‘We moeten allemaal kunstenaars worden’

Seth Godin wil het maar even benadrukken: Management & Literatuur is het eerste en tot nog toe enige journalistieke medium met wie hij over zijn nieuwe boek heeft gesproken. Voor de publiciteit voor ‘Linchpin’ (Onmisbaar) dat vrijdag in New York zal worden gepresenteerd, besloot hij de pers juist te mijden. In plaats daarvan stelde hij via zijn blog 3.000 exemplaren beschikbaar aan eenieder die een online recensie wilde schrijven. ‘Journalisten zijn met de komst van bloggers en andere stemmen op het internet lang niet meer zo machtig als vroeger. Vandaar dat ik me direct heb gericht op mijn online publiek.’ Om het kaf van het koren te scheiden, vroeg Godin de geïnteresseerden om dertig dollar over te maken aan het Acumen Fund, zijn favoriete liefdadigheidsinstelling. Op die manier kreeg het fonds, dat via ondernemerschap armoede probeert uit te bannen, binnen twee dagen maar liefst honderdduizend dollar binnen.

De publiciteitsstunt is tegelijkertijd een illustratie van wat een ‘linchpin’ vermag. In de wereld die Godin beschrijft, is het namelijk van vitaal belang om door middel van een creatieve benadering je eigen onmisbaarheid te benadrukken. Tot voor kort, betoogt Godin, bestonden organisaties uit twee groepen: managers en werkers. De linchpin voegt daar tegenwoordig een dimensie aan toe, door mensen met elkaar te verbinden, dingen te laten gebeuren, en spontaan de leiding te nemen als de omstandigheden daar om vragen.

Volgens Godin maakt het bedrijfsleven momenteel namelijk een revolutionaire verandering door. ‘De afgelopen honderd jaar was de fabriek de belangrijkste motor van productiviteit en winst. Daarvoor had je arbeiders nodig die middelmatig, goedkoop en gehoorzaam waren.’ Outsourcing heeft deze manier van organiseren echter radicaal onderuit gehaald. ‘Het soort banen waarvoor je niet hoeft na te denken, kan binnen mum van tijd naar een goedkopere plek worden overgeveld.’

Werknemers die willen overleven moeten volgens Godin daarom een draai van honderdtachtig graden maken. ‘In plaats van volgzaam moet je rebels zijn. Dingen doen die nog niemand anders heeft gedaan, onvoorspelbaar werk verrichten waar klanten extra voor willen betalen. In het bedrijfsleven is er alleen nog toekomst voor mensen die zich onmisbaar maken.’

In die zin moeten we allemaal kunstenaars worden, aldus Godin. En dat is vooral een kwestie van durven. ‘In onze jeugd hadden we daar geen problemen mee. Elk kind is een uitvinder of ondernemer, of maakt een grap die nog nooit eerder is verteld. Het probleem is alleen dat we op latere leeftijd zijn gehersenspoeld om die creatieve mentaliteit achter ons te laten.’

Volgens Godin bestaat er tussen kunstenaars en menig werknemer dan ook maar één verschil: de eerstgenoemde loopt niet angstig weg voor een nieuwe uitdaging, maar omarmt die juist. Als lichtend voorbeeld noemt Godin een kennis die enkele jaren geleden nog boekhouder was bij een van de vijf grote accountancy-firma’s. ‘Het type baan waarbij je onzichtbaar moet zijn, en zelfs dan niet zeker bent van je toekomst. Je kunt zomaar vervangen worden door een goedkopere kracht.’ De kennis besloot uiteindelijk voor zichzelf te beginnen. Als gepassioneerd liefhebber van klassieke muziek ging hij de boekhouding doen voor leden van symfonie-orkesten. Godin: ‘Voor klassieke muzikanten is hij momenteel de beste belastingspecialist ter wereld. Hij kan niet alleen advies geven over hoe je bijvoorbeeld het best een viool kunt afschrijven maar is ook onderdeel van de gemeenschap geworden. Hij verdient meer dan vroeger, is gelukkiger, en belangrijker nog: niemand kan zijn plaats innemen. Niemand heeft immers de contacten en de expertise waar hij over beschikt.’ En als een belastingadviseur zich op die manier opnieuw kan uitvinden, dan kan een manager dat ook. ‘Het is gewoon een kwestie van het vinden van een niche, waar je vervolgens je kunst omheen creëert.’

(Een uitgebreid portret van Seth Godin en zijn filosofie kunt u in het maartnummer van Management & Literatuur lezen.)