De EU heeft een gemeenschappelijk beleid voor haar buurlanden in het leven geroepen: the European Neighbourhood Policy (het Europees Nabuurschapsbeleid). De zestien buurlanden vormen een gemêleerd gezelschap van landen uit Oost-Europa, het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Belangrijke doelen van het Nabuurschapsbeleid zijn het bevorderen van de stabiliteit en welvaart in de buurlanden van de Europese Unie en het onderhouden en verbeteren van de relaties met de buurlanden, aldus het onlangs verschenen rapport van het Sociaal Cultureel Planbureau over het Europese nabuurschap.
Europa is, zo constateert het SCP ook, een gesloten vesting. Binnen Europa is de mobiliteit aanzienlijk, maar er binnen kómen is moeilijk. Hieraan ligt het Europese veiligheidsbeleid ten grondslag, evenals de afscherming van de arbeidsmarkt en het voorkomen van illegale immigratie. Alleen met die middelen is volgens Brussel de Europese welvaartsstaat in stand te houden.
Toch zullen er in de toekomst migratiestromen blijven komen om in de schaarste op de arbeidsmarkt te voorzien. Europa vergrijst en ontgroent aanzienlijk terwijl de omringende landen een sterke bevolkingsaanwas kennen. Immigratie is niet alleen een last, maar ook een welkome aanvulling om welvaart in stand te houden. In de jaren zestig hadden we gastarbeiders, in de jaren negentig en ook nu de werknemers uit nieuwe Europese staten als Polen en Tsjechië. In de toekomst worden weer werknemers uit de omringende Afrikaanse, Arabische en Slavische landen verwacht en nodig geacht.
Het SCP maakt in navolging van het Centraal Planbureau een onderscheid tussen twee groepen mogelijke immigranten: kenniswerkers die direct bijdragen aan de economische groei en flexibele, laag geschoolde werkers (in de bouw en de zorg), die minder sterk aan de welvaart bijdragen. De eerste groep zou vaste werkvergunningen moeten krijgen en de tweede groep tijdelijke, om een bepaald probleem op de arbeidsmarkt op te lossen en vervolgens naar het land van herkomst terug te keren. En om de illegale immigratie in te dammen zou de informele economie, de zwarte arbeidsmarkt, sterker bestreden moeten worden.
Vraaggestuurd immigratiebeleid. Een cynische manier om nabuurschap vorm te geven. Maar het ergste is: het zou nog wel eens aardig kunnen werken ook.
Over Joep Schrijvers
Joep Schrijvers doet onderzoek naar westerse advies- en lesboeken voor vorsten, bestuurders en managers van Homerus tot Covey. Hij is schrijver van succesvolle, kritische boeken en artikelen over management, mens en maatschappij.
