Als overheden politieke wil en daadkracht tonen, is de klimaatverandering een omkeerbaar proces. Sterker nog: we kunnen onze CO2 reductie met negentig procent verminderen zonder in te hoeven boeten aan welvaart. Dat stelt de Brit George Monbiot in zijn eind vorig jaar in het Nederlands vertaalde boek Hitte. Helaas eisen wij momenteel van onze overheid 'dat ze doet alsof zij handelt, zonder ons al te lastig te vallen. Waarmee we onszelf het morele genoegen verschaffen te zeggen waar het op staat zonder daadwerkelijk iets te doen'.
Gelukkig wordt bij lezing snel duidelijk dat ‘Hitte’ niet geschreven is om de consumerende mens aan de schandpaal te nagelen, noch om de feitelijkheden van klimaatverandering nog eens helder uit te stallen. In plaats daarvan geeft Monbiot ons inzicht in de te nemen maatregelen die CO2-emissies zodanig kunnen reduceren dat klimaatverandering een halt wordt toegeroepen. Hiermee komt hij eindelijk met antwoorden op de prangende vraag in het klimaatdebat: wat gaan we eraan doen?
Volgens de berekeningen van Monbiot zal Groot-Brittannië in 2030 een reductie van negentig procent in CO2 emissies moeten bewerkstelligen. Dat is een veel ambitieuzere doelstelling dan bijvoorbeeld Kyoto. Hoe onmogelijk deze opdracht ook lijkt, volgens de maatregelen die hij voorstelt, is deze reductie haalbaar. Zelfs zonder significante vermindering van de levensstandaard waaraan wij zo gehecht zijn!
Hoe moeten de Britten dat aanpakken?
In zijn boek, dat studies van energie-agentschappen, milieuwetenschappers, politieke denktanks en internationale best practices bij elkaar brengt, richt Monbiot zich op actie in de meest CO2-intensieve sectoren: bouw (en onderhoud), autovervoer, vliegtuigvervoer en dagelijkse boodschappen. Tussen deze hoofdstukken door wordt de energie-efficiëntie van verschillende soorten elektriciteitscentrales, brandstoffen en alternatieve energiebronnen onder de loep genomen.
Eén van de voorstellen, in lijn met de wensen van Al Gore en andere klimaatleermeesters, is de implementatie van een zogenaamd 'strict carbon-budget'. Niet alleen bedrijven krijgen emissierechten toegewezen - zoals in het huidige systeem - maar iedere consument krijgt een maximum hoeveelheid emissies, waarmee bijvoorbeeld elektriciteitsrekeningen of vliegreizen kunnen worden 'betaald'. Spaarzaamheid loont en de markt doet de rest.
Een andere ontwikkeling, mogelijk gemaakt door nieuwe technologieën, is het opwekken van duurzame energie op grote afstand van bewoonde gebieden, zoals zonne-energie in de Sahara, of windenergie op open zee. Door hoogspanningskabels voor gelijkstroom is het vandaag de dag mogelijk om deze energie te transporteren naar gebieden waar zon en wind minder krachtig zijn en ligt duurzame energie binnen het bereik van de hele wereld.
En denk verder aan energie-neutraal bouwen, shoppen op internet, of een file-verminderend en dus tijd-efficiënt openbaar vervoersysteem. Het zijn allemaal oplossingen die parallel aan elkaar moeten worden uitgevoerd om onze planeet en onszelf voor de ondergang te behoeden. Alleen met betrekking tot de luchtvaart lukt het Monbiot niet de noodzakelijke reductie te bereiken zonder de lezer te vragen om matiging. ‘Maar ja’, zegt hij. ‘Het gaat hier om luxeproblemen voor een zeer klein deel van de wereldbevolking. En dat ze zo draconisch lijken, komt omdat u waarschijnlijk bij dit zeer kleine deel hoort.’
Hoewel ‘Hitte’ een enorme hoeveelheid aan cijfers en statistieken bevat, is het boek voor de milieu-leek goed te begrijpen en zelfs vermakelijk om te lezen. Niet alleen door Monbiots luchtige zelfspot ('voordat ik het opgeef en aromatherapeut wordt - naar het zich laat aanzien het trieste lot van teleurgestelde activisten...') maar vooral door zijn kritische maar positieve instelling, die zelfs op de grootste klimaatscepticus aanstekelijk moet werken. Het is dan ook niet verassend dat ‘Hitte’ in vele landen navolging vindt. In Nederland wordt gewerkt aan de toepassing van Monbiot's methodiek op onze economie. In het voorjaar 2009 zal deze studie, ‘Klimaat voor Verandering’, op de markt komen
Over Pierre Pieterse
Pierre Pieterse was tot februari 2022 hoofdredacteur van Managementboek Magazine.
