De wereld is rond - 'Lezen!'

Caudron schreef een inspirerend en optimistisch boek voor bestuurders, ondernemers en professionals waarin hij aantoont waarom en hoe de lessen van digitale transformatie richting 2030 en erna ook op de noodzakelijke maatschappelijke transformatie toe te passen zijn.

Wake-up call voor zowel digitale als maatschappelijke disruptie.
'We komen op een punt dat niet alleen de klassieke businessmodellen wankelen door digitale disruptie, ook maatschappelijke transformaties zullen een fundamentele impact hebben op de bedrijfsstrategie. ' aldus Caudron. Hij neemt de lezer mee in een wervelwind van diverse transformaties die de auteur de Metastorm noemt.

Waar digitale transformatie (en dat is meer dan pure digitalisering!) vaak al een flink hoofdpijndossier is, is het essentieel voor bedrijven, overheden en professionals een visie en plan voor de nabije toekomst op te stellen.

Want, zo stelt de auteur: 'Ik kom wel veel mensen tegen die heel bezorgd zijn over de toekomst en die voelen waar de uitdagingen zitten, maar een echt masterplan hebben ze niet.'

Groei is goed
‘Groei is essentieel en een driver voor duurzame ontwikkeling van maatschappij en bedrijfsleven', antwoordt Caudron op mijn vraag tijdens een online boekenreview wat zijn belangrijkste inzicht is gebleken bij het schrijven van zijn boek. Caudron pleit daarmee niet voor negatieve groei, of ‘de-growth'. Of het tijdelijk stoppen van economische groei. De groei van de afgelopen decennia heeft echter zoveel bijkomende negatieve impact op gezondheid, milieu en biodiversiteit en is tegelijkertijd onhoudbaar.

Caudron haalt een oosterse parabel aan die het verhaal vertelt dat wanneer je een berg opgaat, je op een bepaald ogenblik vanzelf weer naar beneden gaat als je blijft lopen. Wil je toch omhoog blijven gaan, dan moet je een nieuw perspectief creëren, bijvoorbeeld door te vliegen. 'Het is een keerpunt om 75 jaar van vooruitgang op de oude manier, te vervangen door een nieuw plan voor de komende 75 jaar van vooruitgang. Dit moet een manier zijn die groei verwezenlijkt zonder schade te berokkenen en die zelfs de schade die we reeds hebben veroorzaakt terugdraait.'

Aan de sceptici van groei stelt Caudron de vraag: 'Hebben wij moreel het recht om uit bezorgdheid over onze toekomst, de groei van alle anderen af te snijden? Is dit überhaupt realistisch? Hebben wij enige hefboom om de miljarden mensen in pakweg Azië te beletten om hun levenssituatie te verbeteren? Wat als wij alleen staan in de overtuiging dat we de groei moeten stoppen, terwijl de andere 6,7 miljard mensen dat helemaal niet willen?'

'Als we op zoek gaan naar een optimistisch perspectief, dan kunnen we mijns inziens niet anders dan aanvaarden dat we de komende decennia absoluut zullen moeten blijven groeien, in het belang van alle mensen op de planeet. We moeten dat doen door te zoeken naar modellen die de taart laten groeien zonder alle negatieve neveneffecten van de afgelopen tweehonderd jaar.' (...)'Als we hierin slagen, is economie in zijn essentie geen immoreel of abstract concept, maar een instrument dat een hoger, menselijk doel dient.'

Vlaamse school
De wereld is rond pretendeert geen wetenschappelijk onderbouwd managementboek te zijn. Door de talloze voorbeelden en concrete ideeën is dit boek tegelijkertijd even overtuigend als laagdrempelig. Auteur Jo Caudron slaagt erin om de lezer in 14 vlotgeschreven hoofdstukken in zijn vergezicht. Caudron benoemt voorbeelden uit België, Nederland en daarbuiten. Zijn Vlaamse achtergrond blijkt uit een aantal prachtige formuleringen.

Wat te denken van: "Het is ook een opgooi om op zoek te gaan naar mogelijke oplossingen." Of: "Door de manier waarop de politiek en media er [met nieuws, PHM] sloganesk mee omgaan én door de manier waarop wij openstaan voor slecht nieuws, wordt de impact in onze perceptie veel groter dan wat gezien de feiten redelijk zou zijn."

Hierbij nog een derde, fraai voorbeeld: "experiences, ervaringen, als het summum van beleving. De reden waarom we zonder te verpinken €500,- of meer uitgeven om naar Tomorrowland te gaan, de ultieme festivalbeleving als je van techno houdt."

Jo Caudron's stijl valt op zijn krachtige, optimistische toon. Zo stelt hij: 'Gelukkig heeft de meerderheid van de mensen zich nog niet bekeerd tot extreme posities. Zij zijn nog mobiliseerbaar met een optimistisch plan voor een positieve toekomst'. De gedichten en songteksten liedjes die Caudron af en toe inzet ter afsluiting van een hoofdstuk geven daarbij een persoonlijke noot aan dit boek. Zoals 'Take my country back' van Enter Shikari' en ‘Slumber' door Sløtface.

De Wereld is Rond is optimistisch van toon zonder de grote uitdagingen te schuwen. Het boek is daarmee ook regelmatig confronterend: 'In korte tijd zijn we van lokale gemeenschapswezens zonder enige connectie met de rest van de wereld, geëvolueerd naar eenzame individuen met een 24/7 verbinding wereldwijd.'

Via de Peak Stuff naar de Solution Economy
De huidige economie is volledig is gebouwd op het produceren en verkopen van zoveel mogelijk stuff, zoveel mogelijk dingen.' Caudron noemt dit daarom de Stuff Economy. Groei in meerwaarde komt daarbij vooral tot stand door het in de markt zetten van meer stuff. Hierbij is het eindpunt dat het meeste van die stuff in het bezit is van de eindklant. Een lineair model kortom.

De Peak Stuff Economy is een knipoog naar de term Peak Oil, het moment waarop de maximale hoeveelheid olie wordt opgehaald, waarna oliewinning voor altijd afneemt. Caudron geeft aan dat de eerste voortekenen daarvan zichtbaar zijn. Denk aan de smartphone: ‘deze heeft heel wat fysieke dingen compleet overbodig gemaakt'.

Een paradigmashift in het kapitalistische denken zit eraan te komen. Niet langer is het zoveel mogelijk verkopen van stuff de basis van groei, maar het zo lang mogelijk exploiteren van zo min mogelijk stuff.

Zo noemt Caudron ondermeer de Peak Car: 'Mercedes heeft op dit moment een pilot lopen in drie Amerikaanse steden waarbij ze abonnementen verkopen op hun auto's. Voor een bedrag vanaf €1.000,- per maand kun je via een app overstappen van de ene auto naar de andere.'

Geschreven voor bestuurders, ondernemers (en voor jou)
De Wereld is Rond is niet alleen toegankelijk voor een breed publiek, maar ook een oproep voor professionals uit de publieke en private sector, werkgevers en ondernemers om een integraler te kijken naar wonen, werken en mobiliteit. En een optimistische visie te ontwikkelen voor 2030 in plaats van ons te laten verlammen door onzekerheid en angsten.

We vergeten daarbij nogal eens dat we een gigantische vooruitgang hebben doorgemaakt in onder meer de zorg, levensverwachting, emancipatie, onderwijs en arbeidsomstandigheden. Vroeger was niet altijd alles per definitie beter. Tegenover de nostalgische stemmen van sommige bestuurders en politieke partijen om terug te gaan naar de tijd van de VOC of de jaren '50 plaatst Caudron een optimistisch perspectief van vooruitgang.

De grootste mentale hobbel die we te overwinnen hebben is een combinatie van onzekerheden, zo stelt Caudron in hoofdstuk 3. We zijn onzeker over zoveel zaken: over werk, inkomens en pensioenen, zorg en ouder worden, mobiliteit, bevolkingsgroei, wonen en samenwonen, nieuwe machtsstructuren, Artificiële Intelligentie en zeker ook het klimaat. Dat leidt tot vooruitgangspessisme, aldus de auteur.

'De technologie is er klaar voor, het is alleen nog maar een kwestie van mindshift'
De auteur beschrijft in hoofdstuk 11 een helder en positief toekomstperspectief: ‘the future is bright, I have to wear shades'. Bij scenarioplanning ga je uit van diverse scenario's van meer tot minder rooskleurig. Hier beschrijft De Wereld is Rond maar één toekomst: de meest optimistische. De auteur doet dit bewust, omdat er ‘al genoeg wordt ingezet op pessimisme.' Hierin passeren diverse, heel tastbare ideeën over de wereld van werken, wonen en mobiliteit de revue.

Uiteraard gaan automatisering, robotisering en AI/ articial intelligence de toekomst van werk veranderen. Dit leidt volgens Caudron tot een andere samenwerking tussen Man en Machine.

Caudron houdt een pleidooi voor een wereld waarin mensen en machines elkaar versterken in plaats van radicaal vervangen. Bij MMC ofwel Man Machine Collaboration blijft een set aan typisch menselijke vaardigheden essentieel: 'Kort samengevat gaat het om creativiteit, oplossingsgericht denken, empathie, sociale interactie, communicatievaardigheden, ondernemerschap, onderhandelingsvermogen, kwaliteitscontrole en misschien wel de belangrijkste: ethisch handelen' aldus de auteur.

Voor marketeers en salesmensen heeft Caudron ook goed nieuws: ze bestaan in 2030 nog. 'De marketeer maakt nog steeds een marketingplan, maar voor een wereld die digitaal is en waar de Solution Economy de norm is. Hij zal oplossingen moeten vermarkten in plaats van zoveel mogelijk stuff in de markt te droppen. Een goede verkoper is ook in 2030 nog relevant, ofwel omdat die er perfect in slaagt om een onderdompelende ervaring te creëren in een van de talloze nieuwe stadswinkels, ofwel via het achter de schermen inzetten van zijn talent bij online verkoop. '

Interessant is ook Caudrons stelling dat de angst van klassieke bedrijven om ingehaald te worden in de digitale transformatie, een versnelling met zich meebrengt in de ontwikkeling van technologie. De logica van AI en machine learning betekent dat hoe meer fouten ze maken, hoe meer ze gaan leren en hoe sneller ze wel goed functioneren. De zogenaamde Fear Of Missing Out (FOMO) van CEO's versnelt de automatisering. En zo wordt aldus Caudron ‘het vraagstuk van de impact op werkgelegenheid snel groter. En hoewel iedereen massaal investeert in het eerste, wordt over dat laatste amper nagedacht.'

Aan de slag
Alleen een betere wereld wensen is immers niet genoeg. ‘Je moet die ook plannen, en om dat te doen, heb je een methodologische aanpak nodig. Het goede nieuws is dat zo'n aanpak bestaat en al jaren wordt toegepast om bedrijven en sectoren te leren omgaan met digitale disruptie en digitale transformatie. De stappen zijn dezelfde, maar de tijdshorizon, de scope en de impact zijn vele malen groter, aldus Jo Caudron.

De Wereld is Rond pleit voor het opzetten van een transformation office op politiek niveau, naar analogie met het bedrijfsleven. Dit transformation office moet een duidelijke missie hebben om multi-disciplinair te werken, over alle diensten, kabinetten en bevoegdheden heen. Jo Caudron onderstreept de uitdaging hiervan: ‘Om heel eerlijk te zijn, vrees ik dat hier de grootste weerstand zal zitten.'

In De Wereld is Rond ontvouwt Caudron daarom zijn SUPERchange-model als praktische methode om te komen tot een optimistisch transformatieplan.

SUPER is hierbij het acroniem voor de grote stappen die nodig zijn om de verandering te realiseren, en change duidt op de maatschappelijke veranderingen waar we voor staan. SUPER staat voor:

SEE (de verandering): zie de brede veranderingen die op ons afkomen, zowel binnen het eigen vakgebied, in de digitale wereld als in de maatschappij.
UNDERSTAND (de impact): begrijp wat deze veranderingen kunnen betekenen voor de wereld en de plaats van je organisatie daarin.
PLAN (voor de toekomst): maak strategische en tactische plannen voor de omslag naar een andere wereld met andere oplossingen.
ENABLE (de organisatie): maak de organisatie klaar om de plannen uit te voeren.
RUN (de verandering): voer de plannen effectief uit, ook als dit betekent dat je daardoor een andere organisatie wordt en op een andere manier waarde moet creëren.

De les van digitalisering laat zien dat verandering van onderaf mogelijk is. Kijk naar Uber, AirBnB etc. Geen overheid die daar vooraf een beleid op maakte. Wat nodig is is een context te creëren waardoor verandering voor mensen een positieve verandering is.

Spotify is een fantastisch product voor $9,99. Dit soort inspiratie hebben we nodig voor maatschappelijke vernieuwing . Die tien jaar horizon naar 2030 is volledig arbitrair: ‘misschien duurt het langer, misschien korter'. In een recent vraaggesprek geeft Caudron aan: "Corona versnelt een aantal dingen." Veel barrières zijn nu weg. Versnel nu maar: ‘Nothing is true, everything is possible....

Bescheidenheid siert de mens. Caudron omschrijft zichzelf als 'een selfmade transformatiestrateeg die probeert om over verschillende domeinen heen verbanden te zien, verbanden die specialisten in een bepaald vak vaak missen omdat ze slechts vanuit één dimensie kijken naar de realiteit, hun realiteit. Beschouw onderstaande theorie dan ook als zodanig: een holistische en transversale gedachte-experiment dat er wel logisch uitziet. ' Met dit Managementboek van het Jaar heeft Caudron wat mij betreft bepaald geen matige oefening in holistisch en optimistisch kijken en denken afgeleverd. Lezen dus: De wereld is rond!

Paul Hassels Mönning is auteur van Br@inbound Marketing en managing partner van dutchmarq, inbound marketing & sales netwerk in B2B. Dutchmarq stelt de beste kennisleiders in IT, Sustainability en Professional Services in staat het verschil te maken in hun B2B-markt.