De titel 'Organiserend veranderen of veranderend organiseren' maakt nieuwsgierig en de intrigerende omslag van een ingesponnen rups die op het punt staat om vlinder te worden, is veelbelovend. Ook de directe aanleiding voor dit boek is aardig.

De interventiemethoden die door Jaap Boonstra en Léon de Caluwé met de bundel 'Interveniëren en veranderen' voor een breder publiek toegankelijk gemaakt worden, ontlenen allemaal hun kracht aan interactie. 

Het barst van de gemeenplaatsen over leren, zoals: leren doe je in een veilige omgeving. Of: voor leren heb je afstand nodig van je dagelijkse werkzaamheden. Of: leren is een cyclisch proces (Kolb). Leren wordt veelal gelijk gesteld met opleiden. Geen van deze clichés staan na lezing van het boek 'Liefde voor leren' nog overeind. 

Weisfelt wil met het boek 'De bestemming van het systeem', het derde en laatste deel van zijn trilogie, een aanzet geven voor een nieuwe en voor velen wellicht vreemde manier van denken over systemen. De gangbare opvatting is dat een systeem een door mensen geconstrueerd geheel is en dat door het veranderen van de constructie een systeem efficiënter kan worden.

Piet Weisfelt betreurt dat veel leidinggevende zich vooral druk maken over het managen van hun groep en niet om wat hij werkelijk leidinggeven noemt: het structureren van het groepsproces. Leidinggevenden zouden groepsleden moeten inspireren tot een optimale inzet van eigen kwaliteiten, de groep beschermen tegen externe krachten, en de groep en de groepsleden toestemming geven om zich volledig te ontplooien. 

Uit een landelijk onderzoek onder ruim honderd managers die recent een grootschalig veranderproces in hun organisatie hebben afgerond, blijkt dat het hier bijna uitsluitend is gegaan om zogenaamde 'planned change'-trajecten. Het veranderproces heeft een lineair en eindig karakter met vooraf gedefinieerde stappen. De managers probeerden de handelingen van medewerkers te sturen in de richting van een vooraf gesteld einddoel. Kortom: de nadruk bij dergelijke veranderingen ligt op sturing door het management. Maar niettemin houden Laura ten Ham en Antonie van Nistelrooij in hun boek 'Wie verandert hier nou eigenlijk?' juist een aanstekelijk pleidooi voor het versterken van de zelfsturing in veranderprocessen. Dit pleidooi valt zeer te prijzen, maar het is nog maar de vraag of hierdoor iets gaat veranderen.

Terwijl de hype rond competentiemanagement een zachte dood gestorven is, komen Léon de Caluwé en Elsbeth Reitsma met een boek over competenties van organisatieadviseurs dat de toepasselijke titel 'Competenties van organisatieadviseurs' heeft meegekregen. Mijns inziens terecht. Want langzamerhand begint het besef door te dringen dat echte veranderingen niet bereikt worden door het volgen van simpele stappenplannen, maar dat altijd rekening gehouden moet worden met de volgende vier aspecten: de context, de aanpak, de interventies, én de competenties van de veranderaar. Dat laatste aspect staat centraal in dit boek.

Piet Weisfelt zet zich in de inleiding van het eerste deel van zijn trilogie, 'De wetten van de stam', af tegen wat hij 'organisatiecosmetica' noemt. Op het eerste gezicht lijkt het alsof er wat verandert, maar als de eerste regenbuien vallen en de rouge wordt weggewassen en de mascara uitloopt, komt het ware gezicht weer tevoorschijn. De nieuwe realiteit is weer gewoon dagelijkse realiteit. Dit komt volgens Weisfelt doordat wij de oerwetten van de stam negeren.

Het boek 'Leren StimuLeren' onder redactie van Gertjan Schuiling en Wim Heine wil een landkaart zijn voor leidinggevenden die het leren in hun organisatie willen stimuleren. Net als de landkaart in het door de beide redacteuren aangehaalde voorbeeld van Weick: een groep soldaten in Zwitserland raakt tijdens een sneeuwstorm in de bergen de weg kwijt. Zij wanen zich verloren in de ijzige wildernis en wachten gelaten hun einde af. Plots ontdekt één van hen in zijn zak een kaart. Grote opluchting. Zij graven zich in om zich te beschermen tegen de kou, en als het ergste voorbij is, vinden zij met behulp van die kaart de weg terug. Hun bezorgde luitenant begroet hen bij terugkeer hartelijk en vraagt hoe zij de weg terug gevonden hebben. Als zij de kaart laten zien, ziet hij dat het geen kaart van de Alpen is maar van de Pyreneeën.

Meestal worden adviezen van vakinhoudelijke deskundigen door klanten dankbaar opgevolgd, maar af en toe gebeurt er iets heel anders: klanten gaan sputteren, ze beschuldigen de adviseur van onbegrip, of gaan morrend op zoek naar een andere adviseur. Theo IJzermans schiet in zijn boek 'Omgaan met weerstand in adviesrelaties' de vakinhoudelijke adviseur die in zo'n situatie met lege handen staat, te hulp. Daarbij put hij rijkelijk uit zijn ervaringen als psychotherapeut. Vanuit dit perspectief laat hij zien dat adviezen sterke emoties kunnen oproepen of het zelfbeeld van de klant verstoren, en dat dát de oorzaak voor de 'weerstand' is.

In navolging van de Amerikaanse psycholoog Clare Graves beschouwen Hans Versnel en Hans Koppenol ieder mens als een vat vol tegenstrijdigheden die voortkomen uit tegenstrijdige waarden. De ontwikkelingslijn van een kind doorloopt een waardespectrum van paars (veiligheid), naar rood (snelheid), naar blauw (zekerheid), naar oranje (competentie), naar groen (groepsgevoel), en tot slot naar geel (intellectuele vrijheid) en soms turkoois (mondiaal / holistisch). 

In deze geheel herziene editie van het boek 'Leren veranderen' gaan auteurs Léon de Caluwe en Hans Vermaak met de lezers in gesprek. Het - door hen in 1999 geïntroduceerde - denken in 'veranderkleuren' is geweldig aangeslagen, iets dat blijkt uit de verkoopcijfers: van de eerste editie van dit handboek zijn maar liefst 40.000 exemplaren verkocht. De auteurs gebruiken deze herziene editie niet alleen om hun eigen nieuwste inzichten te delen maar ook om de vragen, de reacties en de misverstanden die zijn ontstaan naar aanleiding van de eerste editie, te bespreken. 

Zeventig procent van alle veranderprogramma's mislukt of bereikt de gestelde doelen niet. Volgens auteur en redacteur Jaap Boonstra van het internationale handboek 'Dynamics of organizational change and learning' komt dit omdat er nog steeds naïef vanuit wordt gegaan dat veranderen betekent 'gaan van de ene stabiele situatie (voor de verandering) naar een volgende stabiele situatie (na de verandering)'. Vandaar dat 'verandermanagement' zich zo inspant om beide situaties zo éénduidig mogelijk te maken. Volgens Boonstra is dit een illusie. Bij complexe veranderingen is een ambigue en onstabiele startsituatie, met ambivalente vraagstukken en slecht gedefinieerde problematiek, een gegeven waar het veranderproces van uit moet gaan. Omgaan met ambigue situaties en ambivalente vraagstukken vereist interactief leren, vandaar de koppeling tussen de dynamiek van organisatieverandering en leren in de titel van dit handboek.

Bekman geeft in 'Adviseren in verandering' zijn visie op het adviesrepertoire dat nodig is om veranderingen te realiseren. Veranderingen vragen volgens Bekman om horizontaal adviseren. Daarbij verbindt de adviseur zich met iets wat 'de organisatie' voor zijn klanten daadwerkelijk wil bewerkstellingen, wil veranderen, of wil verbeteren. Het gaat om veranderingen in de processen van waardeschepping, samenwerken, en/of leidinggeven. De adviseur staat in dienst van deze taak en is weliswaar verbonden met de top van de organisatie, maar neemt een vrije positie in tussen alle belanghebbenden. Bij horizontaal adviseren is ook de manier waarop de top van de organisatie zich met het vraagstuk verhoudt onderwerp tijdens de adviesgesprekken.

'Weg met de vleierij, leve de ironie, intervenieer vrijmoedig, ken jezelf en laat bijtijds los'. De meeste lezers zullen in deze oproep niet zo snel adviseren voor gevorderden herkennen. In zijn voorwoord spreekt Erik de Haan de wens uit dat zijn boek (als advies aan de lezer) niet het lot deelt met vele adviezen namelijk dat het klakkeloos wordt opgevolgd en in praktijk gebracht. Deze ironische opmerking is een voorproefje van De Haans visie op adviseren. Hij begint waar andere (hand)boeken over adviseren ophouden. Dit geldt niet voor de fasen in het adviesproces, want evenals de meeste boeken over adviseren houdt hij de bekende vijfdeling in het adviesproces (entree, diagnose, implementatie, consolidatie en evaluatie) aan. Het gevorderde zit dus in de inhoudelijke invulling van elke fase. Wat kan de adviseur in die fase (anders) doen?

Al het gedrag van medewerkers waar je als manager aandacht aan geeft groeit, is de ogenschijnlijk eenvoudige stelling van dit kleine boekje. Geef je aandacht aan gedrag van je medewerkers dat je niet wil dan zal dit gedrag groeien en bereik je daarmee het tegendeel van wat je wil. Het hele boek is dan ook een pleidooi om als manager de zaken niet vanuit problemen en knelpunten aan te pakken, maar aandacht te geven aan wat je wel wilt.

Integraal management is één van de besturingsconcepten afkomstig uit het bedrijfsleven die door de overheid geadopteerd zijn in een poging om meer resultaatgericht te gaan werken.

Alle verhalen over vernieuwingspogingen bij de overheid in de bundel 'Spelen met betekenis' ademen het gedachtegoed uit van Ruud Voigt, één van de oprichters van het organisatie adviesbureau De Galan & Voigt. Door de samenwerking met Ruud Voigt zijn de andere interne en externe adviseurs die een bijdrage aan deze bundel leveren, geïnspireerd geraakt door zijn werkwijze. Daardoor is een uitermate intrigerende en inspirerende verhalenbundel ontstaan, die licht werpt op de zoektocht die het veranderen en vernieuwen van overheidsorganisaties is.

'Cul

Na het succesvolle 'Managementmodellenboek' met 60 modellen en het 'Strategieboek' worden in 'Publiek management' door drie adviseurs van Berenschot 65 modellen bijeengebracht die in de publieke sector worden gebruikt. Het boek is verschenen ter gelegenheid van het 65-jarig bestaan van Berenschot. Een strakkere indeling dan in het 'Managementmodellenboek' en het gebruik van glanzend papier heeft geresulteerd in een erg mooi vormgegeven en daardoor inspirerend bladerboek. De succesformule van het 'Managementmodellenboek' is ook in 'Publiek management' toegepast. Elk model wordt op twee pagina's behandeld. Eerst wordt de essentie van het model aangegeven, vervolgens het gebruik en tot slot worden de beperkingen van het model weergegeven. Elk model wordt gevisualiseerd en wordt ingeleid door een praktijk voorbeeld. Op die manier worden in beknopte vorm heel veel modellen toegankelijk gemaakt.