Purpose

Het boek 'Purpose' van bedrijfsadviseur Nikos Mourkogiannis verscheen in 2006 in de VS. Toen de Nederlandse vertaling eind 2008 verscheen, zaten we wereldwijd al midden in de kredietcrisis en aan het begin van de huidige recessie.

In zijn boek breekt Mourkogiannis de staf over bedrijven die alleen maar streven naar winstmaximalisatie en geen moreel doel nastreven. En zijn dat nu niet ook niet de bedrijven die belangrijke verantwoordelijkheid dragen voor de huidige economische malaise?

Zo leest zijn boek als een analyse van de kredietcrisis enerzijds en als een aanklacht jegens de schuldige leiders en managers anderzijds. Maar ook als een waarschuwing aan alle leiders en managers die nu in het bedrijfsleven werkzaam zijn. Streeft mijn bedrijf wel een ordentelijk moreel doel na en wil ik mijn bijdrage leveren aan dit doel, zijn de vragen waar je dan niet omheen kunt. Want als een bedrijf geen moreel doel heeft, zo schrijft Mourkogiannis, is het eerder geneigd om vals te spelen. Daarin verschilt hij niet van iemand als de vroegere CEO Jack Welch die in zijn boek 'Winnen' een lans breekt voor heldere missies en doelstellingen.

Bedrijven die deze missie uit het oog verliezen, gaan vals spelen en gaan vervolgens ten onder met alle maatschappelijke en economische ellende van dien. Daarin zijn beide auteurs het eens. Mourkogiannis haalt BP aan als voorbeeld van een bedrijf dat werkt op basis van een duidelijk omschreven moreel doel. Dat wordt bijvoorbeeld ook helder als je de website van dit bedrijf bekijkt en deze vergelijkt met de site van branchegenoot Shell, een bedrijf dat in maart 2009 publiekelijk werd bekritiseerd over juist de morele doeleinden.

Het verbaast dan ook niet dat het thema van morele doelen op de website van ABN Amro volstrekt afwezig is - om een ander voorbeeld te noemen. De bank is kennelijk nog zoekend naar nieuwe morele doelen.

Mourkogiannis is een gedreven man. Al van jongs af aan is deze bedrijfsadviseur gefascineerd door het doel van bedrijven. Succesvolle bedrijven hebben volgens hem hun succes te danken aan hun morele doelstellingen. Het gaat deze bedrijven niet om winstmaximalisatie, maar de realisatie van een moreel doel, zoals: - ontdekking, het streven naar innovatie; - voortreffelijkheid, het streven naar een steeds hoger niveau van kwaliteit; - altruïsme, de zorg voor het welzijn van anderen; - of heldendom, de ambitie naar succes.

De keuze voor deze doelen is niet erg uitgebreid toegelicht. Patriottisme, universalisme, religie en de wet zijn morele doeleinden die volgens Mourkogiannis in het verleden wel een rol hebben gespeeld, maar nu minder bruikbaar zijn. De oorzaak hiervan wordt niet helemaal duidelijk. Er zijn immers nog veel, ook succesvolle bedrijven waarvoor religie een belangrijke richtlijn is.

De gekozen doelen zijn goed en uitgebreid toegelicht. De voorbeelden van leiders die symbool staan voor de eigentijdse morele doelen zijn overtuigend. De schrijver werkt de doelen ook uit richting leiderschap, concurrentiekracht en innovatie. Ook gaat hij uitgebreid in op de bouwstenen die in samenhang met elkaar aan een bedrijf een sociaal moreel geven. Het morele doel van een organisatie neemt daarin een centrale plaats in, in balans met het zijn van een sociale gemeenschap.

Mourkogiannis geeft aan de hand van aansprekende voorbeelden aan dat organisaties waar deze balans niet aanwezig is, grote moeite hebben om te overleven. Aan het slot van zijn boek geeft hij een concreet stappenplan voor organisaties om een moreel doel helder te krijgen en te implementeren.

Ondanks een wat wijdlopige schrijfstijl en enkele overbodige bijlagen heeft Mourkogiannis een hoogst actueel en bruikbaar boek geschreven. De hoofdrolspelers uit de kredietcrisis moeten dit boek als boetedoening of penitentie lezen. Verder is het aanbevolen voor iedereen die kritisch wil nadenken over zingeving en koers van zijn eigen organisatie.  Deze recensie is geschreven op basis van de Nederlandse vertaling 'Het doel als startpunt van succesvolle organisaties'.