Marcel Kuhlmann en Brigitte Hoogendoorn laten u vanuit diverse perspectieven kijken naar verandervraagstukken, naar hulpmiddelen hierbij, de betrokken personen en organisaties en naar de veranderaar zelf. De schrijvers geven de mens hierin een centrale rol en pleiten voor het meer Rijnlandse besturingsmodel boven het Angelsaksische model.
Implementatiekunst is opgedeeld in drie delen. Het eerste deel geeft een schets van het speelveld van een verandering en hier introduceren de schrijvers de begrippen ‘onderstroom’ en ‘bovenstroom’. De bovenstroom staat voor het bewuste en formele proces in organisaties en is de stroom van activiteiten die we kunnen managen. De onderstroom is veel minder zichtbaar en daarom ook niet of nauwelijks te managen, en krijgt in het boek terecht veel aandacht.
Het eerste deel sluit af met een uitgebreide beschrijving van de elf werkzame principes die veranderaars aanknopingspunten bieden voor het kiezen van interventies en die het noodzakelijke verbinden van bovenstroom en onderstroom bevorderen.
Vervolgens krijgt u concrete handvatten om als veranderaar aan het werk te gaan. Authenticiteit is voor de schrijvers een belangrijk aspect van een veranderaar. De door de veranderaar toe te passen interventies moeten goed passen bij de veranderaar zelf om ze goed te laten werken. Kuhlmann en Hoogendoorn beginnen daarom met een beschrijving van instrumenten voor zelfanalyse. Ze benadrukken het belang van een goede diagnose van de te veranderen situatie en geven een beschrijving van een elftal interventiemethoden en -technieken in de vorm van een ‘proeverij’. Iedere methode en techniek wordt hierbij beschreven, er wordt aangegeven in welke fase van het veranderingsproces de methode of techniek het beste past, en er wordt een casus uit de praktijk beschreven.
Het laatste deel bevat negen artikelen (‘negen kunstwerkjes’) van de hand van diverse andere auteurs over thema’s met betrekking tot veranderen. De artikelen variëren van kort en praktisch tot uitgebreid en meer theoretisch. Persoonlijk had ik deze als schrijver niet één op één overgenomen in mijn boek; wellicht hadden de auteurs hier kunnen volstaan met een verwijzing.
Implementatiekunst is mooi ingebonden en bevat veel kleurrijke schema’s, tabellen en literatuurverwijzingen die het lezen vergemakkelijken. De ruim 350 pagina’s schrikken u wellicht af, maar dan is het goed te beseffen dat het boek – na het lezen van een aantal inleidende stukken – ook goed te gebruiken is als naslagwerk.
De beschreven interventiemethoden en -technieken zijn slechts ‘proeverijtjes’, en iedere methode en techniek verdient in feite een eigen boek. Als u dit zelf wilt toepassen, zult u echter al snel uw toevlucht zoeken in aanvullende literatuur. Het boek geeft veranderaars, aan de hand van maar liefst elf werkzame principes, handvatten om veranderingen ‘te laten ontstaan’.
Voor veranderaars die al wel beseffen dat niet alles maakbaar is, geeft het boek verdieping. En voor degenen die hiervan nog niet zijn overtuigd, geeft het inzicht in hoe het wellicht ook (en/of beter) kan. Ooit heb ik Thijs Homan eens zijn verbazing horen uitspreken dat er ondanks de bemoeienis van managers zoveel veranderingen lijken te slagen. Het boek van Marcel Kuhlmann en Brigitte Hoogendoorn sluit hier heel goed bij aan.
Laat de verandering zelf dan inderdaad maar niet te managen zijn; implementaties van veranderingen en interventies zijn dat gelukkig wel – en dit boek geeft hiervoor een aantal zeer bruikbare handvatten. Het boek Implementatiekunst is een boek waarvan je als veranderaar in 2009 zeker kennis moet hebben genomen. Een aanrader.
