Weerstand is geen obstakel, maar een signaal; een natuurlijke reactie’, lezen we in Weerstand werkt. Wat is de belangrijkste boodschap uit het boek?
Niemand roept ‘hoera’ bij weerstand, terwijl je dat wel zou moeten doen. Weerstand betekent namelijk dat mensen betrokken zijn. Is er géén weerstand, dan zijn mensen feitelijk al ‘uitgecheckt’. En dan heb je een veel groter probleem. Weerstand is een natuurlijke reactie. Het is aan veranderleiders om de onderliggende drijfveren en emoties te duiden. Alleen dan krijg je commitment voor de beweging die nodig is om de organisatie te veranderen.
Jullie beschrijven de Big Five (olifant, luipaard, buffel, leeuw en neushoorn) als leiderschapstypes. Volgers hebben ook kenmerken van een van deze Big Five. We kennen al de kleurenmodellen met persoonlijkheidstypes. Waarom zijn de Big Five zo geschikt om mensen te typeren?
Kleuren zijn vaak erg abstract. Bij dieren heb je direct iets voor ogen: hé, dat is typisch leeuwengedrag. Hé, daar herken je het luipaard. Je krijgt er veel makkelijkere en leukere gesprekken door. Kleuren gaan ook vooral over iemands persoonlijkheid, terwijl de diermetaforen over gedrag gaan. Je bent dus niet een neushoorn of een buffel, maar je leiderschapsstijl of weerstandsgedrag heeft die kenmerken. Denken in dieren helpt je keuzes te maken, weerstand te herkennen en er goed mee om te gaan. Het gaat er vooral om dat je je bewust bent van wie je bent (welk dier) in welke context, en wat voor typen (dieren) er in een team zitten die weerstand vertonen.
Weerstand werkt bestaat uit drie delen: veranderleiders als diertypes, volgers met weerstandstypes uit het dierenrijk, en hoe je die twee groepen samenbrengt. Leg het boek eens uit aan de hand van een olifant als voorbeeld.
De olifantleider is iemand die het organisatieverleden goed kent en respecteert, die handelt op basis van een moreel kompas en die ervoor zorgt dat de groep bij elkaar blijft. De volgers gaan mee in de gewenste verandering omdat ze de olifant vertrouwen. De keerzijde van zoveel zorgvuldigheid is dat het vertraagt. Bij een crisis heb je niks aan een teamgerichte verbinder (buffel, olifant). Wil je doelgerichte actie, dan moet je eerder een neushoorntype hebben. Een sterke leider met een meeslepende visie? Denk aan de leeuw.
Olifanttype weerstand ontstaat als belangrijke waarden worden bedreigd, een verandering in ethisch opzicht schuurt of als de menselijke maat uit het oog verloren wordt. Is er op zo’n moment in een organisatie een meer ‘neushoorn’-type veranderleider, dan ontstaat weerstand. Hoe harder de neushoorn duwt, hoe meer de olifant vertraagt. En zo kom je dus nergens. Overal wordt te weinig nagedacht bij verandertrajecten over welk type leider je voor de groep zet. En dat leidt tot verspilling. Onderzoek van Sioo wijst uit dat maar liefst vijftig procent van de verandertrajecten faalt.
Met ons boek willen we vooral bewerkstelligen dat je de kenmerken kent van de leiderschapsstijl die je bij voorkeur hanteert en dat je de typen ‘weerstanders’ in je team herkent. Als je dan ook nog weet hoe die combinatie van leiderschapsstijl en weerstandstypen uitpakt, kun je bewust kiezen voor de meest effectieve interventies. En ja, dat betekent dat jij als leider aan zet bent om te zorgen dat een ander beweegt. Goede leiders kunnen soepel switchen tussen leiderschapsstijlen. Om in dierentypes te blijven: goede leiders zijn kameleons.
Nederland staat bol van verandering. Wat voor type leider, welk dier, hebben we politiek nodig?
Eigenlijk hebben we twee types nodig: een leeuw en een olifant. We leven in een enorm gepolariseerd land, waarbij een olifant voor verbinding kan zorgen. Maar er is ook een leeuwtype nodig dat mensen inspireert vanuit visie en dat vooropgaat met daadkracht. De context bepaalt welke stijl effectief is. Je moet goed nadenken over welke leider, welk dier, de troepen moet leiden, en over het mandaat dat je iemand geeft.
Als een olifant door de porseleinkast. De olifant in de kamer. Het luie luipaard. De leeuw die alles verscheurt. De buffel die alles platwalst... Dieren hebben ook negatieve associaties.
De Big Five hebben zowel sterke als minder sterke eigenschappen. Net als leiders. Net als volgers. Net als iedereen. Het gaat er vooral om dat je kunt uitzoomen en kunt zien wat er gaande is. Dan kun je daar proactief op sturen. Hoe? Daarvoor bieden we in ons boek concrete werkvormen, interventies en zogenoemde kampvuurvragen. Maar het begint ermee dat leiders hun eigen stijlvoorkeuren herkennen. En juist daar helpt het denken in diermetaforen. Je hebt direct voor ogen welke kwaliteiten daarbij horen en wat weerstand kan oproepen in contact met andere typen.
Als je die dynamiek leert zien en voorspellen, dan werkt weerstand in je voordeel. Het is energie die je voor de verandering kunt benutten. Wie weerstand negeert of ontkent, zet zich schrap tegen een kracht die juist beweging mogelijk maakt. Dus kom uit je hol en ga aan de slag. Wil jij ontdekken welk dier jouw leiderschapsstijl het best typeert en hoe je beter omgaat met weerstand in je team? Lees Weerstand werkt van Hester van Sprang, Arrien Termaat en Kim Los en laat je inspireren door de lessen van de Big Five. Verkrijgbaar via Managementboek.