Dienend leidinggeven

Gaande de reis viel het op dat ik mij snel herkende in het leiderschapslandschap dat de auteur voorbij liet komen. In die zin ervoer ik het boek als een gids, praktisch, leerzaam en handzaam. Het is dan ook terecht dat de auteur zijn boek een Werkboek noemt. Het staat vol met handige (zelf)reflecties, oefeningen, ezelsbruggetjes, checklijsten en aanbevelingen die je als lezer op een uitnodigende en dienende manier in de leer- en doestand zetten. Zoals Broeckaert zelf aangeeft, heeft hij bestaande theorieën en modellen gebruikt, ze samengebracht en gelardeerd met allerlei herkenbare praktijksituaties. Al reizende ontmoet de lezer het gedachtegoed van Greenleaf, Covey, Blanchard, Ofman, Tuckman, Clement, Wijnberg en de grondlegger van het thema ‘Flow’: Csikszentmihalyi. Wat het ook leuk maakt dit boek te lezen zijn de oud-Hollandse en Vlaamse woorden, zoals: goesting (zin of trek hebben in…) en De Schepen (stadsbestuur). Roeland presenteert in zijn boek vijf kenmerken van dienend leiderschap en werkt die op een toegankelijke en heldere manier uit; proactief, inlevend, authentiek, nieuwsgierig en ontwikkelingsgericht. Deze kenmerken dekken voldoende ‘de lading’ zoals Robert Greenleaf die in de jaren zeventig bedacht. Maar ze geven ook een eigen en geïntegreerde kijk op dienend leiderschap. Dit omdat de auteur de kenmerken verbindt met pijlers, rollen en vaardigheden van een dienend leidinggevende. Wat maakt dat het boek een complete reisgids is waaraan de lezer zijn eigen pagina’s kan toevoegen. Met het voorgaande is ook de structuur en de dynamiek van het boek neergezet. Die zijn overzichtelijk en bieden heel concreet aan wat de lezer kan verwachten én wat van hem/haar wordt verwacht; zelfreflectie en in de leerzone stappen! Verschillende figuren en grafische uitwerkingen verrijken het woord. Jammer dat in sommige figuren de tekst moeilijk is te lezen; grijze vlakken met zwarte letters. De auteur gebruikt onder andere het acroniem OEN, wat staat voor Open, Eerlijk en Nieuwsgierig. Als ik open en eerlijk ben over het boek - nieuwsgierig was ik al - dan wekt de inhoud soms de indruk dat als je maar de juiste vragen stelt, je als leidinggevende vanzelf de goede antwoorden krijgt. Als het zo makkelijk was om bijvoorbeeld het Waarom van een organisatie of mens te vinden en te ontwikkelen, dan zag ik in de praktijk niet zoveel worstelingen en niet-beleefde visies. Evenzo ben ik kritisch op het hoofdstuk ‘Zes vaardigheden van een Coach’. De auteur brengt in dit hoofdstuk vooral het werk van Clement onder de aandacht van de lezer. Los van de kwaliteit van het werk van Clement, had ik op het thema coachen graag meerdere inzichten gezien. Temeer Roeland bij andere thema’s in zijn boek naar diversiteit in theorie en inzichten streeft. Daarnaast plaatst hij coachvaardigheden van een leidinggevende op dezelfde lijn als die van een externe en professionele coach. Mijn alarmbellen sloegen aan op het thema Provocatief coachen. De auteur gebruikt hier het woord ‘shocktherapie’. Hij behandelt dit thema onder de vaardigheid ‘Uitdagen’, maar trapt in de valkuil van het psychologiseren. Een valkuil waar mensen die coachen juist voor worden gewaarschuwd. Waarbij ik besef dat de grens tussen coachen en therapie vaak onduidelijk en dun is. Het thema provocatief coachen wordt in te korte bewoordingen behandeld en als ‘dat doe je even zus en zo…!’ Ik geloof zondermeer dat dit niet de intentie is van Broekaert, maar zo komt het wel op mij over. Wat niet alleen afbreuk doet aan de kwaliteit en impact van het werkboek, maar onvoldoende waarderend is voor de ontwikkelaars van het provocatief coachen, Wijnberg en Hollander. Bovendien zijn coachend leidinggeven en coachen als beroep twee aparte werkvelden. De eerste zie ik meer als een vaardigheid, de tweede als een vak of beroep. Uiteraard zijn er raakvlakken en is er een grijs gebied. Maar toch…! Mijn verwachting is dat ‘Dienend Leidinggeven’ door zijn samengestelde inhoud en positionering als werkboek vooral aantrekkingskracht heeft op leidinggevenden op het operationele niveau. Leidinggevenden in midden en hogere functies kunnen het boek door zijn ogenschijnlijke eenvoud als ‘niet voor mij geschikt’ kwalificeren; te weinig vernieuwend en bekende materie. Wat natuurlijk meer over hen zelf zegt, dan over het boek. Juist alleen al daarom zou dit werkboek ook hun reisgids moeten zijn! Ook voor trainers en coaches biedt het boek waardevolle inzichten en oefeningen. ‘Dienend Leidinggeven’ draagt zeker bij aan de ontwikkeling van dienend leiderschap en de reanimatie van het leiderschap in het Nederlandse taalgebied. Het boek laat zien dan dienend leiderschap verre van ‘soft’ is. Dienend leiderschap is ‘Ceci n’est pas une theorie’! Helemaal waar Roeland. Dank dat je mijn reisleider was.