'Zelden ging de tijd zo snel voorbij,' schreef ik aan het eind van de morgen in mijn notitieboekje. Een compliment van een opgetogen verslaggeefster over het ochtendprogramma van Interpersoonlijke Intelligentie, een door Denkproducties georganiseerd seminar van Marc Buelens. Het was geen gewoon seminar. 'Maar,' zo staat er in de uitnodiging, 'een kruising tussen een management-masterclass, theatershow en multimediaal spektakel'. Ik werd in het spektakel meegezogen en voor mij gold het Duitse spreekwoord: 'Als iemand gelukkig is, hoort hij de klok niet slaan.'
Multiple choice
Het begon al thuis. Was het een intake-test of een quiz die de deelnemers vooraf hadden ingevuld en die ze bij de registratie moesten afleveren? Daarover kan men twisten. In elk geval waren het tien multiple choice vragen. Daarnaast was er het verzoek een schatting te doen van het aantal juiste antwoorden dat men meende te hebben gegeven. Heel zelfverzekerd had ik mezelf een negen toebedacht. Aan het eind van de dag bleek echter dat ik er maar zes goed had. Dat was overigens helemaal niet slecht in vergelijking met de andere deelnemers. Het was zelfs goed, want in de hele zaal was er niemand met méér dan zes juiste antwoorden.
Het ingenieuze van deze thuis ingevulde test was dat, verspreid over de dag, opperstalmeester Marc Buelens tijdens kleine hoorcolleges de juiste antwoorden onthulde. Zoiets houdt de toehoorders scherp en met een meer dan gemiddelde nieuwsgierigheid ('had ik het goed of zat ik er naast?') luisterden wij naar zijn betoog. Daarbij keer op keer een teleurstelling incasserend omdat we het weer bij het verkeerde eind hadden.
Neem vraag 4. U heeft geen last van vliegangst, maar tijdens uw vlucht boven het Amazonegebied komt het vliegtuig terecht in spectaculaire luchtzakken en begint vervaarlijk heen en weer te schudden. Het kraakt aan alle kanten. Wat kunt u het beste doen?
Antwoord A. 'Een glaasje cognac drinken' leek me onverstandig. B. 'Zoveel mogelijk afleiding zoeken via film, videospelletjes of tijdschriften' leek mij minder goed dan antwoord C. 'U bestudeert het gedrag van de stewards en stewardessen, zolang zij zich normaal gedragen, zal er wel niets aan de hand zijn en hoeft u zich geen zorgen te maken.' Terwijl antwoord D. 'U leest nog even de veiligheidsvoorschriften' mij volstrekt nutteloos leek. Ik had dus voor C. gekozen: zolang het boordpersoneel niet in paniek is, blijf ik ook kalm.
'Fout,' meende Buelens. Want het is allerminst geruststellend wanneer ook zij natte plekken van het angstzweet onder hun armen gaan vertonen, terwijl je als eenvoudige passagier toch machteloos staat en overgeleverd bent aan de bekwaamheid van de piloot, de degelijkheid van het materieel en de luimen van de weergoden. Veel beter is het om in zo'n situatie afleiding te zoeken. Voor het lot van de vlucht over de Amazone maakt je gedrag niets uit, maar het is zeker is dat je op deze manier de minste stress ervaart.
Stewardess
Buelens behandelde het antwoord op vraag 4. nadat hij de zaal had gevraagd wat een stewardess het beste kan doen met iemand die van vliegangst in de lucht zit te klappertanden. Statistieken tevoorschijn halen en hem met objectieve cijfers voorspiegelen dat de kans op een ongeluk uiterst klein is? Natuurlijk niet. Zelfs de prachtigste en meest overtuigende cijfers stellen iemand die in paniek is niet gerust.
Veel beter is het om meeleven te betonen aan een bang iemand. Dat doet de stewardess door dicht bij hem te gaan staan en eventueel zijn hand vast te pakken. Vervolgens zal ze hem geruststellen en een veilige aankomst in het vooruitzicht stellen door te zeggen: 'We vliegen vandaag met captain Stewart en captain Stewart is een zeer ervaren piloot.' En pas in de laatste (maar dan ook wel aller-, allerlaatste) plaats zal ze objectieve informatie verschaffen over veiligheid van reizen door de lucht.
Toen we in het denkbeeldige vliegtuig zaten, waren we al bijna halverwege de ochtend en was ik al flink ondergedompeld in de kruising tussen management-masterclass, theatershow en multimediaal spektakel. Bij binnenkomst in de theaterzaal van de Amsterdamse Meervaart, werden we begroet door de prettige tonen van een vier man tellend combo. Toen de zaal eenmaal gevuld was, werden we toegezongen door een kwartet van zangers/toneelspelers. Zij zongen een liedje op de wijs van het sussende 'Try not to get worried' uit de musical Jesus Christ Superstar. Parodia Academica heet dit uit acht mensen bestaande team van ondersteuners.
Dwaze vader
Pas daarna kwam de hoofdact, de Belgische managementdocent en -schrijver Marc Buelens, de bühne op. Hij citeerde een dwaze vader: 'Voordat ik gehuwd was, had ik zes theorieën over de opvoeding van kinderen. Nu heb ik zes kinderen en geen enkele theorie meer.' Dat citaat vormde een aardige inleiding op het thema van de dag: 'De ontbrekende schakel tussen “gelijk hebben” en “gelijk krijgen”.'
Een andere illustratie van het grote verschil tussen gelijk hebben en gelijk krijgen, vormde de al eerder genoemde stewardess die met louter harde cijfers een vliegangstige passagier ervan probeert te overtuigen dat er geen reden voor angst is. Met haar cijfers heeft ze het grootste gelijk van de vismarkt, maar toch zal ze met alleen deze objectieve informatie de bange passagier nooit een gevoel van veiligheid kunnen geven.
Hoe krijg je gelijk? Hoe krijg je gelijk, in de zin van dat je overtuigend bent? Daarover ging het deze dag.
'De Tour de France heeft een kind vermoord,' riep Buelens. 'Nou ja, moord.' 'Moord', zei hij iets zachter en vertelde vervolgens over een ernstig ongeluk met één van de auto's van de reclamekaravaan dat noodlottig was uitgepakt voor een jongetje van elf jaar oud. Op dezelfde opgewonden toon als van degene die beweerde dat de wielerwedstrijd een kind heeft vermoord, ging hij daarna weer verder. In gedachten zag hij al de spandoeken hangen tegen de Tour de France met opschriften als: 'Non à assassins - weg met de moordenaars!' Ofschoon Tour-directeur Jean-Marie Leblanc gelijk hééft wanneer hij beweert dat er door zijn Tour geen moord is gepleegd, moet hij dat gelijk toch maar zien te kríjgen.
De zaal kreeg daarom als oefening zich voor te stellen hoe zij zouden reageren, wanneer ze in de schoenen van Leblanc stonden en slechts één minuut de tijd hadden om voor de televisie uit te leggen wat er was gebeurd en wat er verder met de Tour zou gaan gebeuren. De zaal kreeg een 'zoem-sessie' en iedereen kon met de buren overleggen wat in zo'n geval raadzaam is. Vervolgens werden de archiefbeelden getoond met de - inderdaad - voortreffelijke reactie van de Tour-directeur Leblanc.
Empathie
Met een naar beneden gerichte blik betoont hij de ouders van het jongetje en alle andere betrokkenen zijn spijt met het drama. Hij noemt de naam van het jongetje en van het ziekenhuis waar de medici vergeefs voor zijn leven hebben gevochten. Dat zoiets moet gebeuren in de Tour de France, die er toch voor bedoeld is om mensen vreugde te brengen, verzucht hij. Bij het begin van de volgende etappe, die hij ook met name noemt, zullen de renners een minuut stilte betrachten ter nagedachtenis van het omgekomen kind. En natuurlijk gaat de Tour na hoe zij de ouders kunnen helpen.
'EPO.' zo schetst Buelens, met een knipoog naar het verboden stimuleringsmiddel en het schema achter de reactie van Leblanc. Dat schema maakt dat Leblanc overtuigend overkomt, waardoor zelfs de grootste hater van de Tour de France moet erkennen dat er hier sprake was van een betreurenswaardig ongeluk en niet van een afkeurenswaardige moord.
Want wat doet Leblanc? Hij toont eerst en bovenal Empathie. Hij verplaatst zich in de getroffen ouders. Doordat hij de naam van hun zoontje noemt, gaat het niet meer om een anoniem kind, maar laat hij zien daadwerkelijk betrokken te zijn. Daarnaast houdt hij zijn verhaal Positief. 'Hij noemt zelfs het mission statement van de Tour de France - we willen mensen vreugde brengen,' riep Buelens bewonderend uit. Positief, de P uit EPO, staat ook voor perspectief bieden. 'Bied mensen een perspectief,' adviseerde Buelens. Later, bij de eerder genoemde stewardess, herhaalde hij dat. De stewardess gaat ook niet argumenteren, maar stelt de passagier een behouden landing in het vooruitzicht omdat ze die dag vliegen met de met naam en toenaam genoemde captain Stewart.
Ordening altijd te vroeg
De O van EPO staat voor ordenen en oordelen. Rationeel en intellectueel ingestelde mensen hebben de neiging om meteen te gaan ordenen. 'Doe dat niet,' adviseerde Buelens. 'De O komt altijd veel te vroeg,' is zijn ervaring. Hoe behandel je bijvoorbeeld op een plezierige manier een klacht? Niet meteen door een oordeel te vellen: 'Maar mevrouw, hoe is dat nou toch mogelijk?' Of door te bagatelliseren: 'Moet je daarvoor nu zo moeilijk doen?' Of door oplossingen op te dringen: 'Als je nu eens dit deed?' De O moet pas als derde komen.
Dus het is: EPO - Empathie, Positief/Perspectief, Ordenen. EPO, daar draait het volgens Buelens bij overtuigend overkomen om. Die boodschap kan niemand tijdens het seminar zijn ontgaan. Want drie van de vier blokken werden afgesloten met een liedje, waarbij Parodia Academica op de wijs van Robert Long's 'Jezus redt, Jezus redt, alle mensen opgelet' zong: 'EPO werkt, EPO werkt, heb je dat al opgemerkt?' Wie dat zo vaak heeft gehoord, zingt het 's avonds tijdens de terugreis naar huis nog steeds.
En behalve dat het kwartet de EPO-boodschap er op vakkundige wijze instampte, was het genot te zien hoe Buelens steeds uit verschillende vaatjes tapte en ook op andere manieren dan door pure, verbale - rationeel geordende - informatieoverdracht zijn publiek probeerde te onderwijzen. Ontspanning hoorde daar ook bij, want een ontspannen brein kan beter informatie verwerken en opslaan dan een gespannen brein. Er moest dus ook steeds iets te lachen zijn.
Onderbroekenlol
Vandaar dat Parodia Academica zelfs de onderbroekenlol niet schuwde. Een jongeman, Fabrice genaamd, verzorgde een met lichtbeelden verluchtigde lezing over het thema 'Great leaders wear great underwear'. En daar verscheen Vladimir Poetin in een benepen, gestreept slipje dat wij in Nederland alleen nog uit de jaren zestig of zeventig kennen. 'Alles wordt hierin mooi op zijn plaats gehouden - firm and unshakable.' George Bush was daarentegen gefotografeerd in een royale, zwarte boxershort. 'Alles hangt los en vrij - freedom at last.'
Het was leerzaam en onderhoudend. Tot na de middagpauze. Buelens had gewaarschuwd voor de post-lunchdip, ook wel het kerkhofuur of het uur van de wolf (waarin de wolf Roodkapje oppeuzelt) genoemd. Hij was voornemens de dip te verdrijven met vrolijke deuntjes en extra grapjes. Maar op de een of andere manier wilde het die middag niet meer echt interessant worden. Het was allemaal te plichtmatig. Deels kwam dat waarschijnlijk omdat het programma over een te lange tijd was uitgesmeerd. Deels ook omdat het voor ons brein niet gezond is de hele dag in een dichtbevolkte, donkere zaal te verkeren. In die omstandigheden wordt het brein duf en kent het nog maar één verlangen: daglicht!
Meestal, zo vertelde Buelens mij in een pauze, verzorgen Parodia Academica en hij een korter avondprogramma. Ik denk denk dat dan de kruising tussen management-masterclass, theatershow en multimediaal spektakel beter tot zijn recht komt. Doordat het seminar over een te lange tijd werd uitgesmeerd, wordt de schoonheid van het geheel geweld aan gedaan. 's Ochtends ervoer ik die schoonheid wel, schoonheid in de zin dat op ingenieuze wijze vorm en boodschap op elkaar waren afgestemd en elkaar versterkten. 's Middags was die schoonheid verdwenen en zat ik bij een doodgewoon, saai seminar.
Over Annegreet van Bergen
Annegreet van Bergen is econoom, auteur van de bestseller Gouden jaren en journalist.
Deze website maakt gebruik van verschillende soorten cookies.
Sommige cookies worden geplaatst door diensten van derden die op onze pagina's worden weergegeven.
Om deze externe content te kunnen tonen is nodig dat u toestemming geeft voor het zetten van persoonlijke en marketingcookies.
U kunt uw toestemming op elk moment wijzigen of intrekken.
In onze cookieverklaring vindt u meer informatie.
