INLEIDING 7
1 HOOFDSTUK 1
DE UNIEKE KRACHTEN VAN FAMILIEBEDRIJVEN 10
1.1 Cijfers en trends 11
1.2 Het driecirkelmodel van het familiebedrijf 12
1.3 Kenmerken van familiebedrijven 15
Casus Van der Lee: ‘Bij een overname komt veel kijken.’ 19
2 HOOFDSTUK 2
DYNAMIEK VAN HET FAMILIEBEDRIJF 20
2.1 Familiesysteem 21
2.2 Bedrijfssysteem 24
2.3 Eigendomssysteem 27
2.4 Het ambivalente familiebedrijf 28
Casus Lab Ofichem: ‘Wij kregen het na het overlijden van mijn vader direct zwaar voor de kiezen.’ 33
3 HOOFDSTUK 2
OPVOLGING IN HET FAMILIEBEDRIJF 36
3.1 Het moment van opvolging bepalen 38
3.2 De emotionele waarde van je bedrijf 38
3.3 Positie van de overdrager 40
3.4 Een opvolger uit de familie of verkoop aan derden? 44
3.5 Positie van de opvolger 45
3.6 Intrede van de opvolger 46
3.7 Opvolgingsplan 48
Casus Van Zoggel Betonboringen: ‘Door het managen was ik bijna 24/7 bezig met mijn werk.’ 49
4 HOOFDSTUK 4
BESTEMMING VAN HET FAMILIEVERMOGEN 52
4.1 Financiële planning en balansmanagement 53
4.2 Geleidelijke opvolging 56
Casus Opvanghuis Blericum: ‘Ik wilde de continuïteit waarborgen, dus heb ik het overgenomen.’ 63
5 HOOFDSTUK 5
NOODOPVOLGING EN ERFGOEDSTRATEGIE 66
5.1 Overdracht in noodsituaties 67
5.2 Ontwikkel een strategie voor je erfgoed 69
5.3 Het erven van ondernemingsvermogen 72
5.4 Fiscale faciliteiten bij schenken en erven van ondernemingsvermogen 75
5.5 Inkomstenbelasting bij schenken en erven van ondernemingsvermogen 77
5.6 Schenk- en erfbelasting, bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) 79
Casus Falco Design: botsende meningen over de overdracht. 83
6 HOOFDSTUK 6
SUCCESFACTOREN BIJ OPVOLGING IN DE FAMILIE 86
6.1 Succesfactor: De overdrager heeft een helder beeld van zijn toekomst 87
6.2 Succesfactor: De opvolger is bekwaam en gemotiveerd 89
6.3 Succesfactor: Goed bestuur en goed management 91
6.4 Succesfactor: Eigendomsoverdracht is een zorgvuldig gepland proces 95
6.5 Goede raad 97
OVER DE AUTEURS 99
