'Stop de Amerikanen!'opent sterk met een mooi voorbeeld van Amerikaans juridisch denken: een foto van een elektriciteitssnoer met daaraan een stickertje dat waarschuwt dat het snoer niet met een schaar moet worden doorgeknipt als er stroom op staat. Typisch Amerikaans, alsof een Nederlandse rechter een claim zou toekennen voor schade die ontstaat als je dat wel hebt gedaan zonder dat die waarschuwing eraan hing. Vervolgens doen Hans Versnel en Jaap Jan Brouwer haarfijn uit de doeken dat we in Nederland wél dit idiote risicomijdende gedrag zijn gaan vertonen. We willen 100% veiligheid en hebben niet door dat we daardoor gefocust zijn geraakt op gedragsregulering en het toezicht houden daarop. Zodat tenslotte een onvrije samenleving ontstaat, waarbij elk incident leidt tot nieuwe regels en nog meer controlemechanismen. 'Stop de Amerikanen!', met een voorwoord van Mathieu Weggeman, past in de inmiddels 10 jaar oude traditie van publicaties die waarschuwen voor het doorgeschoten MBA-denken. Het laat bovendien zien dat er geen enkele reden is om de Europese waarden en normen te verlaten. De kern van het boek (hoofdstuk 2) gaat over de tien Amerikaanse misverstanden, zoals het idee van de homo economicus, planning & control, alleen feiten die tellen, het maakbaarheidsdenken en groot is beter. Daarna volgen hoofdstukken over de verschillende grondslagen van het Amerikaanse en het Europese rechtssysteem, over de mens als irrationeel handelend wezen en over drijfveren en management. Het slothoofdstuk zet nog eens goed op een rij waarom het Amerikaanse denken absoluut niet toereikend is in de moderne tijd. Belangrijkste argumenten zijn dat de werkelijkheid te complex is voor simpele MBA-oplossingen, dat het onverwachte nuttig is voor innovatie, dat angst voor risico's verlammend werkt en de illusie van oorzaak en gevolg. In het nawoord roepen de auteurs op om moediger en kritischer in het leven te staan: 'Risico's zijn niet uit te bannen, maar we kunnen wel kiezen hoe we ermee omgaan, moedig of angstig.' Zoals gezegd een uiterst relevant boek over een in toenemende mate belangwekkend thema. Ik vond persoonlijk de hoofdstukken 4 en 5 tamelijk overbodig. Over irrationeel gedrag van mensen zijn betere boeken geschreven en hoofdstuk 5 omvat een uitvoerige bespreking van een wel erg Anglo-Amerikaans aandoend model om drijfveren van mensen in kaart te brengen Een 'speeltje' van de auteurs? Ondanks deze kritiek hoop ik dat het een overtuigend boek is, zeker voor degenen die zich nog niet in deze materie verdiepten. Met een citaat ten slotte: 'Onze eigen identiteit is veel sterker dan wij denken. Laten we er maar trots op zijn.'
Over Teun van Aken
Dr. Teun van Aken is zelfstandig gevestigd organisatieadviseur en managementtrainer te Culemborg. Het gaat in organisaties altijd om resultaten bereiken met mensen. Dit was ook het leidmotief in zijn laatste twee publicaties. Van Aken is (co)auteur van een groot aantal artikelen en boeken.
