Na de in 2019 verschenen klassieker van Amy Edmondson De onbevreesde organisatie komt Hans van der Loo nu met een nieuw boek over ditzelfde thema: Samen safe. En dat is maar goed ook, stelt hij, want er is veel spraakverwarring over het begrip veiligheid op de werkvloer. Zeker in tijden waarin inclusiviteit, ‘woke’-debatten en grensoverschrijdend gedrag de publieke opinie verdelen, wordt het risico steeds groter dat iemand ineens de kaart ‘ik voel me onveilig’ trekt. Het paradoxale gevolg? Ondanks alle aandacht voor veiligheid lijkt die veiligheid in organisaties er niet vanzelf groter op te zijn geworden.
sociale en psychologische veiligheid
Samen safe van Van der Loo begint terecht met het ontwarren van deze veiligheidskluwen. Hij maakt allereerst een helder onderscheid tussen sociale en psychologische veiligheid. Over sociale veiligheid schreef hij eerder, samen met Caroline Koetsenruijter, het bekroonde managementboek Giftig gedoe op de werkplek. Sociale veiligheid richt zich op bescherming tegen agressie en het stellen van grenzen aan ongewenst gedrag.
Psychologische veiligheid draait om het stimuleren van interpersoonlijke risico’s: durven spreken, vragen stellen, fouten toegeven - en de zekerheid ervaren dat je gezien en gehoord wordt.
nieuwe inzichten
Er is sinds het boek van Edmondson veel misgegaan met het invoeren of stimuleren van psychologische veiligheid in organisaties. Van der Loo beschrijft op een herkenbare manier wat er misgaat en hoe dit komt. Dit heeft bij hem geleid tot nieuwe inzichten, die hij vertaalt in Psychologische Veiligheid 2.0, te vangen in vijf S’en: Snel, Systemisch, Subtiel, Samenspel, Slagvaardig.
implementatie
Bij sommige boeken denk je dan ‘weer zo’n vrolijk alliteratief model’, en voel je dat de gekozen woorden vooral dienen om de letter in stand te houden. De uitwerking wordt dan wat gekunsteld, soms zelfs met de haren erbij gesleept. Niet in dit boek. Hier zijn de S’en de criteria voor succesvolle implementatie. Deze worden in het tweede deel van het boek concreet uitgewerkt.
drie dimensies
In dat tweede deel doet Van der Loo dat aan de hand van drie dimensies: persoonlijke inbreng, onbevreesde communicatie en gelijkwaardig meedoen. Bij elke dimensie reikt hij concrete handvatten aan - tien knoppen waaraan je als leider kunt draaien om een psychologisch veilig werkklimaat te creëren. En niets is zo praktisch als een goede theorie. De drie dimensies én de tien knoppen vormen samen een logisch, samenhangend en volledig kader dat zeer hands-on wordt uitgewerkt.
Van der Loo beschrijft niet alleen wat je moet doen, maar vooral hoe je het kunt doen. Daarbij laat hij zich zichtbaar inspireren door Tiny Habits van BJ Fogg en Atomic Habits van James Clear.
microgewoonten én teamgewoonten
Elke knop wordt vertaald naar microgewoonten én teamgewoonten. Zo lees je niet alleen over psychologische veiligheid, je leert ongemerkt ook hoe gedragsverandering in de praktijk werkt. Een waardevolle spin-off - en naar mijn mening de kracht van dit boek.
Zo schreef Van der Loo niet alleen een inspireerboek, maar ook een leer- én implementeerboek. Neem het mee de hei op met je (leiderschaps)team, pas de inhoud diezelfde dag toe in jullie manier van samenwerken en verbind het met jullie organisatiecontext - en je hebt in no time een implementatieplan liggen.
Vlot en waardevol
De schrijfstijl is vlot - precies zoals we dat van Van der Loo kennen. Niet te voorzichtig, beeldend en rijk aan herkenbare voorbeelden uit zijn praktijk. Het boek is compleet: het schetst het concept van psychologische veiligheid, maakt de onderliggende principes helder en biedt een zeer volledige uitwerking van de toepassing ervan.
Dit boek is waardevol voor leiders die willen sturen, voorgaan én bewust ruimte willen scheppen voor psychologische veiligheid. Maar net zo goed voor teams die samen willen onderzoeken hoe safe ze eigenlijk zijn. En voor individuele professionals die willen reflecteren op hun eigen bijdrage: persoonlijke inbreng, onbevreesde communicatie en gelijkwaardig meedoen.
Kortom: Samen safe is relevant voor heel veel mensen - en zeker voor iedereen die professioneel met dit thema werkt, hoort het zonder twijfel thuis in de inspiratie- en toolkit.
Over Ward Grootens
Ward Grootens is Trainer en Coach op het gebied van (Persoonlijk) Leiderschap. Daarnaast is hij auteur en Podcast-host. In zijn werk put hij uit zijn achtergrond in oa HRM, Organizational Behavior Management, Systemisch Werk en Neuro Linguïstisch Programmeren. Hij brengt door middel van zijn werk zowel individuele leiders als organisaties in beweging.