Wie aan mindset denkt, denkt al snel aan Carol Dweck, bekend van de begrippen fixed mindset en growth mindset. De titel van De mentormindset is dan ook niet toevallig gekozen: Yeager is een collega van Dweck en bouwt voort op haar inzichten. Waar Dweck laat zien hoe onze overtuigingen over leren en ontwikkeling bepalend zijn voor gedrag, voegt Yeager daar een cruciale dimensie aan toe: de rol van de mentor die zowel hoge verwachtingen stelt als steun biedt. Daarmee past De mentormindset in dezelfde traditie, maar geeft het een concreet kader voor de dagelijkse praktijk van onderwijs, ouderschap en leiderschap. Ik heb het boek met veel plezier en interesse gelezen.
middenweg
De centrale boodschap van Yeager is even simpel als krachtig: effectief begeleiden betekent stevige eisen stellen én tegelijk stevige ondersteuning bieden. Veel volwassenen schieten door naar een van beide uitersten. In de zogenoemde afdwingersmindset wordt alleen nadruk gelegd op regels, controle en prestaties. In de beschermersmindset gaat men juist verwachtingen verlagen en jongeren of medewerkers te veel ontzien. Beide houdingen zijn goedbedoeld, maar blijken in de praktijk niet duurzaam en vaak zelfs contraproductief.
De mentormindset kiest nadrukkelijk voor een middenweg: duidelijke grenzen en hoge verwachtingen combineren met het geloof dat de ander daaraan kan voldoen, ondersteund door respect, transparantie en empathie. Yeager noemt dit een democratische houding – je neemt de ander serieus en helpt diegene groeien, zonder betutteling of onrealistische druk.
wijze feedback
Een van de meest praktische en herkenbare onderdelen vond ik het stuk over wijze feedback. De auteur laat zien dat jongeren en medewerkers vaak defensief reageren op kritiek, niet omdat ze koppig zijn, maar omdat hun gevoel van status of autonomie bedreigd wordt. Feedback wordt dan ervaren als een aanval. Wijze feedback daarentegen combineert een hoge standaard met een boodschap van vertrouwen: ‘Ik stel deze eisen omdat ik weet dat je ertoe in staat bent.’
Dit idee sprak mij zeer aan, omdat het zo toepasbaar is in allerlei contexten: van het begeleiden van leerlingen en nieuwe collega’s tot gesprekken in teams die onder druk staan. Het boek laat zien dat het respecteren van autonomie en het serieus nemen van de ander essentieel zijn om groei en motivatie mogelijk te maken.
Overtuigingen
Wat het boek sterk maakt, is dat Yeager niet blijft hangen in gedragstips, maar teruggaat naar de onderliggende overtuigingen. Volgens hem gaan onze overtuigingen altijd vooraf aan onze leiderschapsstijl. Wie diep van binnen denkt dat jongeren of medewerkers lui zijn en niet te vertrouwen, zal snel vervallen in een controlerende aanpak. Wie gelooft dat beschermen beter is dan uitdagen, loopt juist het risico de lat te laag te leggen.
De mentormindset vraagt dus niet alleen om ander gedrag, maar ook om een fundamentele herziening van onze overtuigingen: dat mensen willen leren, dat stress stimulerend kan zijn en dat we anderen pas echt serieus nemen als we ze zowel steun als uitdaging bieden.
levendig en concreet
Wat mij erg aansprak, was dat Yeager zijn ideeën voortdurend illustreert met onderzoek, praktijkvoorbeelden en oefeningen. Hij bespreekt experimenten met scholieren, casussen uit de politiek en het bedrijfsleven, en zelfs parallellen met chimpanseegemeenschappen, waarin mentorschap een evolutionair overlevingsmechanisme blijkt te zijn. Hierdoor blijft het boek levendig en concreet.
De mentormindset gaat verder dan de werkvloer of de klas. Het raakt aan een diepere menselijke behoefte: serieus genomen worden, status en respect ervaren en groeien in een omgeving waar zowel veiligheid als uitdaging aanwezig is. Dat geldt voor jongeren in de puberteit, maar net zo goed voor medewerkers in organisaties.
confronterend
Voor mij was het een plezierige leeservaring, maar ook een confronterende: het zette me aan het denken over momenten waarop ik zelf in een afdwingers- of beschermershouding ben geschoten. Juist dat maakt het boek krachtig: het is niet belerend, maar uitnodigend om kritisch naar jezelf te kijken en stap voor stap richting de mentor mindset te bewegen.
De mentormindset is een inspirerend en praktisch boek dat ik van harte aanbeveel. Het laat zien hoe we jongeren, medewerkers en collega’s beter kunnen begeleiden door hoge verwachtingen te combineren met oprechte steun en respect. Voor organisaties, scholen en teams die niet willen kiezen tussen sturing of ondersteuning, maar juist beide willen bieden, is dit boek een absolute aanrader.
Over Peter de Roode
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat.