Als je met succes een verandering in een organisatie wilt doorvoeren, gebruik je als veranderaar enerzijds de taal en termen die management en medewerkers gewend zijn te spreken - de organisatietaal - en anderzijds pas je professionele vaktaal toe uit het verandermanagement of misschien zelfs je eigen taal als het nodig is om zaken te verduidelijken. Aan de hand van de ‘verstaanbaarheidsdriehoek’ waarbij meesterschap van de veranderaar (diverse taalregisters met elkaar kunnen verbinden) centraalstaat, werken de auteurs uit hoe je flexibel kunt schakelen tussen ‘professionaliseren’ (vaktaal leren), ‘socialiseren’ (de organisatietaal leren spreken), ‘theoretiseren’ (de organisatie onder woorden brengen), de eigen taal en de ‘context’. Meesterschap in het licht van de ‘verstaanbaarheidsdriehoek’ vraagt om een benadering vol beweeglijkheid, die situatiespecifiek en telkens tijdelijk is. Of anders gezegd: de taalkeuze die goed werkt op het ene moment, kan heel anders uitpakken op een ander moment, ook in dezelfde context. Wanneer de bestaande taalregisters niet op elkaar aansluiten dan is er ruimte om voor de veranderaar een (eigen) tijdelijke taal te ontwikkelen om het veranderingsproces nog begrijpelijker te maken voor alle betrokkenen. Voor deze situatie hebben de auteurs een zesstappenplan ontwikkeld. Stap 1 is Woord zoeken. Als voorbeeld kiezen de auteurs vijf werkwoorden uit de veranderpraktijk om uit te werken: verbinden, versnellen, verbazen, stoppen en twijfelen. Stap 2 is Hertalen: Het contrueren van een woordwolk van synoniemen of een metafoor zoeken rond de eerdergenoemde werkwoorden. Stap 3 is Onder spanning zetten. Dit kan door een voorzetsel te plaatsen bij een woord uit de woordenwolk. Bijvoorbeeld niet, te veel, tegen, tussen en onder. Vervolgens kunnen we kijken welke speciale betekenis dat bepaalde werkwoord dan krijgt. Stap 4 is Modellen maken. Maak bijvoorbeeld een als-dan schema of een van-naar causaal model. Op die manier ontstaat een model waarbij een systeem aangaande het gekozen woord in beeld komt. Stap 5 is Van taal naar verhaal. Bij deze stap gaat het om een verhaal te construeren van de vijf werkwoorden die geselecteerd zijn. Taalhandelen is stap 6 en tevens de laatste stap om het taalregister - lees eigen taalgebruik - op te rekken om een eigen methodologie te ontwikkelen voor verandering. De auteurs dagen de lezer in elk hoofdstuk ook uit met gedachte-experimenten en oefeningen. In hun werkboek ‘Hoe ruikt verandering?’ met als subtitel ‘Het verstaan van veranderaars’ bieden Peter Terlouw en Mark van Twist de lezer inzichten om verschillende taalregisters te gebruiken en desnoods aan te passen bij een veranderingsproces.
Over Louis Thorig
Louis Thörig is verbonden als master- en bachelorthesisbegeleider aan de afdeling Organisatiewetenschappen, Faculteit Sociale Wetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam. Hij was tot 1 augustus 2011 werkzaam als global communications manager op het hoofdkantoor van IOI-Loders Croklaan (www.croklaan.com) in Wormerveer. Hij heeft zijn MBA behaald bij Business School Nederland, de Action Learning MBA.
