heersende managementparadigma met zijn lineaire manier van sturen wekt de indruk dat organisaties uit tandwielen en andere onderdelen bestaan. Dan zou smeerolie voldoende moeten zijn om de zaak aan het draaien te houden. Organisaties zijn echter sociale werkverbanden die bestaan uit mensen. Medewerkers hebben ontwikkeling nodig om te kunnen gedijen. Dat vraagt om blikverruiming, want anders kunnen zij alleen maar blijven doen wat ze al deden. 'De empathiefactor' van Marie R. Miyashiro kan hen daarbij helpen. Marie Miyashiro begint met een fragment uit 'Flatland' (geschreven in 1884!). In Platland wonen figuren die alleen lengte en breedte kunnen waarnemen, vergelijkbaar met organisaties die slechts werken met twee dimensies: denken en doen. Deze traditionele organisaties leggen de nadruk op het intellect, op data, op actie ondernemen en bezig blijven om de plannen uit te voeren.
De platte wereld van denken en doen fragmenteert, waardoor verbindingen verdwijnen. Het gevolg is vervreemding en gebrek aan betekenis- en zingeving. De oplossing ligt volgens de auteur in het toevoegen van een derde dimensie: verbinden, denken én doen. Die extra dimensie zorgt ervoor dat we elkaar in onze volle menselijkheid tegemoet treden voordat we aan het werk gaan. In de platte organisatiewereld zijn namelijk twee belangrijke eigenschappen verloren gegaan. De vaardigheid om ons op een natuurlijke wijze bewust te zijn van onze gevoelens zonder ze te beoordelen. En ons vermogen om deze gevoelens te verbinden aan daarbij behorende menselijke behoeften die al dan niet vervuld worden. Miyashiro baseert zich op de uitgangspunten van Geweldloze communicatie van Marshall Rosenberg. Een proces voor het ontwikkelen en verdiepen van de vaardigheid om empathievol met elkaar om te gaan. Daarvoor moeten we contact leggen met onze eigen gevoelens en behoeften en die van anderen om onderling en wederzijds begrip te vergroten. De auteur heeft een methode ontworpen waarmee empathie als vaardigheid ook op de werkvloer ontwikkeld en beoefend kan worden. Zij voorziet het oorspronkelijke, op interpersoonlijke relaties gerichte model van een raamwerk voor teams en organisaties. Miyashiro noemt dat Integrated Clarity omdat het individuen, teams en organisaties helpt om in betere samenwerking en meer als collectief te werken. Zij roept op een einde te maken aan het subtiele, voortdurende geweld dat dagelijks uit naam van het behalen van productiviteit en winst gepleegd wordt. Zij toont aan dat het creëren van een werkvloer waar compassie en empathie de dienst uitmaken, leidt naar meer productiviteit en hogere winsten. Om dat te bereiken moet een extra dimensie worden ontsloten, die van menselijke verbindingen. Verbinding speelt binnen organisaties op drie niveaus: verbindingen met je eigen innerlijk, met anderen binnen en buiten de organisatie en met het hele team of de organisatie waar je deel van uitmaakt. In de meeste situaties komen deze verbindingen kwalitatief niet tegemoet aan de menselijke behoefte aan vertrouwen, respect, autonomie, begrip en zingeving. Gevoelens en behoeften gaan kopje onder in de context van dagelijkse drukte en verplichtingen waarbinnen zich enorm veel intermenselijke verbindingen afspelen. Ingesleten patronen zorgen ervoor dat we ons op de werkvloer laten motiveren door emoties als angst, schuldgevoel, schaamte en boosheid, in plaats van ons bewust te worden van onze eigen gevoelens en behoeften en die van anderen. In de tweedimensionale wereld jagen die negatieve emoties de productiviteit aan. In de driedimensionale wereld waar we echt in leven en werken, vormen zij echter obstakels. 'De empathiefactor' is een prachtboek over basale en noodzakelijke communicatie tussen mensen, die door de systeemwereld naar de achtergrond is verdreven. De aanpak van Miyashiro is eenvoudig, maar de toepassing ervan in een tweedimensionale praktijk van grote bedrijven en overheidsorganisaties is niet eenvoudig.
Over Nico Jong
Nico Jong is communicatieadviseur.
