Nils de Heer werkte ruim twintig jaar binnen Banking & Financing en werd in 2010 zelfstandig productontwikkelaar. De Heer werd getriggerd door de vele schandalen waarmee de Rabobank de laatste jaren te maken kreeg, terwijl deze triple A-status bank geen staatssteun nodig had tijdens de kredietcrisis. Als financieel insider ging de Heer op onderzoek en kwam er tot zijn schrik achter dat de Rabobank vrijwel op omvallen staat. Ondanks alle sussende woorden van bestuursvoorzitter, toezichthouders en bewindslieden over de veiligheid van ons financiële stelsel, hoeven er feitelijk maar een paar dingen mis te gaan of de Rabobank valt met donderend geraas om, aldus de auteur.
De oorzaak van alle problemen ligt al weer jaren terug. De bank kon niet kiezen tussen haar onderscheidende coöperatieve wortels en de spannende glans van een internationale beursgenoteerde wereldbank. Je herinnert je misschien nog wel de tv-reclames met Jochem de Bruin, waarin de Rabobank zijn internationale ambities liet blijken. In die zin kan er wel een parallel getrokken worden met bedrijven als ABN-Amro en Ahold die in diezelfde periode min of meer vergelijkbare keuzes maakten en met vergelijkbare gevolgen.
In De pijnbank – De problemen van de Rabobank komen alle ontwikkelingen in chronologische volgorde aan bod. Het boek begint met een voorwoord van bedrijfswaakhond Pieter Lakeman, de man die de aanzet gaf tot de bankrun op de DSB bank waardoor die failliet ging. Daarna komen achtereenvolgens aan bod de oorsprong en ontwikkeling van de coöperatieve bank, de omslag naar het aandeelhoudersdenken, de verkoop van Robeco en de beursavonturen van de bank. Dit eerste deel van het boek komt wat stroef op gang. Zo wordt er wordt uitgebreid ingegaan op de ins en outs van de vele financiële constructies die de Rabobank door de jaren heen heeft toegepast.
In het tweede deel van het boek wordt het spannender. De auteur schrijft dan over de schandalen die in de pers breed zijn uitgemeten. Zoals het op grote schaal verkopen van ingewikkelde en risicovolle ‘renteswaps’ aan MKB-ers die nu met de gebakken peren zitten, het uitmelken van relatief gezonde bedrijven door de afdeling Bijzonder Beheer (om aan vermogen te komen) door op slinkse wijze kredietkranen dicht te draaien (en waardevol vastgoed op te eisen) van duizenden ondernemers die niet begrijpen waarom de Rabobank hun bedrijf failliet liet gaan en last-but-not-least het jarenlang sjoemelen met de belangrijke Libor-rente dat door topmanagers van de bank oogluikend werd toegestaan. Het boek eindigt met enkele bijlagen met correspondentie van de Rabobank die het verhaal van de auteur ondersteunen. En met een door de auteur opgesteld ‘Manifest Bescherm ondernemers: maak ‘kennelijk onbehoorlijk bankieren’ strafbaar.’
Het resultaat zijn donkere wolken in de vorm van grote miljarden kostende claims, internationale rechtzaken, afwaardering van de ooit zo felbegeerde triple A status naar een normale bankstatus, fors teruglopende winsten, flinke reorganisaties om zoveel mogelijk kosten te besparen en intern geruzie met lokale banken die het niet eens zijn met de nieuwe centralistische aansturing. Met als gevolg een balans die volledig is ontwricht. Waardoor het op grote schaal verstrekken van nieuwe hypotheken en kredieten vrijwel onmogelijk is geworden, zo schrijft de auteur die niet positief gestemd is: ‘Sommige problemen zitten zo diepgeworteld, dat ze wel eens een groot risico zouden kunnen betekenen voor het voortbestaan van de bank.’
De bevindingen en conclusies van de auteur liegen er niet om. Nils de Heer vroeg alle belangrijke spelers zoals de Rabobank, belastingdienst, FIOD en diverse andere partijen om een reactie maar kreeg geen gehoor. Veel informatie in De Pijnbank is dan ook afkomstig uit openbare bronnen en van goed ingevoerde anonieme bronnen. Overtuigt de auteur met zijn boek, zo vroeg ik mij af? Moeten we echt geloven dat onze beroemde en ooit zo geliefde Rabobank echt in grote problemen zit en zo maar kan omvallen als de wind de verkeerde kant op staat? Die vraag kunnen volgens mij alleen de echte insiders beantwoorden. Tot die tijd moeten we het doen met een ontluisterend verhaal waarvan journalist en succesauteur Joris Luyendijk zou zeggen Dit kan toch niet waar zijn!
Over Sjors van Leeuwen
Sjors van Leeuwen (Indora Managementadvies) is adviseur, auteur en spreker op het gebied van klantgericht ondernemen, strategie en marketing. Door zijn ervaring is hij goed thuis in vele strategische vraagstukken en het toenemend belang van de ‘de klant’ als onderscheidende factor. Sjors schreef o.a. Wendbare strategie op één A4, Zorgmarketing in de praktijk en CRM in de praktijk.
