Conflictmanagement en mediation

1 Strijd sinds de oudheid: over de geschiedenis en studie van menselijke conflicten 9
1.1 Religie en filosofie 11
1.2 Moderne wetenschap: klassiekers 13
1.3 Zes perspectieven op conflict 14
Samenvatting 19
Opdracht 20

2 Kijken naar conflict: het 7-i-model 23
2.1 Wat is een conflict? 25
2.2 Analyse van conflicten: het 7-i-model 28
2.3 Issues: Waar gaat het conflict om? 29
2.4 Individuen: het belang van persoonlijke kwaliteiten 34
2.5 Interdependenties: Wat is de relatie van de conflictpartijen? 38
2.6 Interacties: het gedrag van de partijen 41
2.7 Implicaties: gevolgen en uitkomsten van het conflict 46
2.8 Instituties: de context van het conflict 47
2.9 Interventies: conflictregulering intern en extern 53
Samenvatting 55
Opdrachten 56

3 Conflicthantering 61
3.1 Stijlen, strategieën en concreet gedrag in conflicthantering 63
3.2 Conflicthanteringsmodellen 65
3.3 Conflictstijlen als persoonlijkheidstypen: Wat is jouw stijl? 68
3.4 Conflictstrategieën: Wanneer kies je voor welke benadering? 72
3.5 Conflictgedrag: concreet optreden 75
3.6 Feedbackregels in acht nemen 77
3.7 Conglomeraat gedrag 77
3.8 Effectiviteit van conflictgedrag 80
3.9 Culturele verschillen in conflicthantering 81
3.10 Hoe is conflictgedrag te leren? 83
Samenvatting 84
Opdrachten 85

4 Onderhandeling: het spel en de knikkers 89
4.1 Onderhandelen: een kader 91
4.2 Wat maakt onderhandelen zo lastig? 93
4.3 Integratief onderhandelen 95
4.4 Distributief onderhandelen 97
4.5 De onderhandelingsdans 102
4.6 Beïnvloeding 103
4.7 Hoe meer zielen, hoe meer vreugd? 111
4.8 Communicatiemiddelen 114
4.9 De culturele context 116
Samenvatting 121
Opdrachten 122

5 Spelen met vuur: escalatie en de gevolgen van conflicten 125
5.1 Kenmerken van escalatie 127
5.2 Mechanismen bij escalatie 129
5.3 Psychologische veranderingen tijdens escalatie 131
5.4 Veranderingen op groepsniveau tijdens escalatie 137
5.5 De grens van escalatie 138
5.6 Spelen met vuur: Wanneer is escalatie gewenst en hoe doe je dat? 140
5.7 Kosten en baten van conflicten 142
Samenvatting 145
Opdracht 146

6 Heftigheid troef: omgaan met agressie en weerstand in geëscaleerde conflictsituaties 149
6.1 Agressie 151
6.2 Actief luisteren 155
6.3 Stressreducerende technieken 157
6.4 Herframen 158
6.5 Het vijfstappenplan van Ury 159
6.6 Omgaan met ‘lastige’ conflictpartijen 161
6.7 Omgaan met stress en agressie in het publieke domein 162
6.8 Ingrijpen op interactiepatronen 163
6.9 Omgevingsinterventies 166
Samenvatting 167
Opdracht 168

7 Derde-partij-interventies: wie, wat en waar? 171
7.1 Derde-partij-interventies 173
7.2 Voor- en nadelen van derde-partij-interventies 174
7.3 Uitgangsposities van derde partijen 176
7.4 De rol van autoriteit 178
7.5 De rol van arbiter 179
7.6 De rol van bemiddelaar 180
7.7 De rol van procesbegeleider 181
7.8 Conflicten binnen groepen: de rol van teamontwikkelaar 183
7.9 De culturele context 185

8 Mediation 193
8.1 Wat is mediation? 195
8.2 Mediation: geschikt of ongeschikt? 196
8.3 Vormen van mediation 198
8.4 Kennis, vaardigheden en taken van de mediator 199
8.5 Een stappenplan voor mediation 200
8.6 Omgevingsinterventies 204
8.7 Persoonsgerichte interventies 205
8.8 Relatiegerichte interventies 205
8.9 Taakgerichte interventies 205
8.10 Online en hybride mediation 206
Samenvatting 207
Opdracht 208

Bijlage 1 Checklist Conflictdiagnose 210
Bijlage 2 Checklist Voorbereiding onderhandeling 212
Bijlage 3 Taken of functies van een mediator 214
Bijlage 4 Tafelschikking bij mediation 216

Literatuurlijst 218
Illustratieverantwoording 226
Register 227
Over de auteurs 231