Mensen opereren op basis van het wederkerigheidprincipe. Het is een soort van sociaal overlevingsmechanisme wat zo’n beetje in ons brein zit ingebakken. Met name in samenlevingen zonder behoorlijke sociale voorzieningen zie je dit verschijnsel veelvuldig. Toen ik in Egypte woonde zag ik dat families elkaar door dik en dun steunden. Die hulp werd regelmatig, ondanks een enorme weerzin, verleend. De familieleden wisten van elkaar dat ze op een kwade dag de hulp van anderen nodig konden hebben.
Uiteraard zie je hetzelfde verschijnsel ook in onze samenleving. Wanneer je een cadeautje aan iemand geeft, of iemand een dienst bewijst, voelt de ander zich vaak geroepen om op min of meer gelijke wijze terug te betalen. In dat opzicht zijn sociale media toch wel een wat vreemde eend in de bijt. Of moet ik zeggen een gigantisch wak? Van oudsher ontmoetten mensen elkaar en waren op de een of andere manier in het échte leven met en aan elkaar verbonden. Kenmerkend voor sociale media is juist dat wij veel van onze contacten IRL (‘in real life’) nooit hebben ontmoet. Dat is toch anders omdat je ze nooit recht in de ogen hebt gekeken.
Dus mag je er minder van verwachten. ‘Sociale media is vooral voetbalplaatjes verzamelen voor volwassenen’, aldus Ton Planken. Je ziet het bijvoorbeeld met Twitter. Ik publiceerde onlangs een blog ‘Meer geld verdienen met de Google websiteoptimizer’ en binnen een paar minuten was het raak. De een of andere mafkees volgde me terstond. Merk op: deze persoon had kennelijk iets met geld verdienen. Zij heeft slechts vijf tweets, alle verzonden in december vorig jaar, volgt ruim 14.000 anderen en wordt teruggevolgd door een vrijwel gelijk aantal leeghoofden. Ze maken vermoed ik allemaal gebruik van een automatische volgtool.
Maar vooruit, dit zijn uitwassen. Hoe gaat het er normaal aan toe? Meestal ontvang je de obligate standaarduitnodiging, en soms is er een of twee keer een warme e-mailwisseling bij het tot stand komen van de relatie. Vervolgens blijft het stil. Mag je nu écht verwachten dat je met al die honderden contacten in je lijst een relatie op basis van wederkerigheid aangaat? Ik denk dat het luchtfietserij is. In het gunstigste geval mag je hopen op een retweet, of een ‘dit vind ik leuk’. Meer zit er op korte termijn écht niet in. Op de lange termijn ook niet waarschijnlijk.
Je ziet het telkens weer gebeuren. Het nieuwe geven? Ik geloof er weinig van. Twitteren? Laten wij eerlijk zijn: wij doen het vooral om gehoord te worden en er zelf garen bij te spinnen. Het aantal retweets verbleekt bij het aantal tweets. Twitteren is gewoon heel erg met jezelf bezig zijn, een soort van relatietherapie tussen onszelf en ons virtuele alter ego. LinkedIn? Pakken wat je pakken kunt. Pas nog. Een contact schrijft mij en zijn 500+ relaties aan via een bulkmail met het verzoek een aanbeveling voor hem te schrijven omdat hij zijn bedrijf beter op de kaart wil zetten. Of kijk naar veel discussieruimtes binnen LinkedIn. Iemand zwengelt een leuke discussie aan onder de titel ‘Inspiratieboek gezocht voor tijdens de vakantie’. Gaan een aantal auteurs hun eigen boek pluggen. Wat een zielige vertoning.
Sociale media? Het is gewoon een vorm van het oude vragen in een nieuw jasje gestoken.
