Voorwoord 7
Leeswijzer 9
1.0 Wat is systemisch leiderschap? 11
2.0 De spelregels van systemen 15
Spelregel 1: Niks is zomaar uit de lucht komen vallen 17
Spelregel 2: Patronen zijn besmettelijk 20
Spelregel 3: Veranderen begint met … 23
Spelregel 4: Systemen willen compleet zijn 25
Spelregel 5: Erbij horen is een werkwoord 27
Spelregel 6: Ordening geeft bedding, helderheid en productiviteit 30
Spelregel 7: Uitwisseling zoekt balans 36
Spelregel 8: Eindigheid is de start van een nieuw begin 39
Spelregel 9: Tijd, tijdsbesef en tijdsbewustzijn 43
3.0 De belangrijkste vaardigheden van de systemisch leider 51
Grondhouding van de systemisch leider 52
Vaardigheden – een introductie 58
Accepteren dat het nu is zoals het is 59
Durven om niet te weten 61
Oordeelvrij zijn 62
Ontschuldigend exploreren 66
Meerzijdig partijdig zijn 68
Ontspannen alertheid 69
Beweeglijk blijven 71
Toevoegen wat mist 73
Tijdig de juiste hoeveelheid doseren 76
Vertragen om te versnellen 76
Begrenzen 78
Het zwaard hanteren 80
Lichaamswijsheid benutten 82
Tot slot, wat deze vaardigheden van je vragen 84
4.0 Jij bent het werkzame ingrediënt 87
Je bestaansrecht, je historie en weten wie je bent 89
5.0 Wat je zonder meer kunt doen als systemisch leider 97
Insluiten en erkennen 98
Verhelderen van ordeningsprincipes 101
Herverbinden met de oorsprong en ijken van bestaansrecht 102
Dansen met systemische leiderschapsstijlen 105
Holding space in actieve vorm 111
Faciliteren van zelfzorg en het kunnen herbronnen 114
Een systemische scan uitvoeren 116
6.0 De meest voorkomende thema’s 123
Systemische werving & selectie 123
1. Het systeem groeit met een nieuwe functie 125
2. Het systeem groeit met een functie die al bestaat 125
3. Jij bent blij dat de voorganger weg is, maar die is niet blij vertrokken 126
4. Jij bent niet blij dat de voorganger weg is, die wilde zelf weg 128
5. Eerlijk ...? Dit is al de zoveelste die in korte tijd vertrekt! 129
Verwelkomen 132
Promotie 135
Afscheid 136
Transitie 140
Vertrekpunt 1: Anti of pro 141
Vertrekpunt 2: Er verschijnt iets nieuws of iets is klaar 142
Complete transitie: Ja’s én Nee’s 145
Weerstand 150
Trauma in organisaties 151
Onverwachte vs. ‘geplande’ gebeurtenis 153
Wel of geen keuzes hebben 154
Bagatelliserende reactie van de leiding op de gebeurtenissen 154
Wat heb je als systemisch leider te doen bij organisatietrauma? 155
Duurzaamheid, diversiteit en inclusie 158
Polariteiten 160
Ordening in polariteiten 161
Polariteiten doorgronden 161
Tegengestelde opdracht 164
Slotwoord 166
Over de cover 167
Dankwoord 168
Erkenning van bronnen & verdere inspiratie 172
Over de auteurs 174
