Schaper sluit The Great American Dictator af met een beknopte opsomming van de eerste maanden na de inauguratie van Trump. Veel actueler kan een boek niet zijn. Schaper beschrijft de opkomst van de MAGA-beweging, Trumps omgang met crises zoals de coronapandemie en de Black Lives Matter-protesten, zijn pogingen om de verkiezingsuitslag van 2020 te ondermijnen, de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021 en het verlenen van gratie aan de veroordeelde bestormers. En recenter: de vernedering van Zelensky in februari 2025, zijn samenwerking met Musk en het invoerrechtendictaat, om maar een paar onderwerpen te noemen.
Kenmerkend gedrag van dictators
Schaper beschrijft hoe Trump erin slaagde een trouwe aanhang op te bouwen en te behouden. Hij vergelijkt Trumps leiderschap met dat van andere dictators, waarbij kenmerken als grootheidswaan, zelfverrijking, bedrog en propaganda centraal staan. Het boek waarschuwt voor de gevaren van dergelijk leiderschap in een democratische samenleving. Schaper beschrijft in ruim 500 bladzijden hoe Donald Trump een sekteachtige beweging creëerde binnen de Amerikaanse politiek.
The Chosen One
Trump is een leider van een buitengewone categorie, in ieder geval volgens zijn volgers. Schaper citeert bijvoorbeeld dominee Wiggins, die zei: ‘The Lord spoke to me and told me that Trump was His Choice, His Chosen One.’ En iemand anders zei het als volgt: ‘Jesus uses imperfect people. And I believe Jesus has chosen Donald Trump to save this country.’
Als er één ding duidelijk is na het lezen van dit derde deel van The Great American Dictator, dan is het wel dat Jezus extreem goed geslaagd is in het kiezen van een imperfecte leider voor de VS.
Volgens Schaper is Trump een meesteroplichter, een sekteleider, een fascist, een dictator. Hij is een door en door slechte leider die alle westerse waarden en normen schendt, omdat hij ze minacht. Volgens Schaper doen feiten er niet toe in het universum van Trump. Hij is een man zonder geweten, schaamte of empathie.
Incompetent en immoreel
Schaper verbaast zich erover dat zoveel Amerikanen bij de recente verkiezingen zijn handelingen in het verleden vergaten of negeerden. Voor de lezer die ze ook is vergeten, staat in The Great American Dictator een hele opsomming van wanprestaties. Zo loog hij over zijn zakelijk succes — regelmatig faalde hij als zakenman. Jarenlang ontdook hij belastingen en hij werd veroordeeld voor fraude. Hij misbruikte tientallen vrouwen. In zijn eerste termijn was hij een incompetente, immorele en zichzelf verrijkende president. Hij probeerde op een illegale manier om aan de macht te blijven. Zijn definitie van een ‘deal’ staat gelijk aan chantage, zoals bleek uit de recente tariff-acties.
Lessen voor managers
Hoewel in het boek geen lijst van ‘lessen voor managers’ staat, vallen er op basis van de inhoud best een aantal inzichten te destilleren die relevant zijn voor managers, zoals:
- Leiderschap vereist volgerschap: Schaper benadrukt dat leiderschap alleen mogelijk is dankzij de bereidheid van mensen om te volgen. Trumps succes illustreert hoe een leider zijn aanhang kan mobiliseren door hun overtuigingen en emoties aan te spreken.
- De kracht van storytelling en symboliek: Trump gebruikt krachtige verhalen en symbolen om zijn boodschap over te brengen en zijn volgers te inspireren. Dit toont het belang aan van effectieve communicatie en het creëren van een gedeelde visie binnen een organisatie.
- Het gevaar van charismatisch leiderschap zonder ethiek: Charismatische leiders kunnen grote invloed uitoefenen, maar zonder ethisch kompas kan dit leiden tot manipulatie en machtsmisbruik.
- De invloed van groepsdenken: Schaper beschrijft hoe Trumps aanhangers zich in een informatiebubbel bevinden, wat leidt tot groepsdenken en het negeren van feiten. In organisaties kan dit leiden tot slechte besluitvorming.
- Het belang van kritische zelfreflectie: Trump laat op geen enkele wijze merken dat hij kritisch reflecteert op zijn doen en laten. Managers kunnen niet effectief functioneren zonder gerichte feedback over hun gedrag.
- De rol van angst in leiderschap: Trumps leiderschap is gebaseerd op het aanwakkeren van angst. Hoewel dit op korte termijn effectief kan zijn, ondermijnt het op lange termijn vertrouwen en samenwerking.
- De impact van desinformatie: Het verspreiden van onjuiste informatie leidt tot wantrouwen en verdeeldheid. Managers moeten zorgen voor transparante, eerlijke communicatie.
- Het belang van checks and balances: Schaper laat zien hoe het ontbreken van tegenwicht binnen de politieke structuur leidt tot machtsmisbruik. In organisaties zijn zulke mechanismen onmisbaar.
- De verleiding van loyaliteit boven competentie: Trump omringt zich met loyale volgers, vaak ten koste van expertise. Managers moeten een balans zoeken tussen loyaliteit en competentie.
- De noodzaak van ethisch leiderschap: Bij Trump ontbreekt het volledig, maar Schaper benadrukt hoe belangrijk het is dat leiders handelen met integriteit en verantwoordelijkheid.
Onderbouwd
Schaper heeft zich laten inspireren door ontelbare boeken, kranten, tijdschriftartikelen, internetsites en tv-programma’s. Hij verantwoordt in een uitgebreid notenapparaat achter in het boek waarop hij zijn ideeën baseert. Het boek is goed leesbaar geschreven en prachtig opgemaakt, met messcherpe foto’s, schema’s en cartoons. Waren alle boeken maar met zo veel liefde geschreven, vormgegeven en gedrukt!
Samenhang
Schaper laat de lezer zien wat zich recht voor onze neus afspeelt in de Amerikaanse politiek (met de waarschuwing dat het ook elders kan gebeuren). Dagelijks lezen we over Trump en zien we hem op tv en sociale media. In dit boek krijgen we zijn acties uit heden en verleden niet in losse flarden, maar in samenhang en met context gepresenteerd. The Great American Dictator biedt daardoor waardevolle inzichten voor wie de huidige ontwikkelingen in de VS wil begrijpen.
Relevant voor managers
Er vallen voor managers heel wat inzichten over leiderschap uit Kool-Aid voor de sekte van Trump te distilleren. Zo wordt al lezend het belang duidelijk van (ontbrekend) ethisch leiderschap, (gebrek aan) transparantie en de effecten van autoritair leiderschap. Ook de keerzijde van een sterke cultuur — in zowel de Republikeinse partij als binnen de organisatie van het Witte Huis — wordt helder geïllustreerd. Kortom: Kool-Aid voor de sekte van Trump (en de hele trilogie) is niet alleen een politieke analyse, maar ook een boek over leiderschap en organisatiegedrag, vol waarschuwingen en lessen voor gewone leiders van ‘gewone’ organisaties.
Over Rudy Kor
Rudy Kor is zelfstandig organisatieadviseur en auteur van diverse managementboeken. Tot voor kort werkte hij (als senior partner) bij Twynstra Gudde. Hij startte zijn werkzame leven bij Philips in Eindhoven. Als adviseur helpt hij (project)managers bij het effectiever inrichten van hun projecten. Als veellezer wordt hij gedreven door nieuwsgierigheid en schrijft regelmatig boekrecensies.
