'Dit is onderzoek!' is bestemd voor studenten die in hun studietijd en later met onderzoek te maken krijgen. Daarom heeft het boek twee toepassingen. Allereerst natuurlijk als hulpmiddel om zelf een beperkt onderzoek te plannen en uit te voeren. Daarnaast is het boek ook geschikt om onderzoek van anderen te evalueren.
Een goede zaak, want alleen een hit op internet is niet voldoende om dat onderzoek als valide te mogen beschouwen. Studenten en beginnende onderzoekers worden stap voor stap door de ingrediënten van goed onderzoek geleid. De probleemstelling, doelstelling, onderzoeksvraag, vorm van onderzoek, gegevens verzamelen, kwantitatieve analyse, kwalitatieve analyse en de rapportage van de resultaten komen allemaal aan bod.
Nog meer dan voor het opzetten van onderzoek, is het boek van Baarda geschikt voor het beoordelen van de validiteit van onderzoek. De vragen die gesteld worden, sluiten daar goed bij aan. De opmaak van de hoofdstuk- en paragraafkoppen is overzichtelijk bedoeld. Bij elke kop worden alle koppen van hetzelfde niveau afgedrukt. De kop zelf in zwart, de omliggende koppen in grijs. Zo is in één oogopslag te zien waar je bent in het boek of in een hoofdstuk.
Toch moest ik tot halverwege het boek aan die stijl wennen. Inmiddels betrap ik mezelf er op dat ik de manier van weergeven daarna in andere boeken begon te missen. Een interessante notatiewijze die navolging verdient.
Ben Baarda geeft zelf aan dat het boek zich niet richt op fundamenteel wetenschappelijk onderzoek, daar zou zijn boek te praktisch voor zijn. Wat mij betreft een onnodige beperking. Natuurlijk is het geen boek dat diep ingaat op onderzoekstradities en wetenschapsfilosofie. Daar zitten de meeste wetenschappers ook niet op te wachten. Ik denk dat veel promovendi zeker een wetenschappelijke cursus 'onderzoeksvaardigheden' zullen volgen, maar daarna gewoon met een praktisch boek als dit het onderzoek vormgeven en uitvoeren.
Dat het boek duidelijk geschreven is in een stijl die studenten aanspreekt (tutoyerend en met een kleurige en moderne opmaak), zal de drempel om het boek breder te gebruiken alleen maar verder verlagen. Bij het boek zit een kaartje waarmee je toegang krijgt tot een website met ondersteunend materiaal. Daar staan uittreksels op die helpen om de materie snel in je geheugen te krijgen.
Daarnaast biedt de site ook verschillende formulieren voor het maken van een onderzoeksopzet. Zelfs een handleiding om Excel te gebruiken bij gegevensanalyse ontbreekt niet, voor degenen die SPSS te lastig of te duur vinden. Overigens is ook voor SPSS een handleiding te downloaden op de site. Onderzoek is niet suf of saai, maar veel boeken over onderzoeksmethodologie wekken wel die indruk.
Het boek van Ben Baarda is hierop een heel plezierige uitzondering. Het inspireert ook om de onderzoeksresultaten op een frisse manier te presenteren. Dergelijk onderzoek zal een veel breder publiek aanspreken dan degenen die het als verplichte kost moeten doornemen. Ik zou het boek verplicht stellen voor alle bachelor- en masteropleidingen. Een beperkte investering die in het latere leven zeker terugverdiend wordt. Maar ook voor spijtoptanten die pas later met 'echt onderzoek' te maken krijgen is dit boek een aanrader.
Over Joost van Driessen
Joost van Driessen is manager bij het Ministerie van Defensie. Hij is afgestudeerd in de informatica aan de Universiteit Leiden en deed zijn MBA-opleiding bij de Business School Nederland. Zijn werkterrein bevindt zich op het grensvlak waar organisatie en informatie elkaar raken.
