Mijn interesse voor dit boek werd gewekt door de presentatie van de ‘De staat van het onderwijs 2014-2015’, het jaarlijks rapport van de Inspectie van het Onderwijs. In het rapport werd stilgestaan bij de groeiende kansenongelijkheid in Nederland. Daarvoor worden verschillende redenen aangewezen, zoals ouderbetrokkenheid en vroegere selectie, die niet alleen door de school op te lossen zijn. In het rapport wordt opgeroepen om te werken aan een gezamenlijke, sectoroverstijgende aanpak, waarbij juist ook oog is voor actoren buiten het onderwijs.
De Amerikaan Robert Putnam beschrijft in ongeveer 300 pagina’s wat er de afgelopen 60 jaar in Amerika is gebeurd waardoor de kloof tussen de hogere en lagere sociale klasse zo zeer is gegroeid en nog steeds groeit.
Volgens Putnam zijn naast de school ook familie, opvoeding en gemeenschap van een kind van belang. Al deze elementen tezamen bepalen ‘de kans van slagen’ van het kind. Wat het boek zo fijn maakt is dat elk van deze onderwerpen wordt ingeleid met twee of drie verhalen van kinderen in uiteenlopende situaties; een kind uit de arbeidersklasse en een kind uit een gegoede familie.
Een briljante zet, want dit maakt de rest van het hoofdstuk, het theoretische en analytische deel, meer tastbaar en toegankelijk. In Amerika is sociale klasse een goede voorspeller of een kind een (post) high school opleiding afrondt. Nu is de situatie in Nederland, gelukkig, heel anders, zo vertelt ook het rapport van de onderwijsinspectie.
Toch is er wel een tendens die milde raakvlakken heeft met Amerika. Denk bijvoorbeeld aan de toegang tot schaduwonderwijs (bijlessen) die niet voor alle leerlingen hetzelfde is. Een mooi en schrijnend voorbeeld hiervan is te zien in de documentaire Citostress, een kijktip.
Als lezer werd ik heen en weer geslingerd. Ik voelde me verbolgen over het onrecht, maar tegelijkertijd realiseer ik mij dat, als ik ooit kinderen krijg, ik ook het beste voor mijn kinderen wil. Niet dat ik wil dat dat ten koste gaat van andere kinderen, maar toch zal ik alles doen wat in mijn macht ligt om mijn kinderen een zo goed mogelijke start te geven.
En precies daar ligt de basis voor kansenongelijkheid. Hoogopgeleide ouders bieden hun kinderen - haast vanzelfsprekend - mogelijkheden die, helaas, niet alle ouders hun kinderen kunnen bieden. Maar er is hoop, Putnam ziet de kwestie nog niet als verloren.
Hij draagt in zijn boek een aantal oplossingen aan, zo begint hij een betoog dat hint op het voorzien van een basisinkomen. Hij benoemt dat geld niet alles oplost, maar met een kleine financiële bijdrage tijdens de jonge kinderjaren blijft er voor de ouders meer tijd over om te investeren in het kind. Ook noemt hij het coachen van jonge ouders en formele en informele mentoring van het kind als kans.
Ten slotte houdt hij een vurig pleidooi voor gratis deelname aan buitenschoolse activiteiten. Our kids is een razend interessant boek voor mensen die, net als ik, geïnteresseerd zijn in hoe onze samenleving heeft kunnen groeien tot wat het nu is. Het boek is toegankelijk geschreven en er is veel onderzoek gebruikt om de stellingen te ondersteunen.
Gelukkig is Amerika geen Nederland, en gelukkig is een hele hoop niet van toepassing op onze samenleving. Desalniettemin biedt het boek voldoende stof tot nadenken. Maar niet nu, nu ga ik even een potje voetballen met mijn buurkinderen!
Over Anouk Folstar
Anouk Folstar is adviseur bij Adviestalent. Ze heeft een achtergrond in communicatie en organisatiekunde en is geïnteresseerd in thema’s als kennisdeling, leren en luisteren. Daarnaast is ze zeer geboeid door informeel contact binnen zakelijke relaties. Adviestalent leidt jonge talentvolle academici op tot breed inzetbare adviseurs en managers. Adviestalent is een initiatief van Twynstra Gudde.