Zonder visie geen transitie
Het recht als accelerator van de klimaat- en energietransitie
Samenvatting
In de transitie naar een klimaatneutrale economie speelt wetgeving een belangrijke rol. Momenteel is er veel nieuwe Europese en nationale klimaat- en energiewetgeving in voorbereiding, die vooral gericht is op een CO2-emissiereductie van 55% per 2030.
In deze inaugurele rede staat centraal hoe het recht verder kan bijdragen aan de klimaat- en energietransitie. Daartoe wordt geschetst dat effectieve wetgeving cruciaal is en dat daarvoor een wetgevingsvisie nodig is. Vervolgens worden bouwstenen voor zo’n wetgevingsvisie aangereikt. Hiervoor worden vijf overkoepelende thema’s voor klimaat- en energiewetgeving uitgewerkt, die in meerdere wetgevingstrajecten aan de orde zijn. Zo moet klimaat- en energiewetgeving de besluitvorming in klimaat- en energieprojecten versnellen, oog hebben voor de investeringszekerheid en de marktordening in de energiesector effectief reguleren. Verder moet deze wetgeving rekening houden met haar impact op de onderlinge concurrentieverhoudingen en klimaatrechtvaardigheid.
Deze rede is uitgesproken in het kader van de aanvaarding van de leerstoel Klimaatverandering en Energietransitie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. De auteur beoogt hiermee bij te dragen aan een solide juridisch kader voor de klimaatdoelen, in het bijzonder door de gedachtenvorming en discussie over wetgeving en een wetgevingsvisie aan te jagen.
De reeks Markt, Overheid & Recht bevat publicaties op het brede terrein van rechtsverhoudingen tussen markt en overheid. Zij maakt deel uit van de boekenreeks van het Netherlands Institute for Law and Governance (NILG).
Het NILG is een samenwerkingsverband van universiteiten en andere onderzoeksinstellingen dat zich tot doel stelt onderzoek op het terrein van Law and Governance te bevorderen. Centraal staat de balans tussen publieke en private belangen in het recht en de wijze waarop de regulering van die belangen door de publieke en private sector plaatsvindt.
Specificaties
Inhoudsopgave
1.1 Grote en urgente maatschappelijke opgave 7
1.2 Cruciale rol voor de wetgever 8
1.3 Wetgevingsvisie 10
1.4 Komend decennium bepalend 11
1.5 Centrale vraag en opbouw van deze rede 12
2 Actuele wetgevingsprogramma’s 15
2.1 Europees wetgevingsprogramma 15
2.2 Nationaal wetgevingsprogramma 18
2.3 Tijdigheid en samenhang 20
2.4 Internationale en decentrale wetgeving 22
3 Wat is klimaatrecht? 25
3.1 Vier functies van het klimaatrecht 25
3.2 Stimuleren en faciliteren van klimaat- en energieprojecten 26
3.3 Normeren van CO2 -emissies 27
4 Bouwstenen voor een wetgevingsvisie 29
4.1 Overkoepelende thema’s en randvoorwaarden 29
4.1.1 Algemeen 29
4.1.2 Borging van publieke en private belangen 30
4.2 Versnelling besluitvorming bij meervoudige schaarste 32
4.2.1 Versnelling besluitvorming 32
4.2.2 Analyse praktijk en wetgeving 33
4.2.3 Gecoördineerde en gelijktijdige besluitvorming 36
4.2.4 Inhoudelijke afstemming afwegingskaders 36
4.3 Borging investeringszekerheid 38
4.3.1 Investeringszekerheid in klimaat- en energieprojecten 38
4.3.2 Analyse praktijk en wetgeving 39
4.3.3 Evenwichtige risicoverdeling 40
4.3.4 Toekomstgerichte en bestendige wetgeving 41
4.4 Publiek-private samenwerking en publiek-privaat aandeelhouderschap 42
4.4.1 Marktordening 42
4.4.2 Analyse praktijk en wetgeving 43
4.4.3 Ruimte voor publiek-privaat aandeelhouderschap 45
4.5 Streven naar een gelijk speelveld 49
4.5.1 Impact op onderlinge concurrentieverhoudingen 49
4.5.2 Analyse praktijk en wetgeving 51
4.5.3 Gelijk speelveld bij normeren van CO2 -emissies 53
4.5.4 Gelijk speelveld voor klimaat- en energieprojecten? 54
4.6 Streven naar klimaatrechtvaardigheid 57
4.6.1 Verdeling van lusten en lasten 57
4.6.2 Analyse praktijk en wetgeving 58
4.7 Overzicht van de overkoepelende thema’s en randvoorwaarden 60
5 Juridisch instrumentarium voor de korte termijn 63
5.1 Inzet van het beschikbare instrumentarium 63
5.2 Civielrechtelijke procedures tegen overheden en bedrijven 64
5.3 ESG 65
5.4 Wederkerige maatwerkafspraken 65
5.5 Mededingings- en staatssteuntoetsing 67
5.6 Projectenwet klimaat- en energieprojecten 2030 68
6 Het recht als accelerator van de klimaat- en energietransitie 71
6.1 Zonder visie geen transitie 71
6.2 Leerstoel klimaatverandering en energietransitie aan de Vrije Universiteit 72
Net verschenen
Rubrieken
- aanbestedingsrecht
- aansprakelijkheids- en verzekeringsrecht
- accountancy
- algemeen juridisch
- arbeidsrecht
- bank- en effectenrecht
- bestuursrecht
- bouwrecht
- burgerlijk recht en procesrecht
- europees-internationaal recht
- fiscaal recht
- gezondheidsrecht
- insolventierecht
- intellectuele eigendom en ict-recht
- management
- mens en maatschappij
- milieu- en omgevingsrecht
- notarieel recht
- ondernemingsrecht
- pensioenrecht
- personen- en familierecht
- sociale zekerheidsrecht
- staatsrecht
- strafrecht en criminologie
- vastgoed- en huurrecht
- vreemdelingenrecht
