Niemand regeert

De rode lijn van 'Niemand regeert' is de dramatiek van een landje dat de wereld om zich heen in snel tempo ziet veranderen, maar zijn ouderwetse bestuursmodus daaraan niet weet aan te passen. In zijn bundel stelt Marc Chavannes met vele voorbeelden de marktkapitalisering van voormalige overheidsdiensten aan de kaak, evenals het onvermogen van de overheid om complexe veranderingen door te voeren (bijvoorbeeld onderwijsvernieuwing) en het gebrek aan voeling bij politici en bestuurders voor wat er werkelijk leeft in de samenleving. En de burger? Die voelt zich niet meer vertegenwoordigd door de overheid, die steeds haar verantwoordelijkheid lijkt te ontlopen. De kloof tussen burger en politiek groeit en groeit. Een sprekend voorbeeld van al deze gebreken is de Splitsingswet en de 'uitverkoop' van energiereuzen Nuon en Essent. Nieuwe Europese regelgeving dreef Nederland ertoe zich als braafste jongetje van de klas op te stellen en zich te committeren aan de interne-marktfilosofie van Brussel. De regering gaf haar grip op de Nederlandse energievoorziening uit handen, zonder volledig te begrijpen wat hiervan de consequenties zijn. Chavannes ziet dit als een voorbeeld waar de 'automatische marktpiloot is gecrasht' en de regering geen benul had of met deze uitverkoop het nationaal belang wel zo goed was gediend. Het gevoel dat blijft hangen is dat van onbehagen, schrik en lichte paniek. Hoe kan het gebeuren dat de controlekamers onder leiding staan van een besluitvormingscircuit waar professionaliteit, nationaal belang en gezond verstand zo mager vertegenwoordigd zijn? Kenmerkende rituelen van de Nederlandse politiek zijn het eindeloos vooruitschuiven van grote beslissingen (het oerwoud aan commissies), een naïef en slecht onderbouwd geloof in de privatisering van overheidsdiensten (energiesplitsing en de zorg) en een gebrek aan politieke verantwoordelijkheid. Kortom, niemand regeert. Of in de woorden van de auteur: 'democratische politiek is meer dan op de winkel passen'. De bundel biedt zo een breed palet aan discussiestof over de huidige inrichting van onze democratie en het overheidsbeleid. De scherpte waarmee Chavannes het Nederlandse overheidsbestuur en beleid analyseert, is erg inspirerend! Als startende adviseur is de problematiek die bij grote organisaties speelt nog erg complex en lastig te overzien. Om hierop grip te krijgen, is het erg behulpzaam en ontnuchterend om de trends en overheidsgebreken die Chavannes schetst in het achterhoofd te houden. De nuchtere kijk waarmee Chavannes scherpzinnige dwarsdoorsneden geeft van het immens complexe samenspel van belangen, gevestigde structuren en verantwoordelijkheden, werkt daarom erg verfrissend voor iedereen die geïnteresseerd is in hoe we het in Nederland met elkaar regelen en organiseren.