Hoofdstukken uit de Europese codificatiegeschiedenis

Lijst van in de tekst gebruikte afkortingen 19
I Codificatie 21
1 Begripsbepaling 21
2 De wetgever 25
3 De rechter 33

Aanbevolen literatuur 41
II Codificatie en natuurrecht 43
1 Declaration of Independence 43
2 Ius civile en ius naturale 48
3 Positivisme en natuurrecht 50
4 Ius gentium (het bij alle volkeren geldende recht) en ius naturale (het natuurrecht) 53
5 Het natuurrecht in de Middeleeuwen 54
6 Hugo de Groot en het natuurrecht 56
7 The Age of Reason (De Eeuw van de Rede) 59
8 Rousseau en het ‘contrat social’ 63
9 ‘Vernunftrecht’ (‘Verstandsrecht’) 68
10 Natuurrecht en codificatiestreven 71
11 Slotbeschouwing 77
Aanbevolen literatuur 81

III Codificatie en het Romeinse recht 83
1 Imperium et lex 83
2 Patriciërs en plebejers 86
3 Burgerlijk recht en praetorisch recht, ius civile en ius praetorium 92
4 Republiek en keizerschap 95
5 Keizerrecht en juristenrecht 97
6 Het oude en het nieuwe Rome 101
7 Keizer Justinianus (527-565) 104
8 Het Oost-Romeinse ofwel Byzantijnse Rijk 121
9 Turkokratie en koninkrijk Griekenland 123
Aanbevolen literatuur 127

IV Codificatie in Italië 129
1 Justinianus’ codificatie in Italië 129
2 Volksrechten en gewoonterechten 134
3 Feodaliteit, belening en leenrecht 138
4 Renovatio imperii (‘Vernieuwing’ van het Rijk) 142
5 Het Romeinse recht en zijn glossatoren 145
6 Statuten en commentatoren 157
7 Canoniek recht 163
8 Revolutie, restauratie en codificatie 186
Aanbevolen literatuur 197

V Codificatie in Frankrijk 199
1 Keizer en koning 199
2 De koning als keizer in zijn koninkrijk 205
3 De parlementen (gerechtshoven) 212
4 ‘Mos Gallicus’ tegenover ‘Mos Italicus’ 214
5 Rechtseenheid en rechtsverscheidenheid 218
6 Revolutie 222
7 De verbreiding van de Code Civil 257
8 Slotbeschouwing 259
Aanbevolen literatuur 261

VI Codificatie in de Duitse landen 263
1 De West-Romeinse en Oost-Romeinse keizer 263
2 Rooms keizer en Rooms recht 271
3 De habsburgers als Roomse keizers 273
4 Het allgemeine Landrecht für die preussischen Staaten (ALR) 276
5 Het allgemeine Bürgerliche Gesetzbuch (ABGB) 287
6 Het einde van het Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie 291
7 De strijd om een duitse nationale codificatie 294
8 Eenwording ‘Door IJzer en Bloed’ 306
9 Rijkseenheid en rechtseenheid 311
10 Begriffsjurisprudenz tegenover interessenjurisprudenz 315
11 Codificatie en ideologie 320
Aanbevolen literatuur 331

VII Codificatie in Nederland 333
1 Bourgondië en de Nederlanden 333
2 De Republiek der Verenigde Nederlanden (1579-1795) 342
3 Revolutie, restauratie en codificatie (1795-1838) 356
4 Codificatie en hercodificatie 372
Aanbevolen literatuur 377

VIII Codificatie in Zwitserland 379
1 Habsburg en Zwitserland 379
2 Confederatio Helvetica 381
3 Revolutie, restauratie en codificatie 384
4 Van rechtsverscheidenheid naar rechtseenheid 390
Aanbevolen literatuur 401

IX In plaats van codificatie 403
1 ‘Common law’ en ‘civil law’ 404
2 ‘Common law’ en ‘equity’ 415
3 ‘Common law’ en ‘statutory law’ 431
4 ‘Stare decisis’ 440
5 Het Anglo-Amerikaanse recht 448
Aanbevolen literatuur 457

X Nationale codificaties en Europees recht 459
1 Het Europese gemenebest 459
2 De Raad van Europa, het EVRM en het EHRM 462
3 De Europese Unie, het EU-recht en het Europese Hof van Justitie 474
Aanbevolen literatuur 499

Trefwoordenregister 501