Presterende bestuurders

Aan de ene kant presteert de overheid steeds minder en is het vertrouwen in die prestaties zeer gebrekkig. Aan de andere kant wordt het maatschappelijk beroep op diezelfde overheid steeds dringender en klemmender. En steeds vaker geven bestuurders er de brui aan. Van de bewindslieden uit het Tweede Kabinet-Kok, toch nog maar tien jaar geleden (2000) zijn er nog maar twee mensen politiek actief op het Binnenhof: Klaas de Vries en Job Cohen. En die laatste telt eigenlijk niet mee, want hij heeft de tussenliggende jaren in Amsterdam gebivakkeerd. Interessant als je daarbij de klacht van 'de man in de straat' hoort dat ze allemaal aan het pluche vastzitten! 'Presterende bestuurders' is geschreven door Ton Horrevorts, directeur-eigenaar van HMSmanagement, een adviesbureau voor de overheid en Ralph Pans, voorzitter van de directieraad van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Zij constateren aan de ene kant een groeiend belang van de overheid (de bankencrisis vroeg wereldwijd om overheidsingrijpen en zelfs de auto-industrie klopte bij de overheid aan) en aan de andere kant een groeiende afkeer van de burger van diezelfde overheid. Uit Europees onderzoek blijkt dat de politicus het minst vertrouwd wordt van alle beroepen. Slechts 8% van de ondervraagden vertrouwt een politicus, iets minder dan de autoverkoper die ook al niet hoog in aanzien staat (15%). En er is ook reden voor. De hogesnelheidslijn, de Betuwelijn, de Noord-Zuidlijn in Amsterdam, de verlenging van de A4 van Delft naar Schiedam, de tunnels van de A73 bij Roermond enzovoort enzovoort. Dat deed een Limburgse wethouder verzuchten: 'Ik geloof inmiddels meer in Sinterklaas dan in Rijkswaterstaat!' Volgens de auteurs is in de eerste plaats vernieuwing van de bestuurlijke indeling nodig. Niet meer twaalf provincies en gewestelijke samenwerkingsverband, niet meer 25 waterschappen en 430 gemeenten. Die complexiteit is te groot geworden. Horrevorts en Pans pleiten voor de volgende driedeling: eerste laag Europees niveau, tweede laag Rijksoverheid en derde laag alles daaronder. In de tweede plaats moet de stem van de kiezer worden versterkt. Nu maakt een partij deel uit van de regering die door de kiezers is gehalveerd. Die kiezer wordt zich steeds meer bewust van zijn onvermogen om met zijn stem het verschil te maken. De schrijvers pleiten voor een gekozen minister-president en voor een districtenstelsel. In de derde plaats pleiten zij voor een kwaliteitsverbetering voor overheidsorganisaties. Die staat nu onder druk van bijvoorbeeld de gedwongen jobrotation van topambtenaren - met als gevolg dat kennis en geheugen snel uit de ministeries verdwijnt. Uit de 24 interviews met bekende politieke bestuurders destilleren Horrevorts en Pans een aantal eigenschappen waarover toekomstige bestuurders moeten beschikken. Deze - werkt aan vertrouwen - is een binder - is persoonlijk aanspreekbaar - kiest voor actieve openheid - heeft een heldere mediastrategie. In de bijlagen worden deze Big Five verder uitgewerkt. Leer focussen is voor mij de meest waardevolle. Zo niet, dan ga je als bestuurder ten onder aan alle dossiers die in de volle loodgietertassen 's avonds je huis binnen worden gedragen. 'Presterende bestuurders' is een boek over een belangrijk thema. Want de overheid gaat over ons allemaal! Het ziet er bovendien prettig uit en leest heel gemakkelijk.