Amerika en Wij van Rob de Wijk, hoogleraar Internationale Betrekkingen, ligt in het verlengde van zijn vorige publicatie Het nieuwe ijzeren gordijn. Hij constateert opnieuw dat we er maar aan moeten wennen dat Amerika niet langer de trouwe bondgenoot is van de westerse wereld, Europa in het bijzonder. Trump heeft in de eerste honderd dagen van zijn tweede ambtstermijn de knuppel in het geopolitieke hoenderhok gegooid.
jammer niet
Wat zijn de gevolgen, maar vooral: hoe moeten wij, de NAVO en de EU hierop reageren? De kernboodschap is, en ik citeer: hoop niet, jammer niet, aanvaard de veranderingen, handel en neem verantwoordelijkheid. Dat laatste hebben vele Europese politici al vele decennia niet gedaan.
De Wijk zet in dertien korte hoofdstukken zijn visie uiteen.
Hij beschrijft Donald Trump achtereenvolgens als de propagandist, de Zonnekoning of de nieuwe Napoleon, de Russenvriend, de imperialist, de EU-hater, de ‘Tariff Man’, maar ook als de mislukte vredestichter. Economen konden hem niet meer volgen, doorgewinterde diplomaten waren verbijsterd over zijn amateurisme. Iedereen, behalve zijn trouwe slippendragers, raakte het spoor bijster. En zijn gedrag speelde Poetin ongelooflijk in de kaart. ‘De zelfbenoemde Grote Dealmaker bleek niet meer dan een prutser te zijn, die, als hij zijn zin niet kreeg, consequent overging op een andere tactiek: dreigen’, aldus de auteur.
Project 2025
Uiteraard gaat De Wijk ook in op Project 2025 van de Heritage Foundation, waarvan Trump tijdens zijn verkiezingscampagne beweerde dit niet te kennen, maar eenmaal gekozen bleek dit project tamelijk nauwkeurig te worden uitgevoerd.
Het gaat bij Project 2025 om vier beloften, om die reden door de auteur een ideologische grabbelton genoemd:
- De maatschappij moet draaien om huwelijk, familie, kerk, school en vrijwilligerswerk, en dit alles moet gezuiverd worden van wat in Trumps ogen ‘woke’ is.
- De radicale ontmanteling van de overheid door 500.000 federale ambtenaren te ontslaan, een klus die Elon Musk moest klaren.
- Het beschermen van de nationale grenzen om een halt toe te roepen aan de massa-immigratie.
- Tot slot was de vierde belofte dat de mens het ‘van God gegeven recht’ heeft om vrij te zijn om te doen en te laten wat hij wil.
veiligheidsparaplu
Het belangrijkste gevolg van Trumps revolutie was dat de trans-Atlantische wereld als waarde- en belangengemeenschap om zeep werd geholpen. De NAVO, Europa en de EU zijn weer op zichzelf aangewezen, na tachtig jaar onder de veiligheidsparaplu van Amerika te hebben kunnen schuilen. En Europa meende dat bewapening en het hebben van legers, laat staan een Europees leger, niet meer nodig was. Maar nu opeens is de noodzaak van Europese herbewapening en het creëren van een nieuwe Europese veiligheidsorde actueel geworden.
En inderdaad kwamen de leiders van de grootste Europese landen buitengewoon snel met een aanpak, waarbij de NAVO zonder Amerika en de EU de dragers van die nieuwe veiligheidsorde zullen moeten zijn. Curieus is dan dat Turkije, Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk wel lid zijn van de NAVO, maar niet van de EU. Voor Oostenrijk en Ierland geldt het omgekeerde.
werk aan de winkel
Er is nog heel wat werk aan de winkel om dit allemaal te realiseren, en liefst binnen vijf jaar. De verwachting bestaat dat Poetin binnen die tijd de NAVO kan binnenvallen, tenzij Europa zijn bewapening en afschrikkingsmacht tijdig heeft gerealiseerd.
De Wijk is hier optimistisch over, mits Europa het momentum weet vast te houden. Daarbij zijn het nationalisme in sommige landen en de weigering van rechts-radicale partijen om samen te werken een ernstiger gevaar dan Trump of Poetin. Europa is in staat een leidende rol in de wereld te spelen.
Ik las een buitengewoon boeiend betoog van een heldere denker, die uitstekend thuis is in de geopolitieke verhoudingen. Hij verschijnt ook regelmatig in nieuws- en praatprogramma’s en kan ons in heldere taal deelgenoot maken van zijn opvattingen. Ik zou willen dat onze dames en heren politici zich meer aantrekken van zijn adviezen.
Over Teun van Aken
Dr. Teun van Aken is zelfstandig gevestigd organisatieadviseur en managementtrainer te Culemborg. Het gaat in organisaties altijd om resultaten bereiken met mensen. Dit was ook het leidmotief in zijn laatste twee publicaties. Van Aken is (co)auteur van een groot aantal artikelen en boeken.