Dorpspolitiek - 'Belangen en dilemma’s in de lokale democratie'

Auteurs Meindert Fennema en Martijn Bolkestein, beide oud-gemeenteraadslid in Bloemendaal, vragen zich in de subtitel af: waar is het lokale gezag? Dit blijkt een retorische vraag, het antwoord blijven zij ons schuldig. Wel nemen ze de lezer mee in vele valkuilen en enkele charmes van het lokaal bestuur. En dan vooral dat van Bloemendaal.

Een heel gewone gemeente

Bloemendaal is een heel gewone gemeente, stellen de auteurs. Of in ieder geval niet de enige gemeente waar wel eens stront aan de knikker is in het bestuur. Toch levert Bloemendaal een boek vol casuïstiek op over het reilen en zeilen van het openbaar bestuur. Of liever: het niet zo best reilen en zeilen. Bloemendaal is nogal eens in het nieuws gekomen door bestuurlijke perikelen en een flink aantal snel vertrekkende burgemeesters en wethouders. Met naam en toenaam worden zij in dit boek uitgebreid besproken. Dat geldt ook voor twee blijvende factoren in de Bloemendaalse politiek: een raadslid van een lokale politieke partij dat transparantie zo hoog in het vaandel heeft, dat zij door de rechter veroordeeld is wegens lekken, en een eigenaar van landgoed Elswoutshoek die samen met zijn broer een langlopende vete heeft met de gemeente over de bouw van een woning. Zowel het raadslid als de broers hebben overigens ook een boek geschreven over de lokale politiek in Bloemendaal, dus voor een compleet beeld lijkt het nuttig om de hele trilogie te lezen.

Lessen uit Frome?

Ondanks de vele lokale voorbeelden gaat Dorpspolitiek niet alleen over Bloemendaal. Bolkestein en Fennema bespreken relevante theorieën over het openbaar bestuur en kijken over de gemeente- en zelfs de landsgrens. Ze zijn op bezoek geweest in het Engelse Frome, waar een lokale partij alle zetels van de gemeenteraad bezet. Wat kan deze beweging, de Independents for Frome, ons leren? In ieder geval dat er nieuwe manieren mogelijk zijn om een gemeente te besturen, met veel meer betrokkenheid van de inwoners. De ultieme participatie-samenleving. Verder verschilt het Engelse lokale bestuur erg van het Nederlandse, dus er valt niet veel letterlijk te vertalen. En Utopia is het niet: het bestuur heeft de gemeente flink in de schulden gestoken en de eerste afsplitsing van de Independents, de Independents of de Independents, is al een feit. 

De hamer en spijkers

Na alle beschouwingen over burgemeesters, wethouders, het dualisme, de opkomst van lokale partijen, gemeenschappelijke regelingen, mondige burgers en nog veel meer, volgt tot slot nog een hoofdstuk met aanbevelingen. Na de zaag aan de stoelpoten is er relatief weinig aandacht voor de spijkers en de hamer. De meeste aanbevelingen zullen mensen die zich bezighouden het het openbaar bestuur, bekend in de oren klinken. Voer een districtenstelsel in en laat bewoners de burgemeester kiezen, bijvoorbeeld. En bied de raad betere ondersteuning, want de situatie nu is zorgelijk: “onderling verdeeld, onopgeleid en zonder ondersteuning staan de raadsleden samen aan het hoofd van de gemeente.” Het meest originele idee is om de zetels in de gemeenteraad te vullen naar rato van het opkomstpercentage. 50% stemmers betekent dus een half lege raadszaal, waarvan de stoelen dan bijvoorbeeld met loting te vullen zijn.

Eindelijk rust?

Dorpspolitiek is interessant leesvoer voor wie inzicht wil in de dilemma’s van het openbaar bestuur. Het is gelukkig niet alleen kommer en kwel. Zo zijn er ook zat bewoners die constructief meewerken, zoals de bewoners van een lommerrijke laan (inclusief Fennema) die zelf het groen bijhouden. En zijn er ook politieke discussies waarin het echt om de inhoud gaat. Welke belangen geven de doorslag als een woonvisie bijvoorbeeld strijdig is met het natuurbeleid? Mag er dan gebouwd worden of niet? Terloops wordt ook wie zich ooit kandidaat wil stellen voor de gemeenteraad gerustgesteld: het raadswerk is ook leuk. Gelukkig maar.

Het boek is verscheen voor de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2018. De vraag die de auteurs stellen of deze verkiezingen voor rust gezorgd hebben in de Bloemendaalse politiek, is met een zoekopdracht op internet snel beantwoord: het lijkt er niet op… Wie weet komt er dus nog een vervolg.