De eerste jaren van mijn lagere schooltijd waren zoals het basisonderwijs hoort te zijn: ontdekkend, leuk en onbezorgd. Toen het minder spelen en meer leren werd, merkte ik dat veel mij gemakkelijk afging. Ik was een snelle denker, liep twee schooljaren voor op de rest en was een van de eersten die werd gekozen bij gym. Alle ingrediënten voor een gelukkig bestaan, en toch voelde ik me een buitenstaander en geen onderdeel van de klas. Scheve blikken omdat ik alweer een tien voor topo had, en bovendien stak ik door mijn lengte letterlijk overal bovenuit. Als je niemand in de ogen kunt kijken en niet kunt ‘levelen’ met leeftijdsgenoten, voelt dat behoorlijk eenzaam. Lonely at the top.
onzichtbare eenzaamheid
Pas later, in mijn werk als procesbegeleider, gaf ik dit gevoel een naam. Een volle kamer, maar je toch alleen voelen. Meelachen en presteren, terwijl het voelt alsof je er niet bij hoort. Die vorm van eenzaamheid heeft geen uiterlijke kenmerken; ze lacht, ze werkt, ze past zich aan. Ik noem het onzichtbare eenzaamheid.
Erbij willen horen is geen luxe, maar een basisbehoefte. Net als eten en drinken hebben we verbondenheid nodig om mentaal gezond te blijven. Psychologisch onderzoek toont aan dat het ontbreken van verbondenheid leidt tot gevoelens van afwijzing en vervreemding, vaak zonder dat we dit direct herkennen.
Bijna de helft van de Nederlanders voelt zich eenzaam; veertien procent zelfs sterk. Dit zijn cijfers die we niet kunnen negeren. Het aantal stijgt gestaag door maatschappelijke trends zoals vergrijzing en digitalisering. Het meest zorgelijke is dat we het zelden herkennen, omdat eenzaamheid zich vaak verschuilt achter een volle agenda of een perfecte glimlach.
referentiekader
Wat we waarnemen, wordt gefilterd door ons eigen referentiekader. Hierdoor kunnen twee mensen hetzelfde zien, maar er totaal iets anders in lezen. Dat maakt onzichtbare eenzaamheid zo verraderlijk. De buitenkant misleidt, de binnenkant wordt verborgen. Soms uit schaamte, soms uit gewoonte, soms omdat iemand simpelweg niet weet hoe het te delen.
In deze snelle wereld vullen we vaak zelf in hoe het met de ander gaat en plaatsen we mensen onbedoeld in een hokje. In De stille epidemie toon ik 24 portretten, gebaseerd op eigen ervaringen en verhalen van anderen. Je voelt wat het betekent om níét aan verwachtingen te voldoen. Om eenzaam te zijn terwijl de buitenkant anders doet vermoeden. Dit is geen boek over slachtofferschap, maar een uitnodiging om je blik te verruimen en nieuwsgieriger te worden naar wat er onder de oppervlakte speelt.
Na het lezen van dit boek:
Herken je de subtiele signalen van onzichtbare eenzaamheid, ook als de buitenkant anders doet vermoeden.
Weet je hoe je oprechte gesprekken kunt voeren die echt raken.
Heb je handvatten om in je werk, je team en je persoonlijke relaties verbinding te verdiepen.
Ontdek je hoe kleine daden van aandacht een groot verschil maken.
Het dandelion effect
Ik geloof dat grote veranderingen klein beginnen. Een glimlach op straat. Eerlijk zeggen dat het niet goed met je gaat. Iemand betrekken bij een gesprek. Gewoon aanwezig zijn.
Ik noem dit het dandelion effect (paardenbloemeffect): het idee dat een klein gebaar kan landen waar het nodig is, net zoals het pluis van een paardenbloem door de wind wordt meegenomen. Het is een zaadje dat je plant zonder te weten waar het zal wortelen, maar dat de ander het gevoel kan geven dat hij of zij gezien wordt.
deskundigen
De stille epidemie eindigt met inzichten van deskundigen – een psycholoog, een therapeut en een opleider – die hun reflecties delen over hoe we gezamenlijk deze stille epidemie kunnen keren. Dit boek is voor iedereen die werkt en leeft met mensen, van leiders en coaches tot vrienden en familie. Voor iedereen die het lef heeft om nieuwsgierigheid boven aannames te zetten.
Mijn wens is dat we elkaar de ruimte geven om te laten zien hoe het écht gaat. Want soms is het genoeg om precies de juiste plek te raken. Eén oprechte vraag. Eén klein gebaar. Eén moment van échte aandacht. Zodat onzichtbare eenzaamheid geen taboe meer is, maar een gespreksonderwerp.
Over Sandra Kamp
Met een bedrijfseconomische achtergrond heeft Sandra meer dan 25 jaar ervaring met het ontwikkelen van mensen, teams en organisaties. Zij is gediplomeerd en geregistreerd gedragstrainer bij de Nederlandse Orde van Beroepstrainers (NOBTRA) en volgde meerdere opleidingen op het gebied van trainen, coachen en procesbegeleiden waar onder de TA academie (transactionele analyse). Zij is auteur van haar eerste boek: De stille epidemie - Herken onzichtbare eenzaamheid.