Prof.mr. P.P.T. Bovend'Eert is hoogleraar staatsrecht aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Radboud Universiteit Nijmegen.
Meer over Paul Bovend'EertOnderwijseditie Rechter, rechterlijke organisatie en rechtspraak
in de democratische rechtsstaat
Samenvatting
Is de rechterlijke macht een zelfstandige en gelijkwaardige staatsmacht naast de machten regering en parlement? Deze titel geeft inzicht in de inrichting van de rechterlijke organisatie, het ambt van rechter en de uitoefening van de functie van de rechtspraak. Diverse actuele vraagstukken komen aan de orde, net als een analyse van de (grond)wettelijke regelingen.
Zelden is in een overheidsorganisatie zoveel veranderd als de laatste twee decennia in de rechterlijke macht. Niet alleen de inrichting van de rechterlijke organisatie is ingrijpend gewijzigd, maar ook het bestuur en beheer van de gerechten. Dit gebeurde bij de herziening van de Wet RO in 2002 en opnieuw bij de Wet herziening gerechtelijke kaart in 2012. Ook de positie van de rechter in de samenleving is sterk veranderd. Was de rechtspraak vroeger een rustig bezit, dat voornamelijk in juridische kringen besproken werd, tegenwoordig staat Vrouwe Justitia volop ter discussie in de politiek en de maatschappij. Het gezag van de rechter is bovendien minder vanzelfsprekend. Het vertrouwen van de burger in de rechtspraak staat niet meer bij voorbaat vast en politiek Den Haag heeft een bijzondere interesse ontwikkeld voor het functioneren van de rechterlijke macht. De onafhankelijkheid van de rechter staat daardoor vandaag de dag onder druk.
Onderwijseditie Rechter, rechterlijke organisatie en rechtspraak in de democratische rechtsstaat beoogt uit een constitutioneel gezichtspunt inzicht te geven in de inrichting van de rechterlijke organisatie, het ambt van rechter en de uitoefening van de functie van de rechtspraak. Centraal staat de vraag of de rechterlijke macht een zelfstandige en gelijkwaardige staatsmacht is naast en tegenover de beide andere machten, namelijk regering en parlement. De huidige organisatiestructuur van de rechterlijke macht geeft wat dat betreft reden tot zorg. Recente ontwikkelingen maken duidelijk dat vanuit een oogpunt van rechterlijke onafhankelijkheid en machtenscheiding de positie van de rechter in het staatsbestel onvoldoende gewaarborgd is.
Democratische rechtsstaat actueel
In deze titel wordt de beschrijving en analyse aan de hand van de (grond)wettelijke regelingen gecombineerd met de behandeling van diverse actuele vraagstukken. Voor deze speciale onderwijseditie zijn de hoofdstukken 1, 2, 3, 4, 10 en 11 geselecteerd uit het originele boek van 2013.
Onderwijseditie Rechter, rechterlijke organisatie en rechtspraak in de democratische rechtsstaat staat als studieboek voorgeschreven bij enkele universiteiten. De titel is daarnaast van waarde voor iedereen die zich wil verdiepen in de rechterlijke macht en de werking van de democratische rechtsstaat.
Specificaties
Inhoudsopgave
Lijst van afkortingen / IX
HOOFDSTUK 1 De rechterlijke macht als gelijkwaardige staatsmacht. Machtenscheiding en rechtsstaatprincipe / 1
1.1 Inleiding / 1
1.2 De functie rechtspraak / 1
1.3 De rechterlijke macht als gelijkwaardige staatsmacht / 5
1.4 Machtenscheiding / 9
1.5 Rechtsstaat / 14
1.6 Rechtsstaat in de Raad van Europa en de Europese Unie / 18
1.7 Conclusie / 23
HOOFDSTUK 2 Rechterlijke onafhankelijkheid / 25
2.1 Inleiding / 25
2.2 Algemeen. Rechterlijke onafhankelijkheid in het positieve recht / 26
2.3 Rechtspositionele onafhankelijkheid / 31
2.4 Functionele onafhankelijkheid / 43
2.5 Institutionele onafhankelijkheid / 53
2.6 Conclusie / 57
HOOFDSTUK 3 Rechterlijke onpartijdigheid / 61
3.1 Inleiding / 61
3.2 Subjectieve en objectieve onpartijdigheid / 63
3.3 Wraking en verschoning / 79
3.4 Andere wettelijke voorschriften over onpartijdigheid / 85
3.5 Conclusie / 86
HOOFDSTUK 4 Rechterlijke organisatie: opbouw en inrichting van de rechterlijke macht / 89
4.5 De Hoge Raad / 89
4.5.1 Algemeen / 89
4.5.2 De Hoge Raad als cassatierechter / 90
4.5.3 Prejudiciële vragen aan de Hoge Raad / 95
4.5.4 Inrichting en werkwijze / 97
4.5.5 Reservisten in de Hoge Raad: tribunal established by law? / 102
4.5.6 De Hoge Raad en dissenting opinions / 109
4.5.7 Bestuur en beheer bij de Hoge Raad / 113
4.5.8 Het parket bij de Hoge Raad / 115
4.6 Uniforme rechtstoepassing in de rechterlijke macht: rechtersregelingen / 118
4.7 Zaakstoedeling binnen de gerechten van de rechterlijke macht / 134
4.11 Conclusie / 140
HOOFDSTUK 10 De beheers- en bestuursstructuur van de rechterlijke macht / 143
10.1 Inleiding / 143
10.2 Historische ontwikkeling van de bestuursstructuur van de rechterlijke macht / 143
10.3 Samenstelling, taken en bevoegdheden van het gerechtsbestuur / 145
10.4 Samenstelling, taken en bevoegdheden van de Raad voor de rechtspraak / 148
10.5 Taken en bevoegdheden van de Minister van Justitie en Veiligheid / 154
10.6 Ontwikkelingen in de praktijk / 158
10.7 Beoordeling vanuit een rechtsstatelijk perspectief / 167
10.8 Conclusie / 174
HOOFDSTUK 11 Rechtspraak / 179
11.1 Inleiding / 179
11.2 Rechtspraak, ongeschreven recht en precedentwerking / 179
11.3 Rechtsvorming in de rechtsstaat / 193
11.4 Rechtsvorming en machtenscheiding. Political question / 201
11.9 Conclusie / 211
Mensen die dit boek kochten, kochten ook...
Net verschenen
Rubrieken
- aanbestedingsrecht
- aansprakelijkheids- en verzekeringsrecht
- accountancy
- algemeen juridisch
- arbeidsrecht
- bank- en effectenrecht
- bestuursrecht
- bouwrecht
- burgerlijk recht en procesrecht
- europees-internationaal recht
- fiscaal recht
- gezondheidsrecht
- insolventierecht
- intellectuele eigendom en ict-recht
- management
- mens en maatschappij
- milieu- en omgevingsrecht
- notarieel recht
- ondernemingsrecht
- pensioenrecht
- personen- en familierecht
- sociale zekerheidsrecht
- staatsrecht
- strafrecht en criminologie
- vastgoed- en huurrecht
- vreemdelingenrecht