De vlucht uit de tijd

‘Het leven bruist hier ongedwongener en ongebondener, doordat men geen remmingen kent. Maar wat voor een leven is dat? Het vooroordeel dat in het lagere volk, en dan vooral in dat van een grote stad de ongereptheid en de moraal te vinden zijn, is een ernstige vergissing.’ De vele politiek getinte beschouwingen neigen –net als vele anderen- naar idiotie. Enige zelfbeschouwing is Ball daarin overigens niet vreemd, want hij schrijft zelf: ‘Ik merk dat ik aan een lichte gekte ten prooi val en die komt voort uit mijn grenzeloze verliefdheid op het anders-zijn.’ Heerlijk, een dergelijke kritische zelfbeschouwing. Ook mooi is het feit dat Ball buiten de tijd wenste te staan om die te kunnen overzien. Zelf zegt hij hierover: ‘Je moet niet te ver uit het raam gaan hangen, anders val je eruit.’ Deze uitspraak laat overigens ook zien dat ernst en humor bij deze auteur hand in hand gaan en dat maakt zijn werk, ondanks de verregaande complexiteit, toch interessante literatuur. ‘Tussen socialisme en kunst kan ik geen vergelijk vinden. Waar is de weg die de droom met de werkelijkheid verbindt, en wel de verst verwijderde droom met de banaalste werkelijkheid? Hoe zou juist deze kunst sociaal productief kunnen worden; hoe zouden haar principes moeten worden toegepast zodat je méér krijgt dan kunstnijverheid?’ Het meest intrigerend zijn wellicht Balls filosofische theorieën met betrekking tot de kunst. Zo meent Ball dat de Duitse muziek met de Reformatie begint, omdat ‘de engelen en heiligen toch ergens heen moeten zijn gevlucht.’ ‘De menselijkheid lijkt op een edele leiboom die gestut en opgebonden moet worden om goed te kunnen gedijen. Aan haar lot overgelaten vergroeit en verwildert ze.’ Kortom, ‘De vlucht uit de tijd’ is zeker geen luchtige lectuur. Het is evenmin een roman, maar in feite een compilatie van delen uit Ball’s dagboeken, redeneringen, citaten, gedachtenspinsels en zijn vele notities. De moeite waard voor wie zich wil verdiepen in de complexiteit van de auteur Ball.