Heineken

Heineken is nog steeds een van de grootste onafhankelijke brouwerijen ter wereld. In het volledig bijgewerkte boek ‘Heineken. Een leven in de brouwerij’ voegt Barbara Smit vers materiaal toe over het bruisende verhaal van Heineken. ‘Heineken. Een leven in de brouwerij’ beschrijft de fascinerende opkomst van Heineken als mondiaal biermerk. Smit schroomt niet om veel smakelijke details te geven over de manier waarop Freddy Heineken het bedrijf na de Tweede Wereldoorlog uitbouwde tot een ontzagwekkende multinational met een ijzersterk merk. Echter ontbreekt enigszins de chronologische biografische verhaallijn en is het een aaneenschakeling van feiten en weetjes, wat ten koste gaat van de leesbaarheid. Barbara Smit schrijft in het voorwoord dat ze niet veel begrip kan opbrengen voor de manier van doen van Heineken.

Freddy komt in ‘Heineken’ naar voren als een hard en grillig zakenman, die zich verschuilt achter een combinatie van charme en vulgaire grollen. Smit heeft het genoegen gehad om Freddy Heineken vijf keer te ontmoeten. ‘Het ene moment bestookte hij me met denigrerende opmerkingen. Dan weer probeerde hij me te charmeren of te imponeren, bijvoorbeeld door het in mijn aanwezigheid voeren van een hoogst informeel telefoongesprek’, schrijft zij. Toen het Freddy duidelijk werd hoe het boek eruit zou gaan zien, werd hij ronduit onaangenaam'. Hij verbrak de betrekkingen niet alleen, maar ging, aldus Smit, nog verder. Zo zou hij zelfs zijn vriend Pierre Vinken, tot voor kort topman van Elsevier, gevraagd hebben de uitgeverij waar dit boek zou verschijnen over te nemen. In ‘Heineken’ staan vele kleurrijke anekdotes over Freddy s escapades in de filmwereld, in kunstkringen, in koninklijk gezelschap en in de liefde. Daarnaast gaat Smit enigszins in op zijn manier van leidinggeven aan het bedrijf. Freddy bleek een perfect gevoel voor marketing te hebben, en wist daarmee instinctief het merk Heineken tot grote hoogte te stuwen. Maar, zo schrijft Smit, ‘hij koppelde zijn instinct aan 'excessieve machtspelletjes'. De hoofdstukken die gewijd zijn aan de marketingstrategieën zijn verplichte kost. ‘Heineken’ staat jammer genoeg vol met Freddys soms brute en arrogante manier van werken en zijn zin krijgen. Zo bruuskeerde hij een topman van Gulpener die wilde onderhandelen over verkoop van Gulpener bier in cafés die onder contract van Heineken stonden. Freddy meende dat het gesprek over een mogelijke overname van Gulpener zou gaan. Toen dat niet zo bleek te zijn, liet Freddy de topman achter aan het tafeltje en ging aan de bar met wat van zijn vrienden staan praten. De toch ook zeker aanwezige positieve kwaliteiten van Freddy Heineken blijven jammer genoeg in dit boek wat onderbelicht. Er staan wel een aantal voorbeelden in, zoals Heinekens strategie om de Europese markt te veroveren. 'Meer dan enig ander project gaf het hem de kans te schitteren: als een slimme strateeg, een sluwe dealmaker en een groot merkenbouwer'. Maar het is een gemiste kans om de een van Nederlands grootste zakenmannen zo weinig credit te geven. Smit schrijft zelf dat de donkere kant van Heinekens karakter, zijn egoïsme, machtswellust en wispelturigheid in dit boek beter naar voren komt dan de andere kant, zijn genialiteit. Het wekt de indruk dat dit voornamelijk te wijten is aan de tegenwerking die Smit heeft ondervonden. En dit doet het boek geen goed. Zo bleken vrienden en bekenden van Freddy Heineken niet bereid te zijn om met Smit te praten. Dit geeft enigszins bedenkingen over de volledigheid van deze ‘biografie’ en werpt de vraag op wie de bronnen waren. Met andere woorden, hoe betrouwbaar waren deze? ‘Heineken. Een leven in de brouwerij’ vertelt hierdoor meer over het concern Heineken dan over de machtige topman. Meer dan de helft gaat dan ook over de geschiedenis van de brouwerij en de internationale biermarkt. Zo wordt ook Heinekens ontvoering met grote afstandelijkheid gevolgd. Het is toch bewonderenswaardig te noemen dat Heineken in deze uiterst moeilijke omstandigheden het hoofd koel wist te houden? Smit meldt slechts dat de ontvoerders van Heineken zelf hebben gezegd onder de indruk te zijn geweest van de zelfbeheersing van de man. De uitstraling van het merk Heineken noemt Barbara Smit als een van de basisvragen achter ‘Heineken. Een leven in de brouwerij.’ De vraag hoe Heineken een net zo goed imago als bijvoorbeeld Coca Cola op heeft weten bouwen, blijft onbeantwoord. Barbara Smit erkent dat Freddy Heineken daarin een belangrijke rol heeft gespeeld. Maar wat is het nu datgene wat deze iconische zakenman zover heeft kunnen brengen? Smit blijft vooral hangen in Heinekens vele vriendinnen, zijn uitspattingen, zijn jacht en villa aan de Franse zuidkust en zijn machtsspelletjes. Wat Freddy Heinekens briljantheid nu echt was, komt niet helaas niet onder de schuimkraag uit.