelen naar het buitenland / 384
2.3.2.21.5 Eindafrekening / 384
2.3.2.21.6 Omzetting in een nv of bv / 384
2.3.2.21.7 Geruisloze terugkeer / 384
2.3.2.22 Ondernemersaftrek / 385
2.3.2.22.1 Zelfstandigenaftrek / 385
2.3.2.22.2 S&O-aftrek / 387
2.3.2.22.3 Meewerkaftrek / 387
2.3.2.22.4 Startersaftrek bij arbeidsongeschiktheid / 388
2.3.2.22.5 Stakingsaftrek / 388
2.3.2.23 MKB-winstvrijstelling / 388
2.3.3 De werknemer in de loon- en inkomstenbelasting / 389
2.3.3.1 Dienstbetrekking / 389
2.3.3.2 Belastbaar loon / 390
2.3.3.3 Vrijgesteld loon / 391
2.3.3.4 Reisaftrek / 393
2.3.3.5 Werkkostenregeling / 395
2.3.3.5.1 Algemeen / 395
2.3.3.5.2 Werkplekgerelateerde voorzieningen / 397
2.3.3.5.3 Gerichte vrijstellingen / 399
2.3.3.5.4 Waarde van verstrekkingen / 401
2.3.3.5.5 80% eindheffing / 401
2.3.3.5.6 Overige aspecten / 402
2.3.4 Belastbaar resultaat uit overige werkzaamheden / 402
2.3.5 Belastbare periodieke uitkeringen en verstrekkingen / 409
2.3.6 Belastbare inkomsten uit eigen woning / 412
2.3.6.1 Eigen woning / 412
2.3.6.1.1 Voordelen uit eigen woning / 414
2.3.6.2 Voordeel uit kapitaalverzekering eigen woning, spaarrekening eigen woning en beleggingsrecht eigen woning / 415
2.3.6.3 Aftrekbare kosten eigen woning / 415
2.3.6.3.1 Tariefaanpassing aftrekbare kosten eigen woning / 417
2.3.6.3.2 Renteaftrek vanaf 1-1-2013 / 418
2.3.6.3.3 Vooruitbetaalde rente/kosten / 427
2.3.6.4 De aftrek wegens geen of geringe eigenwoningschuld / 427
2.3.6.5 Overgangsrecht kapitaalverzekeringen / 428
2.3.7 Uitgaven voor inkomensvoorzieningen / 428
2.3.8 Negatieve uitgaven voor inkomensvoorzieningen / 429
2.3.9 Negatieve persoonsgebonden aftrek / 429
2.3.10 Waardering niet in geld genoten inkomen / 430
2.3.11 Tijdstip genieten/tijdstip aftrek / 430
2.3.12 Verrekening verlies uit werk en woning / 431
2.3.13 Middeling inkomen uit werk en woning / 431
2.4 Box 2 – inkomen uit aanmerkelijk belang / 433
2.4.1 Belastbaar inkomen uit aanmerkelijk belang / 433
2.4.2 Gelijkstellingen / 434
2.4.3 Begrip aanmerkelijk belang / 434
2.4.3.1 Omgekeerd hybride lichaam (vanaf 2022) / 436
2.4.4 Reguliere voordelen uit aanmerkelijk belang / 437
2.4.4.1 Reguliere voordelen / 437
2.4.4.2 Forfaitair rendement van een buitenlandse beleggingsvennootschap en van een vrijgestelde beleggingsinstelling / 438
2.4.4.3 Kosten van reguliere voordelen / 439
2.4.4.4 Excessief lenen bij eigen vennootschap / 439
2.4.5 Vervreemdingsvoordelen uit aanmerkelijk belang/doorschuiving / 440
2.4.6 Overdrachtsprijs en verkrijgingsprijs aanmerkelijk belang / 443
2.4.7 Tijdstip genieten/tijdstip aftrek inkomen uit aanmerkelijk belang / 446
2.4.8 Verrekening verlies uit aanmerkelijk belang / 447
2.5 Box 3 – inkomen uit sparen en beleggen / 448
2.5.1 Belastbaar inkomen uit sparen en beleggen / 448
2.5.1.1 Vermogensrendementsheffing / 449
2.5.1.1.1 Vermogensrendementsheffing en partners / 451
2.5.1.1.2 Vruchtgebruik / 452
2.5.2 Rendementsgrondslag / 452
2.5.2.1 Bezittingen / 452
2.5.2.2 Schulden / 453
2.5.3 Vrijgestelde bezittingen en schulden / 454
2.5.4 Waardering van de bezittingen en schulden / 457
2.6 Persoonsgebonden aftrek / 462
2.6.1 Algemeen / 462
2.6.2 Uitgaven voor onderhoudsverplichtingen / 463
2.6.3 Gereserveerd / 464
2.6.4 Uitgaven voor specifieke zorgkosten / 464
2.6.5 Weekenduitgaven voor gehandicapten / 469
2.6.6 Scholingsuitgaven (t/m 2021) / 469
2.6.7 Gereserveerd / 470
2.6.8 Aftrekbare giften / 470
2.7 Algemene bepalingen binnenlandse en buitenlandse belastingplicht / 472
2.7.1 Belastbaar inkomen uit werk en woning in Nederland (box 1) / 474
2.7.2 Belastbaar inkomen uit aanmerkelijk belang in een in Nederland gevestigde vennootschap (box 2) / 476
2.7.3 Belastbaar inkomen uit sparen en beleggen in Nederland (box 3) / 477
2.8 Heffingskorting / 478
2.8.1 Gecombineerde heffingskorting / 480
2.8.2 Algemene heffingskorting / 483
2.8.3 Arbeidskorting / 483
2.8.4 Gereserveerd / 484
2.8.5 Inkomensafhankelijke combinatiekorting / 484
2.8.6 Jonggehandicaptenkorting / 485
2.8.7 Ouderenkorting / 485
2.8.8 Alleenstaande-ouderenkorting / 485
2.8.9 Levensloopverlofkorting (t/m 2021) / 485
2.8.10 Korting voor groene beleggingen / 486
2.8.11 Toepassing heffingskortingen / 486
2.9 Wijze van heffing / 487
2.9.1 Voorheffingen / 487
2.9.2 Wel of geen aanslag / 488
3 Vennootschapsbelasting / 490
3.1 Tarieven / 490
4 Dividendbelasting / 492
4.1 Gerechtigden / 492
4.2 Opbrengst / 492
4.3 Vrijstellingen / 493
4.4 Tarief / 493
4.5 Overig / 493
5 Successiewet / 495
5.1 Inleiding / 495
5.2 Formele belastingschuld / 495
5.3 Fictiebepalingen / 496
5.4 Kinderen / 496
5.5 Partnerbegrip / 497
5.6 Materiële belastingschuld / 497
5.7 Waardebepaling / 499
5.7.1 Waarderingsregels / 500
5.8 Tarief en vrijstellingen / 502
5.8.1 Vrijstellingen erfbelasting / 502
5.8.2 Vrijstellingen schenkbelasting / 503
5.8.3 Tarief schenk- en erfbelasting / 504
5.8.4 Tariefgroepen / 505
6 Belastingen van rechtsverkeer / 506
6.1 Overdrachtsbelasting / 506
6.2 Assurantiebelasting / 510
7 Verhuurderheffing / 511
Deel F. Juridische aspecten / 513
1 Familierecht / 515
1.1 Huwelijksvermogensrecht / 515
1.1.1 Huwelijksgoederenrecht t/m 2017 / 515
1.1.2 Huwelijksgoederenrecht vanaf 2018 / 516
1.1.3 Gevolgen stelsel 2018 / 517
1.1.4 Drie soorten vermogen en vergoedingsrechten / 518
1.1.5 Voorhuwelijksvermogen: woning en aanmerkelijk belang / 519
1.1.6 Finaal verrekenbeding / 520
2 Echtscheidingsrecht / 521
2.1 Algemeen / 521
2.2 Echtscheiding op verzoek / 521
2.3 Alimentatie / 522
2.3.1 Algemeen / 522
2.3.2 Hoogte alimentatie / 522
2.3.3 Indexering / 523
2.3.4 Duur alimentatie / 523
2.3.4 Aftrekbaar en belast / 524
2.4 Ouderschapsplan / 525
2.5 Scheiding van tafel en bed / 525
2.6 Verdeling huwelijksgemeenschap / 525
3 Erfrecht / 527
3.1 Algemeen / 527
3.2 Erfrecht bij versterf / 528
3.2.1 Algemeen / 528
3.2.2 Stiefouderlijk gevaar / 529
3.2.3 Schulden van de nalatenschap / 530
3.3 Testamentair erfrecht / 530
3.4 Onbeheerde nalatenschap / 531
3.5 Legitieme portie / 531
3.6 Executeur / 533
3.7 Boedelverdeling / 534
3.8 De gift en de schenking / 534
3.8.1 Vormvereisten / 535
3.8.2 Schenking met behoud van zeggenschap / 536
3.8.2.1 Herroepelijke schenking / 536
3.8.2.2 Papieren schenking / 536
4 Levenstestament / 538
5 Ondernemingsvormen / 539
5.1 Algemeen / 539
5.1.1 Rechtsvormen / 539
5.1.2 Begrippen onderneming/bedrijf / 539
5.1.3 Boekhoudingsplicht / 540
5.1.4 Omzetting van ondernemingsvorm / 540
5.1.5 Ontbindingsprocedure lege rechtspersonen / 540
5.1.6 Aandeelhoudersregister / 541
5.1.7 Tijdelijke wet Covid-19 / 541
5.1.8 Wet modernisering personenvennootschappen / 542
5.2 Eenmanszaak / 542
5.2.1 Rechtskarakter / 542
5.2.2 Oprichting / 542
5.2.3 Aansprakelijkheid/huwelijk / 543
5.2.4 Verkoop eenmanszaak / 543
5.2.5 Sociale verzekeringen / 543
5.2.6 Fiscale aspecten / 544
5.2.7 Eenmanszaak en erfrecht / 544
5.3 Maatschap / 544
5.3.1 Rechtskarakter / 544
5.3.2 Oprichting / 545
5.3.3 Vertegenwoordiging/aansprakelijkheid / 545
5.3.4 Maatschap en huwelijk / 545
5.3.5 Fiscale aspecten / 546
5.3.6 Beëindiging en ontbinding maatschap / 546
5.4 Vennootschap onder firma / 546
5.4.1 Inleiding / 546
5.4.2 Rechtskarakter / 546
5.4.3 Oprichting / 546
5.4.4 Vertegenwoordiging/aansprakelijkheid / 547
5.4.5 Voortzettings- en vermogensbedingen / 547
5.4.6 Vof en huwelijk / 547
5.4.7 Fiscale aspecten / 548
5.4.8 Beëindiging en ontbinding van Vof / 548
5.5 Commanditaire vennootschap / 548
5.5.1 Rechtskarakter / 548
5.5.2 Oprichting / 548
5.5.3 Vertegenwoordiging/aansprakelijkheid / 548
5.5.4 Fiscale aspecten / 549
5.5.5 Beëindiging en ontbinding van cv / 549
5.6 Wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen voor vereniging, stichting, coöperatie en onderlinge waarborgmaatschappij / 549
5.7 Vereniging / 551
5.7.1 Rechtskarakter / 551
5.7.2 Oprichting / 551
5.7.3 Aansprakelijkheid / 551
5.7.4 Organisatorische opbouw van vereniging / 552
5.7.5 Jaarverslaggeving / 552
5.7.6 Fiscale aspecten / 552
5.7.7 Beëindiging en ontbinding van vereniging / 553
5.8 Coöperatie / 553
5.8.1 Rechtskarakter / 553
5.8.2 Oprichting / 553
5.9 Onderlinge waarborgmaatschappij / 553
5.9.1 Rechtskarakter / 553
5.9.2 Oprichting / 554
5.10 Stichting / 554
5.10.1 Rechtskarakter / 554
5.10.2 Wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen / 554
5.10.3 Oprichting / 555
5.10.4 Aansprakelijkheid / 555
5.10.5 Organisatorische opbouw / 555
5.10.6 Fiscale aspecten / 555
5.10.7 Beëindiging en ontbinding van stichting / 556
5.11 Besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid / 556
5.11.1 Rechtskarakter / 556
5.11.2 Oprichting / 557
5.11.3 Aansprakelijkheid / 557
5.11.3.1 Oprichter / 557
5.11.3.2 Aandeelhouder / 558
5.11.3.3 Bestuurder / 558
5.11.4 (Dividend)uitkering / 559
5.11.5 Jaarrekening / 560
5.12 Naamloze vennootschap / 560
5.13 Eenpersoonsvennootschappen / 561
Deel G. Sociale zekerheid / 563
1 Algemeen / 565
1.1 Inleiding / 565
1.2 Premie-inkomen, premiepercentages, premiebedragen / 567
1.3 Percentages premie volksverzekeringen/inkomstenbelasting / 568
2 Algemene Ouderdomswet (AOW) / 569
2.1 Kring van verzekerden / 569
2.2 Recht op uitkering / 569
2.3 Hoogte van de uitkering / 571
2.4 AOW-ingangsdatum / 575
3 Algemene nabestaandenwet (Anw) / 576
3.1 Kring van gerechtigden voor de Anw en voorwaarden voor de uitkering / 576
3.2 De hoogte van de uitkering / 577
3.3 Toepassing van de inkomenstoets / 579
3.4 De kostendelersnorm en tweewoningenregel / 579
4 Ziektewet (ZW) / 580
4.1 Kring van verzekerden / 580
4.2 Uitkeringsvoorwaarden / 581
4.3 Hoogte en duur ziekengeld / 582
4.4 Werken na de AOW-gerechtigde leeftijd / 583
4.5 Premie en uitkeringsloon / 585
4.5.1 Premieberekening middelgrote- en grote ondernemingen / 586
4.5.2 Maximum uitkeringsdagloon / 588
4.6 Zwangerschaps- en bevallingsverlof / 588
4.6.1 Wijzigingen in zwangerschaps- en bevallingsverlof / 589
4.7 Poortwachter / 589
4.8 Wijziging Ziektewet i.v.m. weekendwerk / 590
4.9 Wet wijziging verrekening inkomsten met ziekengeld / 591
4.10 De Wet beperking ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid vangnetters (Wet BeZaVa) / 591
4.11 Benadelingsbehandeling nu ook voor eigenrisicodrager / 592
5 Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO) / 593
5.1 Personenkring / 593
5.2 Uitkeringsvoorwaarden / 593
5.3 Hoogte uitkering / 593
5.4 Duur uitkering / 594
5.5 Premie / 595
5.6 Tegemoetkomingen loondomein / 595
5.6.1 Loonkostenvoordelen (LKV’s) / 596
5.6.2 Lage-inkomensvoordeel (LIV)1 / 599
5.6.3 Jeugd-LIV / 600
5.7 WAO is WIA geworden / 601
5.8 Uniformering wachttijd WAO / 601
6 Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) / 602
6.1 Algemeen / 602
6.2 Eigen risico dragen voor de WIA / 607
6.3 Premies voor de WIA / 608
6.4 Wijziging van de WGA-financiering / 608
6.4.1 Berekening WGA-gedifferentieerde premie / 609
7 Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong) / 611
7.1 Wajong / 611
7.2 Personenkring / 612
7.3 Wet Wajong 2010-2015 / 612
7.4 Wajong 2015 / 613
7.5 Herkeuring / 614
7.6 Uitkeringsgrondslag / 614
7.7 Aanvullende tegemoetkoming / 614
7.8 Harmonisatie en vergroting mogelijkheden participatie / 615
7.9 Wet banenafspraak en quotum arbeidsbeperkten / 616
8 Werkloosheidswet (WW) / 618
8.1 Kring van gerechtigden en voorwaarden om in aanmerking te komen voor een uitkering / 618
8.2 De duur en hoogte van de WW-uitkering / 620
8.2.1 De WW vanaf 1-10-2006 / 620
8.2.1.1 Inkomensvoorziening oudere werklozen / 625
8.2.2 Doorbetaling WW bij ziekte / 626
8.2.3 Maximumpremieloon per tijdvak en percentages WW-premie / 626
8.3 Beëindiging en herleving van de uitkering / 627
8.4 Private aanvulling op de werkloosheidsuitkering / 628
8.5 Premievrije pensioenopbouw tijdens WW / 629
9 Coronamaatregelen / 630
9 Zorgverzekeringswet (Zvw) / 631
9.1 Algemeen / 631
9.2 Verzekeringsplicht / 631
9.3 Acceptatieplicht / 631
9.4 Basispakket / 631
9.5 Aanvullende verzekering / 632
9.6 Keuzemogelijkheden / 632
9.7 Nominale premie / 633
9.8 Inkomensafhankelijke bijdrage / 633
9.9 Zorgtoeslag / 633
9.10 Eigen risico / 634
9.11 Opsporing onverzekerden / 634
9.12 Wet Structurele maatregelen wanbetalers zorgverzekering / 635
9.13 Insurance Distribution Directive (IDD) / 636
Lijst van afkortingen / 637
Trefwoordenregister / 641
