Sinds kort weet ik dat zich hiermee in onze relatie een algemeen probleem manifesteert. Er zijn namelijk veel meer mensen die onder de twijfelzucht van mijn vrouw lijden en ze hebben nog een naam ook: 'maximaliseerders', mensen die altijd voor het allerbeste gaan. Ook ik blijk in een categorie thuis te horen: die van de 'tevredenheidsstrevers' of 'genoegennemers'. Mijn soortgenoten en ik nemen een besluit, zetten daar een punt achter en blijven ons vervolgens niet afvragen of er niet toch nog een betere keus mogelijk was geweest. En geloof me: dat levert een hoop meer tijd en innerlijke rust op. Beide categorieën figureren in het boek 'De paradox van keuzes' van de Amerikaanse psycholoog Barry Schwartz. Schwartz beschrijft en analyseert hierin hoe mensen dagelijks worden overladen met keuzes en hoe belastend dat kan zijn. Niet, zoals u zult begrijpen, voor 'tevredenheidsstrevers', maar wel voor de 'maximaliseerders' onder ons. Voor hen is de overvloed aan mogelijkheden letterlijk een last. Schwartz beschrijft op levendige wijze hun onlustgevoelens die voortvloeien uit spijt, statusdrift en het idee minder te presteren dan anderen. En natuurlijk dat stemmetje dat altijd op de achtergrond klinkt en vraagt of er misschien nog betere mogelijkheden waren geweest. 'De paradox van keuzes' is geen vrolijk boek, ondanks dat het laatste hoofdstuk een antwoord probeert te geven op de vraag hoe 'maximaliseerders' op een effectieve manier met hun handicap - want dat is het beslist - kunnen omgaan. Een overdaad aan keuzemogelijkheden lijkt een groot goed, maar kiezen kost tegenwoordig veel tijd; zelfs als je een 'genoegennemer' bent.
Het is ook een vermoeiend boek. Schwartz neemt zijn lezers bij de hand en voert ze steeds dieper de krochten van de menselijke psyche binnen. Per hoofdstuk voegt hij een dimensie aan het probleem van kiezen toe. Dat levert inhoudelijk weliswaar een goed doortimmerd betoog op, maar naarmate ik verder in het boek kwam, vroeg ik me steeds vaker af of we er nog niet waren. Maar, zoals gezegd, aan het eind van de tunnel gloort licht; in het laatste hoofdstuk bespreekt de auteur elf mogelijkheden om op een aanvaardbare manier met al die overvloed en je eigen twijfelzucht om te gaan. Te weten: 1) Leer kiezen 2) Kies niet te kieskeurig 3) 'Meer tevredenheidsstreven en minder maximaliseren' 4) Denk aan wat kiezen je kost 5) Zorg dat je beslissingen niet kunt terugdraaien 6) Oefen dankbaarheid 7) Verminder spijt 8) Anticipeer op gewenning 9) Hou je verwachtingen onder controle 10) Beperk sociale vergelijking 11) Leer te leven met verplichtingen. Aardige tips, met soms een wat hoog gemakkelijker-gezegd-dan-gedaan-gehalte. Wilt u niettemin, geplaagd door uw neiging tot maximaliseren, toch met uw handicap aan het werk gaan, leest u dan tenminste wat aanvullende literatuur. Bijvoorbeeld de veranderstrategie die Ben Tiggelaar in 'Doen!' beschrijft. Beide strategieën laten zich waarschijnlijk wel combineren tot iets moois.
Over Bert Peene
Bert Peene werkte jarenlang als kerndocent bij IMAGO Groep, Via Vinci Academy en C-Lion, opleiders voor het onderwijs. Daarnaast voerde hij als zelfstandige opdrachten op het gebied van organisatieontwikkeling uit in profit en non-proft. Tegenwoordig werkt hij als free lance docent en schrijft hij voor diverse bladen over managementliteratuur.
